ΗΠΑ – Τουρκία: Σύμμαχοι μόνο κατ’ όνομα;
Η ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών αφορά μια σειρά θεμάτων, ενώ το τελευταίο «ξέσπασμα» έστειλε τις τουρκικές χρηματοπιστωτικές αγορές σε πτωτική τροχιά.
Τα tweet του Ντόναλντ Τραμπ προκύπτουν συχνά έτσι στα ξαφνικά, αλλά η απειλή της 26ης Ιουλίου για την επιβολή κυρώσεων στη σύμμαχο Τουρκία έρχεται ως κορύφωση μιας μακράς διαμάχης μεταξύ των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ, από τότε που έλαβε χώρα μια απόπειρα πραξικοπήματος κατά της κυβέρνησης του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan πριν δύο χρόνια.
Αν και η προειδοποίηση του Τραμπ προκλήθηκε από την άρνηση της Τουρκίας να απελευθερώσει έναν Αμερικανό πάστορα που παραμένει φυλακισμένος από το 2016, η ευρύτερη ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών αφορά μια σειρά θεμάτων. Το τελευταίο ξέσπασμα, πάντως, έστειλε τις τουρκικές χρηματοπιστωτικές αγορές σε πτωτική τροχιά.
1. Πώς σχετίζεται η απόπειρα πραξικοπήματος με τις ΗΠΑ;
Για τον Erdogan, το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 παραμένει ένα θέμα που δεν έχει κλείσει, και το ίδιο ισχύει και για την απροθυμία της Ουάσινγκτον να εκδώσει τον Fethullah Gulen, τον Τούρκο κληρικό που ζει εξόριστος στην Πενσυλβάνια και που ο Erdogan κατηγορεί ως ενορχηστρωτή της απόπειρας πραξικοπήματος. Ισχυριζόμενος ότι οι οπαδοί του Gulen είχαν δημιουργήσει ένα «βαθύ κράτος» διεισδύοντας στις υπηρεσίες ασφαλείας, τα σχολεία και τα δικαστήρια, ο Erdogan ξεκίνησε μια εκκαθάριση των δημοσίων υπηρεσιών που έχει κοστίσει σε περίπου 130.000 άτομα τη δουλειά τους. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι τα στοιχεία της Τουρκίας κατά του Gulen, ο οποίος πήγε στις ΗΠΑ πριν από δύο δεκαετίες και ζει σε ένα συγκρότημα κατοικιών στα Όρη Pocono, δεν επαρκούν για να τον εκδώσουν στην Τουρκία.
2. Τι προκάλεσε την πιο πρόσφατη διαμάχη;
Ο Αμερικανός ευαγγελιστής ιεροκήρυκας Andrew Brunson πέρασε δύο χρόνια σε μια τουρκική φυλακή με την κατηγορία της συμμετοχής στην απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016. Η ποινή του μετετράπη σε κατ’ οίκον περιορισμό στα τέλη Ιουλίου, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για την κυβέρνηση Trump που απαιτεί την απελευθέρωση του συγκεκριμένου ατόμου. Αν και οι Τούρκοι αξιωματούχοι λένε ότι το όλο ζήτημα με τον Brunson είναι μια δικαστική και όχι πολιτική υπόθεση, ο Erdogan επιβεβαίωσε τις υποψίες των ΗΠΑ ότι ο πάστορας κρατιόταν ως διαπραγματευτικό χαρτί όταν πρότεινε πέρυσι την ανταλλαγή του με τον Gulen. «Δώστε έναν πάστορα, πάρτε έναν πάστορα», είπε χαρακτηριστικά ο Τούρκος Πρόεδρος.
3. Τι άλλο επιβαρύνει τις διμερείς σχέσεις;
Άλλα σημαντικά θέματα είναι οι διαφορές που αφορούν τον πόλεμο στη Συρία, η καταδίκη ενός Τούρκου τραπεζίτη στις ΗΠΑ με την κατηγορία της παροχής βοήθειας προς το Ιράν ώστε αυτό να αποφύγει τις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ, και τα σχέδια της Άγκυρας για την αγορά ενός συστήματος αντιπυραυλικής και αντιαεροπορικής άμυνας από τη Ρωσία που δεν είναι συμβατό με εκείνα που χρησιμοποιούνται από άλλα μέλη του ΝΑΤΟ.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η απόφαση ενός αμερικανικού δικαστηρίου εναντίον του Mehmet Hakan Atilla, πρώην επικεφαλής διεθνούς τραπεζικής στην κρατική τράπεζα Halkbank, στηρίχθηκε σε κατασκευασμένα αποδεικτικά στοιχεία που έδωσαν οπαδοί του Gulen. Η συμφωνία για τους πυραύλους S-400 και άλλες εντάσεις ώθησαν ορισμένους βουλευτές στις ΗΠΑ να ζητήσουν την παύση της πώλησης μαχητικών F-35 στην Τουρκία, παρόλο που πολλά βασικά εξαρτήματα του αεροσκάφους κατασκευάζονται εκεί.
4. Ποιες είναι οι διαφορές των δύο χωρών ως προς τη Συρία;
Υπό την προεδρία του Barack Obama, οι ΗΠΑ αποφάσισαν ότι ο πιο αξιόπιστος σύμμαχός του στον αγώνα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος στη Συρία ήταν μια πολιτοφυλακή υπό την καθοδήγηση των Κούρδων, στην οποία και προσέφεραν εκτενή υποστήριξη. Αυτό το γεγονός εκνεύρισε την Τουρκία, η οποία θεωρεί ότι η συγκεκριμένη πολιτοφυλακή είναι παρακλάδι μιας ομάδας Κούρδων ανταρτών που αγωνίζεται για την εξασφάλιση αυτονομίας μέσα στην Τουρκία εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες.
Η Τουρκία κάλεσε το Trump να αντιστρέψει την πολιτική του Obama, αλλά αυτός αντιθέτως ενίσχυσε τη συγκεκριμένη επιλογή και αποφάσισε να εξοπλίσει άμεσα τους Κούρδους της Συρίας. Οι τουρκικές δυνάμεις έχουν επιτεθεί στρατιωτικά στους υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ Κούρδους στη Συρία.
Διαβάστε ακόμη: «Βουλιάζει» η τουρκική λίρα – Σε νέο ιστορικό χαμηλό το τουρκικό νόμισμα
