Εταιρική κοινωνική ευθύνη, τότε και τώρα

Στον απόηχο της τραγωδίας στο Μπαγκλαντές, με την πολύνεκρη κατάρρευση του εργοστασίου παραγωγής ρούχων, πληθαίνουν οι φωνές που καλούν τις εταιρείες να επιβλέπουν τους προμηθευτές τους. Γενικότερα, ολοένα και περισσότερο απαιτείται από τις επιχειρήσεις να έχουν μία θετική επίδραση στην κοινωνία.

Τελικά, ποιος είναι ο ρόλος μιας εταιρείας; Να βγάζει χρήματα, ή κάτι άλλο;

Η συζήτηση κρατάει χρόνια. Πριν από τέσσερις ακριβώς δεκαετίες, τον Ιούνιο του 1973, το Fortune δημοσίευσε ένα άρθρο του Γκίλμπερτ Μπερκ με τίτλο «Οι Κίνδυνοι της Εταιρικής Ευθύνης». Ο συγγραφέας παρέθετε τον Μίλτον Φρίντμαν, σύμφωνα με τον οποίο ο ρόλος μιας επιχείρησης ήταν να μεγιστοποιεί τα κέρδη της και όχι να αντιμετωπίζει κοινωνικά προβλήματα με τα λεφτά των μετόχων της.

Διαβάστε ακόμη: Η εξέλιξη κρύβεται στην ανανέωση

Αφετέρου, ο Μπερκ έκανε αναφορά και στον αντίθετο πόλο, σε όσους δηλαδή ισχυρίζονταν ότι «εκτός από το να συμμορφώνονται με το νόμο, οι επιχειρήσεις πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων· γενικότερα να είναι υποδειγματικοί πολίτες και να δέχονται με χαρά όλο το κόστος που προκύπτει από αυτή την ιδιότητα του καλού πολίτη».

Το άρθρο υπαινισσόταν την ύπαρξη ενός «τρίτου δρόμου», βάσει του οποίου η εταιρική κοινωνική ευθύνη θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα χωρίς να ζημιώνεται οικονομικά μία επιχείρηση. Ο Νιλ Τζάκομπυ, καθηγητής στο UCLA, ήταν υποστηρικτής αυτού του «τρίτου δρόμου»: «Δεν ζητάω από τις εταιρείες να κάνουν κάτι που δεν είναι κερδοφόρο. Όμως, οι πολιτικές δυνάμεις είναι τόσο πραγματικές όσο και οι δυνάμεις της αγοράς, και οι επιχειρήσεις πρέπει να τις λαμβάνουν υπόψη τους».

Σαράντα χρόνια μετά, η βασικότερη αλλαγή στην εταιρική κοινωνική ευθύνη φαίνεται ότι είναι η ενεργή εμπλοκή των εργαζομένων από τα κάτω στη διαμόρφωση των αντίστοιχων στρατηγικών.

Παλαιότερα, η εταιρική κοινωνική ευθύνη ήταν αποτέλεσμα συγκεντρωτικών διαδικασιών από τα πάνω. Πλέον, σε ολοένα και περισσότερες εταιρείες οι εργαζόμενοι μπορούν οι ίδιοι να προτείνουν προτεραιότητες και πρωτοβουλίες, οι οποίες υπηρετούνται μετά μέσα από τις δράσεις της επιχείρησης.

Διαβάστε ακόμη: Καινοτομία ή θάνατος για τις επιχειρήσεις

Σήμερα θεωρείται πια κοινός τόπος η ιδέα ότι η εθελοντική προσφορά και η χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων από μία επιχείρηση λειτουργεί πιο αποτελεσματικά – και συχνά φτηνότερα – από κάποιες κατηγορίες διαφήμισης.

Κάποιοι είχαν τη διορατικότητα να πιστέψουν σε αυτή την ιδέα το μακρινό 1973, όπως ο ίδιος ο συντάκτης του Fortune που επεσήμανε ότι «ακόμα και οι πιο φιλάργυροι διευθύνοντες σύμβουλοι ίσως κατανοήσουν ότι μία ενεργητική κοινωνική δραστηριότητα είναι καλή για τις επιχειρήσεις τους». Ή όπως ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Σάμουελσον που είχε δηλώσει ότι «μία μεγάλη επιχείρηση όχι μόνο μπορεί να εμπλακεί σε δράσεις κοινωνικής ευθύνης, αλλά πρέπει και να το κάνει».