Η οικονομία των ΗΠΑ υπό τον Trump

του Άαρον Τασκ

Ο Donald Trump συγκλόνισε τον κόσμο και διέψευσε τις αυθεντίες, κερδίζοντας τις εκλογές. Και μια παρεμφερής διάψευση ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι τιμές των μετοχών των ΗΠΑ αυξήθηκαν στον απόηχο των εκλογών – γιατί αυτό που υπονοείται στην εν λόγω αύξηση είναι η πεποίθηση ότι η κυβέρνηση Trump θα μπορέσει να ξεπεράσει μερικά πολύ δύσκολα οικονομικά εμπόδια.

Η υπόθεση είναι ότι το σχέδιο του Trump για να μειώσει τους φόρους (εταιρικούς και προσωπικούς), να αυξήσει τις δαπάνες για άμυνα και υποδομές (1 τρισεκατομμύρια δολάρια είναι πολλά λεφτά), και να μειώσει τις κανονιστικές ρυθμίσεις θα τροφοδοτήσει έναν λαμπρό κύκλο ταχύτερης αύξησης του ΑΕΠ, οδηγώντας σε αύξηση των εταιρικών κερδών, ενισχύοντας έτσι τις προσλήψεις και την επιτάχυνση της ανάπτυξης.

Η όποια ανησυχία για τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της σχεδιαζόμενης επιβολής περιορισμών στη μετανάστευση και το εμπόριο χάθηκαν στη μετεκλογική ευφορία, για να μην αναφέρουμε τις ακόλουθες πέντε μακρο-αντιξοότητες που κάθε νέος Πρόεδρος θα καλείτο να αντιπαλέψει:

1. Είναι ο οικονομικός κύκλος, ηλίθιε

Σύμφωνα με το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών των ΗΠΑ, η τρέχουσα οικονομική επέκταση ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2009 και είναι ήδη η τέταρτη μεγαλύτερη στη μεταπολεμική εποχή. Τούτου λεχθέντος, οι κύκλοι της οικονομικής ανάπτυξης συνήθως δεν πεθαίνουν από το …γήρας, αλλά τορπιλίζονται από υψηλότερους φόρους, ασύνετη ρύθμιση, ή – πιο συχνά – αυστηρότερη νομισματική πολιτική, η οποία μας οδηγεί στο εμπόδιο Νο. 2 για τα οικονομικά του Trump…

2. Τα γεράκια της Fed

Τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς και ομιλίες από αξιωματούχους της Fed δείχνουν ότι η Fed επιδιώκει εδώ και καιρό να «ομαλοποιήσει» την πολιτική της. Οι υποσχέσεις του Trump για την ενίσχυση της δημοσιονομικής δαπάνης, η οποία τείνει να δίνει ώθηση στον πληθωρισμό, δίνει στη Fed λόγο να αυξήσει τα επιτόκια. Τα υψηλότερα επιτόκια θα οδηγήσουν σε περιορισμούς στην πίστη τόσο για τους καταναλωτές όσο και τις επιχειρήσεις, γεγονός το οποίο θα πιέσει την ανάπτυξη. Οι επενδυτές καλό είναι να θυμηθούν το παλιό ρητό της Wall Street: «Τρία βήματα κι ένα παραπάτημα».

3. Δυσλειτουργία στην Ουάσινγκτον

Ο έλεγχος και των άκρων της Pennsylvania Avenue (Λευκός Οίκος, Καπιτώλιο) δίνει στους Ρεπουμπλικάνους την ευκαιρία να θεσπίσουν τις πολιτικές δημοσιονομικής τόνωσης του Trump. Όμως, οι προτάσεις αυτές επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό – σύμφωνα με το Κέντρο Φορολογικής Πολιτικής του Brookings Institution και του Urban Institute, το φορολογικό σχέδιο του Trump θα προσθέσει κοντά στα 800 δισεκατομμύρια δολάρια στο ετήσιο έλλειμμα, όταν υλοποιηθεί, με το ποσό αυτό να αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Αυτό πιθανότατα θα προκαλέσει αντιδράσεις από μέλη του Tea Party και υπέρμαχους της δημοσιονομικής πειθαρχίας στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

4. Παγκόσμια υποχώρηση

Ακόμα και πριν καν ο Trump αποκτήσει την ευκαιρία να θεσπίσει πολιτικές τύπου «Πρώτα η Αμερική», το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται ήδη σε κάμψη. Αν τηρήσει τις υποσχέσεις του να χτίσει ένα τείχος στα σύνορα με το Μεξικό, να περιορίσει απότομα τη μετανάστευση, και να επαναδιαπραγματευτεί (ή να εγκαταλείψει) εμπορικές συμφωνίες, αυτό θα μετριάσει σίγουρα την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ και θα βλάψει και τις Η.Π.Α. Όπως είπε ο Kevin Brady, πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού της Βουλής των Αντιπροσώπων, αμέσως μετά τις εκλογές, «Για να αναπτυχθεί η οικονομία μας, δεν είναι αρκετό να αγοράζουμε αμερικανικά. Πρέπει να πουλάμε και αμερικανικά στον κόσμο».

5. Ο δημογραφικός παράγοντας είναι καθοριστικός

Ο πληθυσμός των ΗΠΑ γερνάει· σχεδόν το 15% των Αμερικανών ήταν άνω των 65 ετών το 2015, σύμφωνα με την Υπηρεσία Απογραφής. Και το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί από τώρα μέχρι το 2050, σύμφωνα με το Ερευνητικό Κέντρο Pew. Η γήρανση του πληθυσμού θα ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην κοινωνική ασφάλιση και το Medicare. Αν υποθέσουμε ότι δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή στη νομοθεσία – και ο Trump δεσμεύτηκε κατά την προεκλογική του εκστρατεία ότι θα διατηρήσει ανέπαφες αυτές τις παροχές – το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου προβλέπει ότι το έλλειμμα της Αμερικής θα έχει αυξηθεί στα 1,340 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2026. Μια τέτοια εξέλιξη θα αυξήσει τον λόγο χρέους προς το ΑΕΠ των ΗΠΑ από 75% στο 85% και το κόστος των τόκων για την αποπληρωμή του χρέους στο 13% του συνόλου των δαπανών από 7,5% που είναι σήμερα. Αυτοί οι τρομακτικοί αριθμοί θα μπορούσαν να περιορίσουν τις επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα και να οδηγήσουν τους παγκόσμιους επενδυτές να απαιτούν πολύ υψηλότερα επιτόκια για τα κρατικά ομόλογα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ η χρηματιστηριακή αγορά πανηγύρισε τη νίκη του Trump, η αγορά ομολόγων γνώρισε μια βίαιη ρευστοποίηση που θα μπορούσε να είναι ένας προάγγελος των δυσκολιών που βρίσκονται μπροστά.