Αναπτυξιακό σχέδιο: Τι προβλέπει για εργασία, ασφάλιση και κατώτατο μισθό

«Κύριες προτεραιότητες για το σχεδιασμό των θεσμών της αγοράς εργασίας του αύριο είναι η εξάλειψη της αδήλωτης εργασίας, η δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, η προώθηση αποτελεσματικού κοινωνικού διαλόγου και η προστασία των ανέργων. Για αυτούς τους στόχους, οι προσπάθειες στο άμεσο μέλλον θα επικεντρωθούν στη μείωση της αδήλωτης και της επισφαλούς εργασίας».

Αυτός είναι ένας από τους κεντρικούς στόχους του σχεδίου στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης, με τίτλο «Ελλάδα: Μία στρατηγική ανάπτυξης για το μέλλον», στο οποίο σημειώνεται, επίσης ότι, λόγω των βελτιωμένων συνθηκών τόσο της ελληνικής οικονομίας, συνολικότερα, όσο και της αγοράς εργασίας, ειδικότερα, φαίνεται επίκαιρη η προσεκτική εξέταση της αύξησης του επιπέδου του κατώτατου μισθού. Διευκρινίζεται δε ότι το νέο επίπεδο του κατώτατου μισθού θα καθοριστεί, μέσω συνολικής εκτίμησης των επιπτώσεων, σύμφωνα με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο. Όσον αφορά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, τονίζεται ότι θα αποκατασταθούν οι αρχές της επεκτασιμότητας και της ευνοϊκότερης ρύθμισης. Τέλος, οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης θα ενισχυθούν, για να διευκολύνουν την επιστροφή των ανέργων στην εργασία.

Καταπολέμηση της άτυπης εργασίας και της αβεβαιότητας, καθορισμός κατώτατου μισθού και συλλογικές διαπραγματεύσεις

Αναλυτικότερα, στο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης, αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Η αδήλωτη εργασία μειώθηκε σε περίπου 10% σε τομείς υψηλού κινδύνου, από 30%, το 2013. Αυτή η σημαντική μείωση επιτεύχθηκε με την εισαγωγή νέων κανόνων και με μία σημαντική αναβάθμιση των σχετικών συστημάτων πληροφορικής. Επιπλέον, τον Ιανουάριο του 2017, ξεκίνησε η εφαρμογή ενός τριετούς σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας. Το σχέδιο αυτό προβλέπει ένα ισορροπημένο ρυθμιστικό και πολιτικό πλαίσιο, που περιλαμβάνει προληπτικά και διορθωτικά μέτρα για τη διευκόλυνση της μετάβασης των άτυπων εργαζομένων στην επίσημη οικονομία και την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας».

Δράσεις που αποσκοπούν στη μείωση της αδήλωτης εργασίας στο 5%, έως το 2021, όπως αναφέρεται στο σχέδιο.

Επισημαίνεται, επίσης ότι η επέκταση των τυπικών θέσεων εργασίας συνδέεται με την αντίστοιχη βελτίωση της ποιότητας της εργασίας. «Οι ποιοτικές θέσεις εργασίας συμβάλλουν στην καταπολέμηση των εισοδηματικών ανισοτήτων και στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, ενώ βελτιώνουν την κοινωνική προστασία. Θα εφαρμοστούν θεσμικές μεταρρυθμίσεις για την επέκταση του ποσοστού των τυπικών θέσεων εργασίας, όπως η εισαγωγή μίας νέας δομής προστίμων για την αδήλωτη εργασία».

Όσον αφορά στο νέο επίπεδο του κατώτατου μισθού, «θα καθοριστεί, μέσω του πρόσφατα βελτιωμένου συστήματος, το οποίο απαιτεί μία εκτεταμένη εκτίμηση επιπτώσεων, ώστε να προβλεφθούν οι αντιδράσεις των παραγόντων της αγοράς εργασίας και οι επιπτώσεις στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη […] Οι αλλαγές στο επίπεδο του κατώτατου μισθού θα λάβουν υπόψη τις εξελίξεις στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, καθώς και το ποσοστό συνολικής ανεργίας, το ποσοστό ανεργίας των νέων και τα ισχύοντα μισθολογικά επίπεδα».

Τέλος, για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, αναφέρεται ότι, «με τη λήξη του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, θα αποκατασταθούν δύο θεμελιώδεις αρχές: Η αρχή της επεκτασιμότητας και η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης. Σε συνδυασμό με τις πρόσφατες συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν μη-μισθολογικά στοιχεία (π.χ. ζητήματα υγείας και ασφάλειας, αδήλωτη εργασία, επαγγελματική κατάρτιση), η αναζωογόνηση αυτών των αρχών θα ενισχύσει την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού διαλόγου».

Ένα ενοποιημένο, σύγχρονο και βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα

Σχετικά με το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, αυτό έχει αναμορφωθεί πλήρως, με την ενοποίηση των κυριότερων συνταξιοδοτικών ιδρυμάτων στον «Ενιαίο Οργανισμό Κοινωνικής Ασφάλισης» (ΕΦΚΑ) και όλων των επικουρικών συνταξιοδοτικών ταμείων στο «Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών» (ΕΤΕΑΕΠ).

Σύμφωνα με το σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης:

«Άλλοι βασικοί στόχοι του υπουργείου Εργασίας για την αύξηση της διοικητικής αποτελεσματικότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών περιλαμβάνουν την ψηφιοποίηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και την απλούστευση και την τυποποίηση των διαδικασιών. Η χρήση των ψηφιακών εργαλείων θα καταστήσει τις διαδικασίες γρηγορότερες, πιο διαφανείς, εύχρηστες και αξιόπιστες. Η ψηφιοποίηση του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της απονομής των συντάξεων. Ο στόχος είναι να περάσουμε από μία μέση περίοδο αναμονής μεγαλύτερης των δύο ετών σε αυτή των δύο μηνών, αρχής γενομένης από τον Αύγουστο του 2018. Η χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο χορηγήθηκε, για να επιταχύνει την ψηφιοποίηση του ΕΦΚΑ, αλλά και για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και των δράσεων, όπως “Σύνταξη σε μια μέρα”.

Ο ΕΦΚΑ έχει δημιουργήσει ακόμη ένα σχέδιο δράσης για την συγχώνευση όλων των προηγούμενων Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης, που προβλέπει δράσεις, μέχρι και το 2020. Τα κύρια εναπομείναντα ορόσημα είναι τα ακόλουθα: (α) Συγχωνευμένα Ταμεία που να λειτουργούν υπό ολοκληρωμένες οργανωτικές δομές, όπως προβλέπει ήδη η ΥΑ, (β) μείωση των ενοικιάσεων και των μισθώσεων, (γ) εξοικονόμηση σε προσωπικό και θέσεις διαχείρισης, (δ) μείωση του αριθμού των τοπικών γραφείων, (ε) ολοκληρωμένα ΙΤ συστήματα, (στ) αναδιάρθρωση των υπηρεσιών ελέγχου και είσπραξης».

Διευκολύνοντας την επιστροφή στην εργασία

Όπως υπογραμμίζεται στο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης, «το νέο πλαίσιο αντικαθιστά την ad hoc διαχείριση των ενεργητικών πολιτικών με μία πιο συστηματική προσέγγιση».

«Το νέο μοντέλο περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

– Μία στροφή προς ένα νέο μοντέλο υλοποίησης των πολιτικών εργασίας που προσφέρει επιλογές προγραμμάτων στους ανέργους σε συνεχή βάση.

– Ενίσχυση της παροχής συμβουλών στους ανέργους, η οποία περιλαμβάνει τη δημιουργία προφίλ, για την υποστήριξη, την αξιολόγηση και την κατεύθυνσή τους στις κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις.

– Ενισχυμένα συστήματα πληροφοριών, τα οποία βελτιώνουν τον προγραμματισμό, την εποπτεία και την παρακολούθηση και αξιοποιούν καλύτερα τις πληροφορίες από την αγοράς εργασίας, ώστε να τροφοδοτούν τόσο το σχεδιασμό, όσο και την υλοποίηση πολιτικών.

Ένα πιλοτικό πρόγραμμα βασισμένο στη λογική ανοιχτού πλαισίου θα ενεργοποιηθεί τους επόμενους μήνες. Η άμεση ενεργοποίηση των μακροχρόνια ανέργων αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη, χωρίς αποκλεισμούς».

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Νέων Δεξιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρώπη, ένα σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου θα εφαρμοστεί έως τον Ιούνιο του 2018. Όπως επισημαίνεται, οι στόχοι και οι βασικές αρχές της οργάνωσης του νέου συστήματος περιλαμβάνουν:

«- Σύνδεση προγραμμάτων κατάρτισης με το αναπτυξιακό δυναμικό της χώρας, μέσω του μηχανισμού διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας.

– Εξέταση της δυνατότητας αύξησης του αριθμού των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που εμπλέκονται, όπως τα πανεπιστήμια.

– Εξασφάλιση της ποιότητας του συστήματος σε όλα τα επίπεδα: Εκπαιδευτές, προγράμματα σπουδών, εκπαιδευτικό υλικό, υποδομές, διαδικασίες αξιολόγησης και πιστοποίησης.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το σύστημα κατάρτισης θα αναθεωρηθεί. Το αναβαθμισμένο σύστημα θα απομακρυνθεί από τα οριζόντια προγράμματα κατάρτισης προς πιο ατομικά βασιζόμενα προγράμματα σπουδών. Ταυτόχρονα, θα εισαχθεί πρωτόκολλο ποιότητας για τα όλα τα προγράμματα».

Η προώθηση μίας οικονομίας με κοινωνικό προσανατολισμό

Στο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης διευκρινίζεται ότι η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας αποτελεί στρατηγική και οριζόντια προτεραιότητα της κυβέρνησης, καθώς συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη, χωρίς αποκλεισμούς, καταπολεμώντας, παράλληλα, την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό και προάγοντας την οικονομική δημοκρατία.

Συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι:

«Ο νόμος 4430/2016 εισάγει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο-μία εξέλιξη των “κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων” και θέτει κανόνες για την ανάπτυξη ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την κοινωνική οικονομία για όλους τους πολίτες και για κάθε παραγωγική δραστηριότητα. Ο νόμος ιδρύει, επίσης, την Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ), την πρώτη ξεχωριστή διοικητική μονάδα στον τομέα. Παράλληλα, αναπτύχθηκε ένα ολοκληρωμένο “Σχέδιο Δράσης για την Ανάπτυξη του Οικοσυστήματος της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας 2017-2023”, το οποίο χρηματοδοτείται, κυρίως, από το ΕΣΠΑ, με συνολικό προϋπολογισμό 170.712.550 ευρώ, από 2 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα.

Τα πρώτα ταμεία δράσης υποστηρίζουν δράσεις έως και 100 Κέντρων Στήριξης ΚΑΛΟ (τουλάχιστον ένα σε κάθε πρώην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση) και θα τεθούν σε λειτουργία το 3ο τρίμηνο του 2018. Αμέσως μετά την προκήρυξη για τα Κέντρα Υποστήριξης, θα ακολουθήσει μία σειρά προκηρύξεων για επιχορηγήσεις για φορείς ΚΑΛΟ σε διάφορα επίπεδα ανάπτυξης (πλήρως επιδοτούμενα κεφάλαια εκκίνησης για νέους φορείς ΚΑΛΟ ή εν μέρει επιδοτούμενα κεφάλαια για φορείς ΚΑΛΟ σε πιο ώριμα επίπεδα ανάπτυξης). Ταυτόχρονα, αναπτύσσονται διάφορες δράσεις για τη διαμόρφωση χρηματοπιστωτικών εργαλείων, που συμπληρώνουν τις δράσεις στήριξης και επιδότησης.

Η πρώτη αφορά την ίδρυση του επιμέρους αμοιβαίου κεφαλαίου ΚΑΛΟ, στο πλαίσιο του Ταμείου Επιχειρηματικότητας II, το οποίο διαχειρίζεται το ΕΤΕΑΝ με αρχικό προϋπολογισμό, ύψους 10 εκατ. ευρώ και έχοντας στόχο τη χορήγηση μικροδανείων, μέχρι 25.000 ευρώ σε φορείς ΚΑΛΟ που θα ενεργοποιηθεί το 3ο τρίμηνο του 2018. Με στόχο τη δημιουργία ενός Ταμείου ΚΑΛΟ, όπως ορίζεται στο ν. 4430/2016, ολοκληρώθηκε μία συμφωνία στήριξης και συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία θα ενεργοποιηθεί το 2ο τρίμηνο του 2018.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τα χρηματοπιστωτικά μέσα, σε συνεργασία με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και με χρηματοδότηση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, αναπτύσσεται μία δράση για την παροχή εγγυητικών καταθέσεων σε φορείς ΚΑΛΟ, προκειμένου να διευκολυνθεί η συμμετοχή τους σε δημόσιες προσκλήσεις, η οποία, επίσης, θα τεθεί σε ισχύ το 2ο τρίμηνο».

Πολιτικές του κράτους πρόνοιας, μετά την κρίση

Επιπλέον, στο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης τονίζεται ότι η ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας, ο λεγόμενος και 2ος πυλώνας του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ), θα ολοκληρωθεί το 2018 με πρόσθετες υπηρεσίες και παροχές σε είδος και αναφέρεται ότι, μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται ήδη τα κοινωνικά τιμολόγια για το νερό και την ενέργεια, η άμεση σύνδεση με το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους πιο άπορους για παροχή τροφίμων και βασικών ενισχύσεων, η εγγραφή των παιδιών σε σταθμούς και δωρεάν υγειονομική περίθαλψη στο δημόσιο σύστημα. «Το 10% των ανέργων δικαιούχων του ΚΕΑ έχουν ήδη πρόσβαση στις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης» τονίζεται.

Σύμφωνα με το σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης, στόχος της κυβέρνησης είναι να ενισχυθεί ο 3ος αυτός πυλώνας, φτάνοντας το 20% εντός των επόμενων δύο ετών, με σαφή σκοπό τη διευκόλυνση της επανένταξης αυτών των ευάλωτων κοινωνικών τμημάτων, «ώστε να αποφευχθεί ο εγκλωβισμός τους σε μία παγίδα φτώχειας».

Κοινωνικές επενδύσεις για παιδιά και οικογένειες

Στο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης, προβλέπονται πρόσθετες κοινωνικές επενδύσεις για:

– Συνέχιση του επιτυχημένου προγράμματος σχολικών γευμάτων. Το πιλοτικό πρόγραμμα, που ωφέλησε 3.000 παιδιά, το 2016, αυξάνοντάς τα σε 10.000, το 2017, επεκτείνεται σταδιακά σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Το 2018, θα εξυπηρετηθούν 130.000 ημερήσια γεύματα, που θα αυξηθούν σε 500.000, το 2019 και το 2020, ξεκινώντας από τα σχολεία στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη φτώχεια και την ανεργία.

– Αύξηση του αριθμού των βρεφονηπιακών σταθμών, από 2.800 μονάδες το 2018, καλύπτοντας 100.000 παιδιά, σε 5.000 μονάδες, το 2019-2020, για 145.000 παιδιά. Θα ωφεληθούν οι εργαζόμενοι γονείς, αλλά και εκείνοι που πλήττονται περισσότερο από τη φτώχεια και την ανεργία.

– Αύξηση των επιδομάτων στέγασης για οικογένειες (με ενοίκιο και δάνειο), ιδίως των χαμηλότερων εισοδηματικών κλιμακίων.

Προβλέπονται συμπληρωματικές παρεμβάσεις, κυρίως:

– Ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών για οικογένειες και παιδιά, χρησιμοποιώντας υπηρεσίες που βασίζονται στην κοινότητα, μέσω περίπου 100 Κέντρων Στήριξης Οικογένειας στο Δίκτυο Κοινοτικών Κέντρων, που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

– Ενίσχυση των μέτρων στήριξης της μητρότητας, κυρίως για τις ανασφάλιστες».

Επιπλέον, το σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για τις ευάλωτες ομάδες: Ρομά, ηλικιωμένοι, άστεγοι, άτομα με αναπηρία.

Εισάγοντας το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Αλληλεγγύης

«Το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΣΚΑ) έρχεται να συμπληρώσει την Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τις αντίστοιχες Περιφερειακές Στρατηγικές το 2015, το στρατηγικό πλαίσιο για την ένταξη των Ρομά και την καταπολέμηση της έλλειψης στέγης, καθώς και την πρόσφατη υιοθέτηση ενός πιλοτικού πλαισίου για την αποϊδρυματοποίηση παιδιών και ανθρώπων με αναπηρίες. Το εν λόγω πλαίσιο υποστηρίζεται από ένα νέο νόμο που στοχεύει στην ανάπτυξη της αναδοχής και της υιοθεσίας, με σκοπό τον εξορθολογισμό των δαπανών» υπογραμμίζεται στο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης.

Συγκεκριμένα, όπως τονίζεται, «το νέο σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης αποτελείται από δύο πυλώνες:

– Τον Εθνικό Μηχανισμό για το συντονισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση πολιτικών κοινωνικής ένταξης.

– Τον ΟΠΕΚΑ, ένα δηλαδή ενιαίο γραφείο διαχείρισης, ελέγχου και πληρωμής, για όλα τα επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας. Το γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών του συνδέεται με τον Εθνικό Μηχανισμό.

Η λειτουργία του θα υποβοηθηθεί από την αναβάθμιση και αναδιοργάνωση των 13 Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφερειών και του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, υπό την αιγίδα του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης».

Διαβάστε ακόμη: Αυτό είναι το «ολιστικό σχέδιο» της κυβέρνησης για τη μεταμνημονιακή εποχή