Ανατολικά της Ε.Ε.

Η ατμόσφαιρα στο Κίεβο μύριζε «μπαρούτι», πολύ προτού η κεντρική πλατεία Ανεξαρτησίας βαφτεί στο αίμα. Σημείο-αναφοράς των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, η πλατεία (που στα ουκρανικά ονομάζεται Μεϊντάν) είναι σχεδόν πάντα γεμάτη εδώ και δύο μήνες, από τότε που η ουκρανική κυβέρνηση αποφάσισε να γυρίσει για πολλοστή φορά την «πλάτη» στην Ευρώπη, βάζοντας στον «πάγο» την υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας κι ελεύθερου εμπορίου με την Ε.Ε.

Έκτοτε, το ήδη «στραβό» κλίμα έφαγε κι ο ρωσικός… «γάιδαρος», όταν ο συγκεντρωτικός και φιλορώσος Ουκρανός πρόεδρος, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, στράφηκε στη Μόσχα για ένα -ευνοϊκότερο, είναι η αλήθεια- πακέτο στήριξης της ασθμαίνουσας εθνικής οικονομίας, εν προκειμένω ύψους 10,9 δισ. Ευρώ.

Διαβάστε ακόμη: Ουκρανία: Για πέντε νεκρούς κάνει λόγο η αντιπολίτευση

Η επιλογή αυτή ουδόλως ενθουσίασε πολλούς, εντός κι εκτός Ουκρανίας, που σήμερα -διχασμένη όσο πότε- οδεύει ολοταχώς στο επικίνδυνο μονοπάτι ενός ακήρυχτου εμφυλίου. Ήδη, οι αντικυβερνητικής διαδηλώσεις επεκτείνονται και σε άλλες πόλεις, με καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων.

Όλα αυτά, 10 χρόνια μετά την περιώνυμη, πολλά υποσχόμενη με τη «βούλα» φιλοδυτική «Πορτοκαλί Επανάσταση», που με την έξωθεν στήριξη -κυρίως από τις ΗΠΑ- οδήγησε στην ακύρωση της καλπονοθευμένης τότε εκλογής στην προεδρία του Γιανουκόβιτς, αλλά απέφερε αποκαρδιωτικά πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα στη χώρα.

 

Ποιοι διαδηλώνουν στο Κίεβο;
Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις έγιναν αρχικά γνωστές ως κίνημα «Euromaidan», από τον φιλοευρωπαϊκό χαρακτήρα τους και το σημείο αναφοράς τους: την κεντρική πλατεία του Κιέβου. Απαρτίζονταν από ακτιβιστές, φιλοευρωπαϊστές και υποστηρικτές των φιλοδυτικών αντιπολιτευόμενων κομμάτων, σκιαγραφώντας έτσι γλαφυρά τον εθνικό διχασμό στην Ουκρανία.

Στην πρωτεύουσα και στα δυτικά, ο πληθυσμός προτιμά την πρόσδεση στο «άρμα» της Ευρώπης. Στα ανατολικά και νότια, αντίθετα, όπου κατοικούν οι περισσότεροι ρωσόφωνοι κι έχουν την έδρα τους οι μεγαλύτερες βιομηχανίες, τα «βλέμματα» στρέφονται στην Μόσχα -αν και τελευταία αρκετοί δυσαρεστημένοι εγχώριοι ολιγάρχες έχουν αρχίσει να «λοξοκοιτούν» προς τις επιχειρηματικές ευκαιρίες της Ευρώπης.

Εσχάτως, εν τω μεταξύ, στην κεντρική πλατεία του Κιέβου έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους κι άλλες, κυρίως ακραίες εθνικιστικές ομάδες, με ανομοιογενή αιτήματα και ρόλους.

ΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΤΗΣ «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ»  

 

ΒΙΤΑΛΙ ΚΛΙΤΣΚΟ
Πιο προβεβλημένο ηγετικό στέλεχος της αντιπολίτευσης -αν και πολιτικά πιο άπειρος- είναι ο γερμανοτραφής πρώην Παγκόσμιος Πρωταθλητής Πυγμαχίας στην κατηγορία των βαρέων βαρών, Βιτάλι Κλιτσκό. Στα 42 του κι έπειτα από δύο αποτυχημένες διεκδικήσεις της δημαρχίας του Κιέβου, σήμερα ηγείται του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος στην ουκρανική Βουλή, με τον… αυτοπροσδιοριστικό τίτλο Udar: ελληνιστί… «μπουνιά»!

Τώρα -λέει- θέλει να αναμετρηθεί στα ίσια με τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς στις επόμενες προεδρικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για το 2015, αλλά η αντιπολίτευση ζητά να γίνουν εδώ και τώρα. Τα ισχυρότερα πολιτικά του εχέγγυα είναι η θητεία του ως συμβούλου στο πλευρό του Βίκτορ Γιούσενκο -του φιλοδυτικού πρώην προέδρου της «Πορτοκαλί Επανάστασης» στην Ουκρανία- καθώς και οι πολύ στενοί δεσμοί του με τη Γερμανία.

Σύμφωνα μάλιστα με το γερμανικό πρακτορείο dpa, το «Ίδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ» των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ έχει αναλάβει την εκπαίδευση των ακτιβιστών του Udar, το οποίο a propos έχει πάρει καθεστώς παρατηρητή στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

 

ΑΡΣΕΝΙ ΓΙΑΤΣΕΝΙΟΥΚ
Έτερη ηγετική μορφή της ουκρανικής αντιπολίτευσης είναι ο 39χρονος Αρσένι Γιατσένιουκ. Πρωτομπήκε στην πολιτική το 1998, σε ηλικία μόλις 24 ετών, με το κόμμα «Η Ουκρανία μας» του Βίκτορ Γιούσενκο, από το οποίο αργότερα εκδιώχθηκε, λόγω της ακραίας εθνικιστικής ρητορικής του. Στο μεσοδιάστημα, υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών και Οικονομικών των τότε φιλοδυτικών κυβερνήσεων του Κιέβου. Σήμερα, είναι ηγέτης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης «Πατρίδα», το οποίο λίγο πολύ «κληρονόμησε» από την -νυν φυλακισμένη για κατάχρηση εξουσίας- πρώην πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένσκο.

 

ΟΛΕΓ ΤΙΑΓΚΝΙΜΠΟ
Τη «χρυσή» τριάδα της ουκρανικής αντιπολίτευσης συμπληρώνει ο ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος Svododa (Ελευθερία), Όλεχ Τιανίμποκ. Στα 45 του, δηλώνει αντιρώσος, αλλά και αντιευρωπαϊστής, ενώ πολλοί τον κατηγορούν ανοιχτά για αντισημιτισμό. Στις αρχές Δεκεμβρίου, οι οπαδοί του εφόρμησαν στο δημαρχείο του Κιέβου και ο ίδιος κάλεσε τον λαό σε γενική απεργία. Υπό αυτήν την έννοια, το μόνον ουσιαστικά που τον συνδέει με άλλους δύο της «τριάδας» είναι η αποκήρυξη της Μόσχας. Με τον Κλιτσκό υπάρχει πάντως κι ένα άλλο… εξ αντανακλάσεως στοιχείο: ο πατέρας του ήταν κι αυτός διάσημος πυγμάχος.

 

ΝΤΜΙΤΡΟ ΚΡΟΤΣΙΝΣΚΙ
Ποιητής και φιλόσοφος, ο 49χρονος Ντμίτρο Κορτσίνσκι ξεχωρίσει για δύο πράγματα: το χαρακτηριστικό μουστάκι του και την αυτοπροσιοριζόμενη ως «Χριστιανική Ορθόδοξη εθνικο-αναρχική» πολιτική οργάνωση Bratstvo («Αδελφότητα»). Πίσω στη δεκαετία του ’90 είχε ιδρύσει την εξτρεμιστική UNA, ενώ ήταν επικεφαλής και της παραστρατιωτικής της πτέρυγας. Πολλοί τον θεωρούν ως τον ανερχόμενο ηγέτη της ουκρανικής αντιπολίτευσης, αρκετοί άλλοι ωστόσο τον χαρακτηρίζουν στο Twitter «κατσαρίδα» και υποχείριο του φιλορώσου στρατηγικού αναλυτή Βίκτορ Μεντβέντσουκ.

 

Ακροδεξιά οργάνωση Right Sector
Αυτοπροβάλλεται ως αυτόνομη οργάνωση, χωρίς δομές και ιεραρχίες, που λειτουργεί αυθόρμητα, στηριζόμενη στον -άρτιο κατά τα λοιπά- συντονισμό των μελών της μέσω της ομάδας της στο Facebook, την ιστοσελίδα της εθνικιστικής οργάνωσης Trident, καθώς και τον ουκρανικό ιστότοπο κοινωνικής διαδικτύωσης Vkontakte. Η «ραχοκοκκαλιά» της είναι ρωσόφωνοι χούλιγκανς και η ακροδεξιά νεολαία. Κι όλοι μαζί, αντιτίθενται και στην Ρωσία, αλλά και στην Ε.Ε. Για την ακρίβεια, εκτιμούν ότι η παρούσα κατάσταση είναι μια μοναδική ευκαιρία για να «καταστραφεί ο κρατικός σκελετός» και να δημιουργηθεί ένα νέο κράτος.

 

 

Τι στάση θα κρατήσει ο Ουκρανός πρόεδρος;
Στα νιάτα του, ο Γιανουκόβιτς είχε καταδικαστεί δις σε φυλάκιση για επίθεση και ληστεία. Το 2005, μετά την «Πορτοκαλί Επανάσταση», κατηγορήθηκε δις για απάτη, αλλά και οι δύο υποθέσεις έκλεισαν λόγω ανεπαρκών ενοχοποιητικών στοιχείων. Σήμερα, έπειτα από δύο πρωθυπουργικές θητείες κι έχοντας πια συμπληρώσει τέσσερα χρόνια στην ουκρανική προεδρία, έχει χαλυβδώσει μεθοδικά την θέση του, δημιουργώντας γύρω του μία νέα ουκρανική νομενκλατούρα.

Αντιμέτωπος για πολλοστή φορά με την ουκρανική αντιπολίτευση, υπόσχεται μεν διάλογο κι ενδελεχείς έρευνες για τους τελευταίους θανάτους διαδηλωτών. Όμως, οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν ότι απλά επιχειρεί να εξαγοράσει χρόνο, μέχρι να κατασταλεί βίαια κάθε διαμαρτυρία. Ήδη, από τις αρχές της εβδομάδας τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος, που επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στις διαδηλώσεις, προβλέποντας για τους παραβάτες ακόμη και ποινές φυλάκισης έως και πέντε χρόνων!

Παρόλα αυτά, ο Ουκρανός πρόεδρος έκανε ένα βήμα πίσω και δεσμεύτηκε για τον ανασχηματισμό της κυβέρνησής του, την αμνήστευση των διαδηλωτών που κρατούνται και την τροποποίηση των αμφιλεγόμενων νόμων κατά των διαδηλώσεων κατά την έκτακτη συνεδρίαση που θα πραγματοποιήσει το κοινοβούλιο της χώρας την ερχόμενη εβδομάδα.

 

Πώς αντιδρά η Δύση;
Μετά το αιματοκύλισμα των διαδηλώσεων στη Μόσχα, η αμερικανική πρεσβεία στο Κίεβο ανακάλεσε τις βίζες «αρκετών Ουκρανών που συνδέονται με την κλιμάκωση της βίας», ενώ η ηγεσία της Ε.Ε. εξέφρασε σοκ κι αποτροπιασμό, με τον πρόεδρο της Κομισιόν, Μπαρόζο, να προειδοποιεί ότι υπό το πρίσμα των δραματικών εξελίξεων μπορεί να απαιτηθεί η αναθεώρηση των σχέσεων με την Ουκρανία.

Διαβάστε ακόμη: Η Ευρώπη διχάζει την Ουκρανία

 

Τι στάση θα κρατήσει η Μόσχα;
Επί του παρόντος, τηρεί αυτή του τρίτου παρατηρητή, με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, να εξαπολύει… λάβρους προ ημερών κατά της Ε.Ε.: «θα προτιμούσαμε ορισμένοι Ευρωπαίοι συνάδελφοί μας να απέχουν από οποιαδήποτε ανάρμοστη πράξη, όσον αφορά την ουκρανική κρίση», τόνισε την περασμένη Τρίτη, στηλιτεύοντας το γεγονός ότι στο πλευρό των Ουκρανών διαδηλωτών, στην πλατεία Μεϊντάν, είχαν σπεύσει πρόσφατα ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Γκουίντο Βέστερβελε, αλλά και αυτοπροσώπως η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Βαρώνη Κάθριν Άστον.

Διαβάστε ακόμη: Κίνηση «ματ» του Πούτιν στη σκακιέρα της Ουκρανίας