Η Κίνα θα πατήσει πρώτη την σκοτεινή πλευρά της σελήνης

Το βράδυ της Παρασκευής αναμένεται να πραγματοποιηθεί – εκτός απροόπτου- η εκτόξευση του ρομποτικού κινεζικού διαστημικού σκάφους Chang’e-4 με προορισμό να μελετήσει τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, η οποία είναι μόνιμα αόρατη από τη Γη. Η εκτόξευση θα γίνει με ένα κινεζικό πύραυλο Long March 3B από το κέντρο εκτόξευσης δορυφόρων Σιτσάνγκ στη νοτιοδυτική Κίνα.

Αν όλα πάνε καλά, θα είναι το πρώτο σκάφος που -κατά πάσα πιθανότητα στις 3 Ιανουαρίου 2019- θα προσεληνωθεί στην «πίσω» πλευρά του φεγγαριού, καθώς όλες οι αμερικανικές και σοβιετικές-ρωσικές αποστολές έχουν γίνει στην «μπροστινή» φωτεινή πλευρά. Ποτέ έως τώρα κάποιο σκάφος ή αστροναύτης δεν έχει καταφέρει να «πατήσει» στη λεγόμενη σκοτεινή πλευρά, η οποία στην πραγματικότητα δεν είναι σκοτεινή, αφού δέχεται το φως του Ήλιου, όταν το φεγγάρι βρίσκεται ανάμεσα στη Γη και στο μητρικό άστρο μας.

Οι από ψηλά παρατηρήσεις της σκοτεινής πλευράς του φεγγαριού τόσο από δορυφόρους, όσο και από τους αστροναύτες μέσα στις διαστημικές ακάτους, έχουν αποκαλύψει ότι -για άγνωστο λόγο- διαθέτει ένα παχύτερο και μεγαλύτερης ηλικίας φλοιό, καθώς επίσης περισσότερους και βαθύτερους κρατήρες από ό,τι η φωτεινή πλευρά. Αποτελεί ακόμη μυστήριο για τους επιστήμονες γιατί τα δύο «πρόσωπα» της Σελήνης έχουν αυτές τις διαφορές.

Η Εθνική Υπηρεσία Διαστήματος της Κίνας (CNSA) ξεκίνησε το διαστημικό πρόγραμμά της για τη Σελήνη με καθυστέρηση περίπου τριών δεκαετιών, αφότου οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση είχαν πλέον σταματήσει τις δικές τους αποστολές («Απόλλων» και «Λούνα» αντίστοιχα).

Το πρώτο κινεζικό σκάφος Chang’e-1 (είναι το όνομα της αρχαίας κινεζικής θεότητας του φεγγαριού) εκτοξεύθηκε το 2007 και αφού τέθηκε σε τροχιά και χαρτογράφησε τη Σελήνη, συνετρίβη επάνω της το 2009. Ακολούθησε το Chang’e-2 το 2010, το οποίο επίσης τέθηκε σε τροχιά γύρω από το δορυφόρο και μετά στάλθηκε στα βάθη του διαστήματος.

Το 2013, το Chang’e-3 υπήρξε το πρώτο σκάφος που προσεληνώθηκε μετά το σοβιετικό Λούνα-24 το 1976. Για πρώτη φορά μάλιστα ένα μικρό κινεζικό ρόβερ, το Yutu, ήταν εφοδιασμένο με ένα ραντάρ που μπόρεσε να μελετήσει όχι μόνο την επιφάνεια, αλλά και το υπέδαφος του φεγγαριού.

Το Chang’e-4, που έχει σχεδιασθεί κατά τα πρότυπα του προδρόμου του, θα βασίζεται για τις επικοινωνίες του με τη Γη στον κινεζικό δορυφόρο αναμετάδοσης Queqiao που διαθέτει μια παραβολική αντένα 4,2 μέτρων. Εκτοξεύθηκε φέτος το Μάιο και βρίσκεται στην κατάλληλη τροχιά, σε απόσταση 64.000 χιλιομέτρων από την πίσω πλευρά του φεγγαριού, ώστε να βλέπει ταυτόχρονα τόσο τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, όσο και τον πλανήτη μας.

Το Chang’e-4, που περιλαμβάνει μια άκατο προσελήνωσης βάρους 3,6 μετρικών τόνων και ένα μικρό ρόβερ βάρους 140 κιλών, θα επιχειρήσει να προσεληνωθεί στον διαμέτρου 180 χιλιομέτρων κρατήρα Φον Κάρμαν μέσα στην τεράστια λεκάνη Νοτίου Πόλου-‘Αϊτκεν, η οποία πιθανώς έχει σχηματισθεί μετά την πρόσκρουση ενός γιγάντιου αστεροειδούς. Η εν λόγω λεκάνη, διαμέτρου 2.500 χιλιομέτρων και βάθους 12 χιλιομέτρων, είναι η μεγαλύτερη, βαθύτερη και παλαιότερη λεκάνη πρόσκρουσης στο φεγγάρι.

Το ραντάρ του ρόβερ θα μπορεί να «δει» σε βάθος έως 100 μέτρων κάτω από τη σεληνιακή επιφάνεια. Το σκάφος διαθέτει επίσης τρεις κάμερες και μια σειρά από επιστημονικά όργανα (ορισμένα ευρωπαϊκής κατασκευής), όπως ένα αναλυτή σεληνιακής σκόνης, ένα αναλυτή ηλεκτρικού πεδίου, ένα σεληνιακό σεισμογράφο κ.α. Ακόμη θα μεταφέρει ένα πείραμα Κινέζων φοιτητών, συγκεκριμένα μια μίνι βιόσφαιρα, στην οποία θα επιχειρηθεί να φυτρώσουν σπόροι από πατάτες και άλλα φυτά.

Το κινεζικό σεληνιακό πρόγραμμα θα συνεχισθεί με την αποστολή Chang’e-5, που θα φέρει δείγματα βάρους έως δύο κιλών από το έδαφος και το υπέδαφος του φεγγαριού και η οποία προγραμματίζεται να εκτοξευθεί εντός του 2019. Δεν αποκλείεται λίγο μετά να ακολουθήσει η έκτη αποστολή Chang’e. Απώτερος στόχος της Κίνας είναι να στείλει αστροναύτες στο φεγγάρι έως το τέλος της δεκαετίας του 2030.

Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι έχει ανανεωθεί το διεθνές ενδιαφέρον για τη Σελήνη. Η NASA έχει πλέον αρχίσει να θέτει σε εφαρμογή, σε συνεργασία με αμερικανικές εταιρείες, ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που περιλαμβάνει μέσα στην επόμενη δεκαετία τη δημιουργία τροχιακού σταθμού γύρω από τη Σελήνη, αλλά και μιας πιο μόνιμης παρουσίας αστροναυτών.

Η Ευρώπη, η Ρωσία, η Ινδία και η Ιαπωνία έχουν επίσης σχέδια για το φεγγάρι, είτε από μόνες τους, είτε στο πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας. Ήδη, από τη δεκαετία του 1990, η Σελήνη έχει μελετηθεί εντατικά από δορυφόρους και έχουν γίνει περισσότερα -και απρόσμενα- πράγματα γνωστά γι’ αυτήν, όπως ότι διαθέτει νερό σε μορφή πάγου στις πόλους της ή ότι ήταν γεωλογικά ενεργή έως πολύ πρόσφατα.