Από τον παραγωγό απευθείας στο ποτήρι σας
Ο συνεταιρισμός «ΘΕΣγάλα - ΠΙΕΣ» με τους αυτόματους πωλητές φρέσκου γάλακτος καινοτομεί και αλλάζει τα δεδομένα στην αγορά γάλακτος.
Του Γιάννη Παπαδογιάννη*
Πρόκειται για μια ιστορία επιτυχίας από αυτές που δεν έχουμε συνηθίσει στη χώρα. Πρώτα-πρώτα το αντικείμενο. Ο αγροτικός τομέας και η κτηνοτροφία ποτέ δεν βρέθηκαν στην αιχμή του επιχειρείν. Επιπλέον, οι συνεταιρισμοί, με τον τρόπο που λειτούργησαν για δεκαετίες στην Ελλάδα, ταυτίστηκαν με την αναποτελεσματικότητα, την προνομιακή κρατική χρηματοδότηση, την κομματοκρατία και τη διαφθορά.
Και όμως, ο συνεταιρισμός «ΘΕΣγάλα – ΠΙΕΣ» στη Θεσσαλία όχι μόνο ανέτρεψε τις παραπάνω προκαταλήψεις, αλλά επίσης καινοτόμησε και αλλάζει τα δεδομένα της αγοράς γάλακτος. Μάλιστα, εδώ και λίγους μήνες λάνσαρε στη Λάρισα έναν νέο τρόπο διάθεσης φρέσκου παστεριωμένου ντόπιου γάλακτος, μέσω αυτόματων πωλητών, ανοίγοντας αρχικά στην πόλη τέσσερα καταστήματα. Έτσι, το γάλα μέσα σε λίγες ώρες από την αρμεγή και την παστερίωσή του βρίσκεται στο ποτήρι των καταναλωτών. Αυτή είναι μια κίνηση που, αν και διαδεδομένη σε πολλές χώρες του εξωτερικού, δεν έχει προηγούμενο στην Ελλάδα. Η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν άμεση και ήδη ο συνεταιρισμός έχει προχωρήσει στη δημιουργία νέων αυτόματων σημείων πώλησης φρέσκου γάλακτος, αριθμώντας πλέον δέκα μέσα στη θεσσαλική πρωτεύουσα.
Σύμφωνα με τον Θανάση Βακάλη, πρόεδρο του συνεταιρισμού, μέσω των αυτόματων πωλητών γάλακτος, «οι καταναλωτές μπορούν 24 ώρες το 24ωρο να προμηθεύονται σε εξαιρετικά ανταγωνιστική τιμή το υψηλής ποιότητας φρέσκο, παστεριωμένο γάλα της Λάρισας, λίγες ώρες μόνο μετά την παραγωγή του». Η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν μεγάλη. Καθημερινά έξω από τους αυτόματους πωλητές σχηματίζονται ουρές.
Τα μέλη του συνεταιρισμού δεν είναι αυτό που οι περισσότεροι φέρνουμε στο μυαλό μας όταν ακούμε τη λέξη κτηνοτρόφος. Επίσης, πολλές από τις μονάδες αξιοποιούν τεχνολογία αιχμής, εφαρμόζοντας καινοτόμα προγράμματα, όπως κάμερες, ηλεκτρονικά λουράκια κ.ά. Ο Ανδρέας Καραφύλλης, ταμίας του Διοικητικού Συμβουλίου, σημειώνει: «Παρακολουθώ με κάμερες τη μονάδα ακόμη και όταν βρίσκομαι χιλιόμετρα μακριά, μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Με τον τρόπο αυτό μπορώ, εάν συμβεί κάτι, να βοηθήσω ή να δώσω μία λύση εξ αποστάσεως». Μετά από αυτά μάλλον δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη ότι από το 2011 που ιδρύθηκε μέχρι σήμερα ο συνεταιρισμός «ΘΕΣγάλα – ΠΙΕΣ» αριθμεί 102 μέλη, αξιοποιεί 7.500 αγελάδες και παράγει ημερησίως 130 τόνους γάλα, που αντιστοιχεί στο 10% της εγχώριας παραγωγής. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών αναμένεται να φτάσει φέτος τα 35 εκατ. ευρώ.
Το ξεκίνημα
Στις αρχές του 2000 ο Θανάσης Βακάλης, απόφοιτος της ιατρικής σχολής, βρέθηκε μπροστά σε μια δύσκολη απόφαση: Ποια θα είναι η τύχη της οικογενειακής μονάδας παραγωγής αγελαδινού γάλακτος… Δίχως διάδοχη κατάσταση, αποφάσισε να κάνει τη μεγάλη στροφή στη ζωή του αναλαμβάνοντας ο ίδιος τα ηνία.
Έτσι, βρέθηκε αντιμέτωπος με τη δύσκολη πραγματικότητα των αγελαδοτρόφων: αυξημένο κόστος παραγωγής, χαμηλές τιμές με τις οποίες αγόραζαν το γάλα οι γαλακτοβιομηχανίες και αβεβαιότητα για το αν θα βρεθεί κάποια γαλακτοβιομηχανία να αγοράσει το γάλα τον επόμενο μήνα. Με δεδομένο ότι το φρέσκο γάλα πρέπει να διατεθεί λίγες ώρες μετά τη συλλογή του, η διαπραγματευτική δύναμη των μεμονωμένων παραγωγών απέναντι στις γαλακτοβιομηχανίες ήταν μηδαμινή. Τις παραπάνω δυσκολίες αντιμετώπιζαν όλοι οι παραγωγοί. Ως εκ τούτου, άρχισαν οι διεργασίες, ώστε να βελτιώσουν συνεργαζόμενοι τη θέση τους στην αγορά. Και γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία ενός συνεταιρισμού εμποτισμένου με τις αρχές και τις αξίες του παγκόσμιου υγιούς συνεταιριστικού κινήματος.
Όπως σημειώνει ο Θανάσης Βακάλης, «αρχικά υπήρξαν δυσπιστία, καχυποψία και πολλές επιφυλάξεις. Όμως σχηματίστηκε ένας πυρήνας παραγωγών, κυρίως από τις περιοχές της Θεσσαλίας και της Πιερίας, ο οποίος μέσα από παρουσιάσεις και συζητήσεις προσείλκυε νέα μέλη σταθερά. Στο τέλος του 2010 όλα ήταν έτοιμα για την ίδρυση του συνεταιρισμού, κάτι που έγινε λίγους μήνες μετά». Την Τετάρτη, 10 Αυγούστου 2011, ενεργοποιήθηκε το πρώτο συμβόλαιο με μια μεγάλη γαλακτοβιομηχανία.
Η μεγάλη διαφορά
Όπως εξηγούν οι δημιουργοί του συνεταιρισμού, η μεγάλη διαφορά του «ΘΕΣγάλα – ΠΙΕΣ» σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς συνεταιρισμούς ήταν ότι από την πρώτη στιγμή το σχέδιο ήταν προσανατολισμένο στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της αγοράς.
Ο νέος συνεταιρισμός κινήθηκε αυτόνομα και ανεξάρτητα από το κράτος, και λειτουργώντας με απόλυτη διαφάνεια και αξιοκρατία, επεδίωξε να παράγει υψηλής ποιότητας γάλα στην καλύτερη δυνατή τιμή. Αναζητούσε τρόπους για το πώς θα μειωθεί το κόστος παραγωγής και όχι για το πώς θα αποκτήσει κρατική χρηματοδότηση. Επίσης, καθιέρωσε ένα σύστημα εσωτερικής τιμολόγησης με το οποίο ο συνεταιρισμός αγοράζει το γάλα από τα μέλη του σε τιμή που εξαρτάται από την ποιότητά του. Πρόκειται για τυποποιημένους κανόνες, βάσει των οποίων κάθε παραγωγός γνωρίζει ποια τιμή θα «πιάσει» το γάλα του ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του. Κατά συνέπεια, οι παραγωγοί που δεν διακρίνονταν για την ποιότητα του γάλακτός τους αποθαρρύνθηκαν να συμμετέχουν στον συνεταιρισμό, καθώς η τιμή αγοράς για αυτούς ήταν χαμηλή. Παράλληλα, ασκήθηκε πίεση στα μέλη του συνεταιρισμού να βελτιώσουν την ποιότητα της παραγωγής τους.
Τα επόμενα βήματα
Ο «ΘΕΣγάλα – ΠΙΕΣ» πρωτοστατεί στην εδραίωση της συμβολαιακής γεωργίας. Δηλαδή, αναπτύσσει ένα δίκτυο συνεργειών με τοπικούς αγρότες για την παραγωγή και την προμήθεια μαζικών ποσοτήτων πρώτων υλών. Οι δράσεις συμβολαιακής γεωργίας επιτυγχάνουν έναν διττό στόχο: μειώνουν το κόστος παραγωγής, ενώ εξασφαλίζουν ένα σταθερό εισόδημα για τους γεωργούς. Έτσι αναπτύχθηκε μια στενή συνεργασία με τον Συνεταιρισμό Αγροτών Θεσσαλίας «ΘΕΣγη», με αποτέλεσμα ο «ΘΕΣγάλα – ΠΙΕΣ» να αγοράζει, μέσω συμβολαίων, ζωοτροφές σε συμφωνημένες τιμές και ποιότητες.
Πέρα όμως από τη συμβολαιακή γεωργία, επιτυχημένη δράση μείωσης του κόστους παραγωγής αποτελεί η μαζική αγορά ζωοτροφών και κτηνιατρικων φαρμάκων, με την ίδρυση ενός καταστήματος κτηνιατρικών εφοδίων.
Ωστόσο, οι φιλοδοξίες δεν σταματούν σε αυτά: στα άμεσα σχέδια του συνεταιρισμού περιλαμβάνονται τόσο η ένταξη του ζωικού του κεφαλαίου σε πρόγραμμα γενετικής βελτίωσης με σκοπό την ετήσια αύξηση της παραγωγής της κάθε φάρμας με το ίδιο κόστος εκτροφής και διατροφής, όσο και η βελτίωση της τεχνικής και οικονομικής διαχείρισης των εκμεταλλεύσεων των μελών του με την εγκατάσταση κεντρικού server στα γραφεία του συνεταιρισμού.
Επίσης, σύντομα θα είναι σε λειτουργία μια ηλεκτρονική εφαρμογή προμηθειών. Στην ιστοσελίδα του συνεταιρισμού «ΘΕΣγάλα – ΠΙΕΣ» θα δημιουργηθεί ένα ειδικό portal, στο οποίο θα προκηρύσσονται ηλεκτρονικά διαγωνισμοί για την προμήθεια πρώτων υλών και αναλώσιμων. Οι ενδιαφερόμενες εταιρείες θα καταθέτουν τις προτάσεις τους ηλεκτρονικά και θα βλέπουν και τις προσφορές των άλλων. Θα μπορούν να επανέλθουν με βελτιωμένη πρόταση και, στο τέλος, θα γίνεται η επιλογή της πιο συμφέρουσας και ποιοτικής προσφοράς.
*Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο νέο τεύχος του Fortune
