Η Ελλάδα ως κριτής του μέλλοντος της Ευρώπης

*Του Βασίλη Σαμούρκα

Αν προσπαθήσει να δει κάποιος τον τρόπο με τον οποίο η εξέλιξη του ελληνικού ζητήματος θα αλλάξει τις ζωές των πολιτών της Δύσης, τότε πρέπει να χρησιμοποιήσει δύο βασικά θεωρήματα. Των αγορών, και των πολιτικών. Με το λεγόμενο «Grexit» να αιωρείται πάνω από κάθε απόπειρα ανάλυσης των έως τώρα δεδομένων, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το πόσο θα πληγωθεί από τέτοιου είδους εξελίξεις η οικονομία αλλά και η δημοκρατία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Υπάρχουν θέσεις οι οποίες είναι ξεκάθαρες, κι άλλες που χαίρουν βαθύτερης ερμηνείας ή/και εξήγησης. Άποψη της Standard and Poor’s για το ενδεχόμενο ενός Grexit είναι πως αυτό δεν θα επηρεάσει και τόσο το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Μάλιστα, σε ανάλυσή του ο οίκος αξιολόγησης θεωρεί πως η Ελλάδα δεν αποτελεί τόσο σημαντικό παράγοντα όσο νομίζουν οι αγορές αλλά και οι κυβερνήσεις του πλανήτη.

Στην άποψη της S&P έρχεται να απαντήσει πρωτίστως η αμερικανική πλευρά. Μετά τις δηλώσεις Ομπάμα κατά την επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στην Ουάσινγκτον, ότι η Ελλάδα πρέπει οπωσδήποτε να επιστέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης εντός του ευρώ, ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τίμοθι Γκάιτνερ, μίλησε με την άνεση κάποιου που δεν κατέχει κυβερνητικές θέσεις λέγοντας ότι «ένα πιθανό Grexit θα μόλυνε την Ευρωζώνη και θα ενθάρρυνε άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία να ακολουθήσουν το δρόμο της αποχώρησης».

Σε πρόσφατη ανάλυσή της η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας προέβλεψε ότι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα κόστιζε στην Γερμανία έως 150.000 θέσεις εργασίας, ενώ το Bloomberg είναι πολύ πιο καυστικό, κάνοντας λόγο για «φαινόμενο domino» το οποίο θα δείξει την πόρτα της εξόδου από την Ευρωζώνη –μετά την Ελλάδα- και σε άλλες χώρες.

Σε ακόμη πιο δραματικούς τόνους, ο αρθρογράφος Βόλφγκανγκ Μουνχάου επαναφέρει σε δημοσίευμα των Financial Times την άποψη του 2010. Ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι μια νέα Lehman Brothers που απειλεί εκ νέου να τινάξει στον αέρα την παγκόσμια οικονομία. Κι όλα αυτά, όπως λέει, για «μερικά δισεκατομμύρια ευρώ».

Ανήσυχος μπροστά στο ενδεχόμενο ενός Grexit είναι και ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών, Τζορτζ Όσμπορν, ο οποίος -ενώ λίγο πριν τη συνάντησή του με τον Γιάννη Βαρουφάκη διεμήνυε ότι η Βρετανία είναι ελάχιστα εκτεθειμένη στις επιπτώσεις μιας ελληνικής εξόδου- δήλωσε στο G20 του Φεβρουαρίου πως η παγκόσμια οικονομία θα βρεθούν σε ένα σημαντικό αδιέξοδο εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία με την Αθήνα.

Αντίθετη άποψη φέρεται να έχει ο πολύ έμπειρος πρώην κεντρικός τραπεζίτης των ΗΠΑ, Άλαν Γκρίνσπαν, ο οποίος θεωρεί αναπόφευκτη την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ δηλώνοντας στο BBC ότι αυτό θα βοηθούσε και τους ίδιους τους Έλληνες αλλά και το ευρωσύστημα.

Εκτός όμως από το οικονομικό, υπάρχει και το πολιτικό επίπεδο της συζήτησης, καθώς η τελική τιμωρία της Ελλάδας ενώ βρίσκεται σε διαδικασία κατάθεσης προτάσεων πολύ πιο «εξορθολογισμένων» από τις θεωρίες για μονομερή διαγραφή χρέους, θα αφήσει ανεξίτηλο στίγμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση κι ίσως αποτελέσει τον παράγοντα-κλειδί στην τελική έφοδο του αντιευρωπαϊσμού.

Σε άρθρο του στους Financial Times για την Ελλάδα, ο καθηγητής ιστορίας Μαρκ Μαζάουερ χρησιμοποιεί μια ιστορική αναδρομή για την άνοδο του ναζισμού και του φασισμού στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1930, τονίζοντας ότι εάν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφασίσουν να «εκπαραθυρώσουν» την Ελλάδα από την Ευρωζώνη, τότε η άκρα δεξιά θα αποτελέσει τον επόμενο εχθρό των ισχυρών κρατών του ευρωπαϊκού βορρά.

Στην Ισπανία, ο ηγέτης των Podemos –πρώτου πλέον κόμματος στις δημοσκοπήσεις της χώρας- Πάμπλο Ιγκλέσιας, σε άρθρο του στον βρετανικό Guardian την ημέρα του Eurogroup της 11ης Φεβρουαρίου έγραψε πως «αν η Ευρώπη απορρίψει το κλαδί ελιάς που της τείνει η Ελλάδα, μοιραία θα καταρρεύσει», δείχνοντας κι εκείνος το δρόμο για την επικείμενη στάση που θα κρατήσει η χώρα του σε περίπτωση νίκης του κόμματός του στις επερχόμενες ισπανικές εκλογές.

Η γερμανική πολιτική σκηνή, καθώς και η φινλανδική, είναι εξαιρετικά επιθετικές αγγίζοντας τα όρια της ρήξης – ή δοκιμάζοντας τις ελληνικές αντοχές. Η Άνγκελα Μέρκελ έχει χάσει πλέον το μέτρημα από το πόσες φορές έχει πει δημόσια ότι «η Ελλάδα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της», ενώ ο Φινλανδός πρωθυπουργός Αλεξάντερ Στουμπ είπε στο Reuters μετά το έκτακτο Eurogroup ότι η Ελλάδα «απειλείται με βρώμικη έξοδο».

Σχεδόν όλες οι πλευρές φαίνονται να κινούνται πολύ κοντά στην άποψη ότι η ελληνική έξοδος από το ευρώ θα αποτελούσε όχι απλώς ένα πιστωτικό, αλλά ένα ιστορικό γεγονός για την ίδια την ευρωπαϊκή κοινότητα, κι εύχονται στο τέλος να μην υπάρξει καμιά «ελληνική τραγωδία» – όπως αρέσκονται να γράφουν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Καλό θα είναι, λοιπόν, οι επιθυμίες για ένταση στα άκρα να συνοδεύονται κι από απαντήσεις για την επόμενη ημέρα. Διότι είναι εξαιρετικά θεμιτό κι απαραίτητο να ζητάται από την ελληνική πλευρά να καταθέσει νούμερα και πίνακες για τις νέες της προτάσεις, όμως οι υπόλοιποι πολιτικοί ηγέτες των ευρωπαϊκών κρατών οφείλουν να δώσουν μια στέρεη απάντηση στους δικούς τους πολίτες –που επικαλούνται πολύ συχνά τώρα τελευταία- για το τι ακριβώς θα συμβεί στις ζωές τους εάν η Ελλάδα εξαναγκαστεί σε ένα Grexit.

* Ο Βασίλης Σαμούρκας είναι αρχισυντάκτης του FortuneGreece.com