Η οικονομία της γνώσης του Μαρκ Ζούκερμπεργκ

του Κέβιν Κέλεχερ

Ή τουλάχιστον, έτσι φαίνεται στον Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Εδώ και τρεις μήνες, αφότου εκτοξεύτηκαν τα κέρδη του Facebook, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας χρησιμοποιεί τον όρο όλο και περισσότερο. Αυτόν το μήνα, όταν τα κέρδη του Facebook και πάλι ξεπέρασαν τις προβλέψεις της Wall Street, χρησιμοποίησε τη φράση μαζί με άλλα στελέχη οκτώ φορές.

Ο όρος «οικονομία της γνώσης» υπάρχει εδώ και μερικές δεκαετίες. Το 1990 ήταν ένας από εκείνους τους όρους που άρεσαν πολύ σε διάφορους συγγραφείς και συμβούλους με αποτέλεσμα να διευρυνθεί τόσο πολύ ο ορισμός του ώστε να χάσει το νόημά του. Η εποχή της πληροφορίας ήταν σε άνοδο εκείνη την περίοδο και το καύσιμό της ήταν οι ιδέες. Όμως μέχρις εκεί.

Την τελευταία δεκαετία οι ακαδημαϊκοί άρχισαν να βλέπουν με περισσότερη σοβαρότητα τον όρο. Το 2004, ο Ουόλτερ Πάουελ του Στάνφορντ τον όρισε ως «γνωσιακές δραστηριότητες που συμβάλλουν στην πρόοδο της τεχνολογίας και της επιστήμης καθώς και στην ταχεία απαρχαίωση». Όμως η γνώση σαν κεφάλαιο παρέμενε άυλη και ήταν δύσκολο να μετρηθεί, ενώ τα πειστήρια των καινοτομιών της ήταν ανεπίσημα.

Διαβάστε ακόμη: Ερασιτέχνης… εκατομμυριούχος!

Κάνοντας χρήση του όρου για να περιγράψει την μακροπρόθεσμη στρατηγική του Facebook, ο Ζούκερμπεργκ βελτίωσε τον ορισμό. Σε ένα άρθρο του στην Washington Post τον περασμένο Απρίλιο ο Ζούκερμπεργκ έγραψε ότι «Η σημερινή οικονομία… βασίζεται κυρίως στη γνώση και τις ιδέες – πόρους που είναι ανανεώσιμοι και διαθέσιμοι στον καθένα».

Με το άρθρο αυτό ο Ζούκερμπεργκ ανακοίνωσε το FWD.us, μια ομάδα που υποστηρίζει την αναθεώρηση της νομοθεσίας της μετανάστευσης και άλλα θέματα όπως η επιστήμη και η παιδεία. Το όραμα είναι εστιασμένο στις ΗΠΑ, με δηλώσεις του τύπου «μια οικονομία της γνώσης μπορεί να επεκταθεί, να δημιουργήσει καλύτερες θέσεις εργασίας και να παρέχει καλύτερη ποιότητα ζωής στον καθένα μας».

Τον Ιούλιο, ο Ζούκερμπεργκ άλλαξε την εστίαση της οικονομίας της γνώσης για να συμπεριλάβει και το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό. Έτσι, η οικονομία της γνώσης πλέον περιελάμβανε «μια πλατφόρμα για την υποστήριξη μιας μεγαλύτερης οικονομικής αλλαγής στον κόσμο με βάση τη γνώση και την πληροφορία». Η οικονομία της γνώσης εδώ αφορούσε τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα της πληροφορίας.

Διαβάστε ακόμη: Twitter: Τρελάθηκαν ή όχι οι επενδυτές;

Στο πρόσφατο τρίμηνο, μετά από την ανακοίνωση εντυπωσιακών οικονομικών αποτελεσμάτων, ο Ζούκερμπεργκ διεύρυνε ακόμα περισσότερο τον ορισμό του προσφιλούς όρου του. Η οικονομία της γνώσης, είπε, «βοηθά τους ανθρώπους να δημιουργήσουν ανάπτυξη σε θέσεις εργασίας και να υποστηρίξουν μια μεγαλύτερη οικονομική αλλαγή στον κόσμο που βασίζεται στην πληροφορία και τις ιδέες». Τώρα ο ορισμός είχε συμπεριλάβει και ιδεαλιστικά και εμπορικά χαρακτηριστικά.

Αν το δει κανείς από άλλη σκοπιά, όμως, η οικονομία της γνώσης μπορεί απλά να περιγραφεί ως η πώληση περισσότερων και καλύτερων διαφημίσεων.

«Κλειδί για να χτιστεί η οικονομία της γνώσης είναι η δημιουργία εργαλείων για τον καθένα ώστε να μπορεί να κάνει χρήση των πληροφοριών για να εκτελεί καλύτερα τη δουλειά του… Ο τρόπος με τον οποίο οι επιχειρήσεις βιώνουν αυτή την προσπάθεια είναι ότι θα συνεχίσουμε να δημιουργούμε καλύτερες υπηρεσίες για να απευθύνονται στους πελάτες τους με καλύτερης ποιότητας διαφημίσεις, καλύτερη καθοδήγηση στο περιεχόμενο, καλύτερη ανάλυση και πλουσιότερη παρουσίαση. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι θα βιώσουν αυτή την προσπάθεια είναι ότι οι διαφημίσεις που θα βλέπουν θα είναι όλο και περισσότερο σχετικές με τη ζωή τους».

Ασχέτως του αν αυτό ακούγεται βαθυστόχαστο ή μη, αυτό το κάλεσμα έχει μεγάλη σημασία για το Facebook καθώς φανερώνει ότι η μακροπρόθεσμη στόχευση είναι εμπορική, αλλά και οι φιλοδοξίες της εταιρείας αυξάνονται. Ο Ζούκερμπεργκ θέλει 5 δισεκατομμύρια ανθρώπους συνδεδεμένους στο Facebook, και θέλει να γνωρίζει και λεπτομέρειες για τον καθένα.

Διαβάστε ακόμη: To Facebook ως βασική πηγή ενημέρωσης;

Τίποτα από τα παραπάνω δεν αποτελεί ριζική αλλαγή για την εμπορική δραστηριότητα του Facebook όπως την ξέρουμε εδώ και τόσα χρόνια, είναι όμως μια δραματική διεύρυνση των στόχων του. Πρώτα ο Ζούκερμπεργκ έκανε το Facebook ένα παγκόσμιο δίκτυο με 1,2 δισεκατομμύρια χρήστες, εκ των οποίων 727 εκατομμύρια συνδέονται κάθε μέρα. Στη συνέχεια το Facebook βρήκε ένα τρόπο να βγάλει λεφτά από τις δραστηριότητές τους πλασάροντας διαφημίσεις στα κινητά δίχως να διαμαρτυρηθεί κανείς.

Τώρα το Facebook θέλει να αυξήσει την επιτυχία του σε μαζική κλίμακα προσφέροντας περισσότερες σχετικές διαφημίσεις σε ένα κοινό πολλών δισεκατομμυρίων. Είναι μια τολμηρή στόχευση αλλά όχι η πρώτη.

Το εγχείρημα του Facebook με την οικονομία της γνώσης είναι αντίστοιχο με την προσπάθεια της Google για την οργάνωση της παγκόσμιας πληροφορίας. Τίποτα από τα δύο δεν είναι τυχαίο. Και οι δύο εταιρείες θέλουν να είναι η βασική πύλη για την πρόσβαση σε πληροφορίες στο διαδίκτυο, και οι δύο το δηλώνουν με απλοϊκές αλλά πολύ φιλόδοξες δηλώσεις.

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός όταν η Google ξεκίνησε την προσπάθεια για να διαχειριστεί τον ωκεανό της διαδικτυακής πληροφορίας. Τώρα το Facebook κερδίζει έδαφος στο χώρο τον διαφημίσεων σε κινητά και αρχίζει να προσπαθεί να δαμάσει τον ωκεανό αυτόν. Όπως και η Google, συγκεντρώνει χρήματα και ταλέντο για να το επιτύχει. Η κούρσα των δύο παικτών έχει ξεκινήσει.