Ιταλικό δημοψήφισμα ώρα μηδέν – Ποια τα σενάρια της «επόμενης μέρας»
Ποιες θα είναι οι αντιδράσεις και οι συνέπειες τόσο εντός Ιταλίας όσο και εκτός συνόρων αναλόγως με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Τρείς μέρες μόνο απέμειναν για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος που αφορά στη συνταγματική αναθεώρηση στην Ιταλία αλλά στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμά του πρόκειται να καθορίσει το πολιτικό σκηνικό της χώρας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις λεπτές ισορροπίες στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επί ποιου θέματος καλούνται να ψηφίσουν οι Ιταλοί πολίτες
Οι μεταρρυθμίσεις τις οποίες πρέπει να στηρίξουν ή να απορρίψουν οι Ιταλοί, σχετίζονται κυρίως με το ρόλο της Γερουσίας. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σημερινό σύστημα το οποίο ισχύει από το 1948, υπάρχουν δύο ισοδύναμα σώματα του κοινοβουλίου που αποτελούνται από άμεσα εκλεγμένους βουλευτές. Η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία. Αυτό σημαίνει ότι οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες γίνονται σε πολλές περιπτώσεις υπερβολικά χρονοβόρες.
Σύμφωνα με τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις, η Γερουσία χάνει μεγάλο μέρος της εξουσίας της, καθώς ο αριθμός των γερουσιαστών συρρικνώνεται από τους 315 σε μόλις 100, αλλά ακόμη και αυτοί οι γερουσιαστές θα πάψουν να εκλέγονται άμεσα απ’ το εκλογικό σώμα. Με το νέο σύστημα, εφόσον τεθεί σε ισχύ, το σώμα των 100 γερουσιαστών θα απαρτίζεται από νομοθέτες που θα επιλέγονται από τις περιφερειακές συνελεύσεις, ενώ ορισμένοι δήμαρχοι θα έχουν διττό ρόλο επίσης ως γερουσιαστές. Τέλος, κάποιοι θα επιλέγονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (74 περιφερειακοί σύμβουλοι, 21 δήμαρχοι και 5 διορισμένοι από τον ΠτΔ).
Οι τελευταίοι, δεν θα είναι γερουσιαστές με ισόβια εξουσία, αλλά θα υπηρετούν το σώμα για επταετή περίοδο με δυνατότητα ανανέωσης, ενώ σε περίπτωση που προκύψει η αναγκαιότητα ψήφου εμπιστοσύνης η ιταλική κυβέρνηση δεν θα χρειάζεται την ψήφο και της Γερουσίας, καθώς θα αρκεί εκείνη της ιταλικής βουλής.
Αν λοιπόν το αποτέλεσμα δώσει το πράσινο φως στην συνταγματική αναθεώρηση, σημαίνει, με άλλα λόγια, ότι οι εξουσίες της Βουλής (άρα και της εκάστοτε κυβέρνησης) θα ενισχυθούν σημαντικά καθώς δεν θα χρειάζεται τα νομοθετήματα να περνούν μέσω διαβουλεύσεων από την Γερουσία αλλά θα αρκεί η ψήφιση από τη Βουλή.
Ως εκ τούτου, η Γερουσία θα έχει τη δύναμη να επεμβαίνει σε ζητήματα που αφορούν σε άλλες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και την επικύρωση των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι Ιταλοί σε γκρίζα ζώνη
Το θέμα είναι ότι οι Ιταλοί σε ποσοστό της τάξεως του 25% είναι διχασμένοι και αναποφάσιστοι. Οι τελευταίες, τουλάχιστον, δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι πολίτες βρίσκουν αρκετά πολύπλοκο το θέμα και ότι πολλοί από αυτούς τάσσονται υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς για άλλους λόγους που δεν άπτονται της συνταγματικής αναθεώρησης αλλά της απόφασης να στηρίξουν ή να «ρίξουν» τον Ματέο Ρέντσι, να αποκλείσουν ή να ανοίξουν το δρόμο προς ένα Itexit.
Όσο κι αν το ζήτημα της παραμονής ή μη της Ιταλίας στην Ε.Ε είναι ένα εντελώς διαφορετικό κεφάλαιο που προς το παρόν εγείρεται σε θεωρητικό επίπεδο, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Κυριακής θα έχει πολλαπλασιαστικές συνέπειες, και επομένως ντόμινο αλλαγών για τα πολιτικά πράγματα τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
Σενάριο «Όχι»
Αν οι Ιταλοί ψηφίσουν κατά της συνταγματικής αναθεώρησης, το ενδεχόμενο παραίτησης του Ματέο Ρέντσι είναι πολύ πιθανό καθώς ο ίδιος το έχει αφήσει να εννοηθεί πολλάκις. Βέβαια, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να μην κάνει δεκτή την παραίτηση και να ζητήσει από τον νυν πρωθυπουργό να σχηματίσει νέα κυβέρνηση άρα η κατάσταση θα εξισορροπηθεί χωρίς μεγάλες οικονομικές απώλειες. Αν όμως ο Ρέντσι αποκαθηλωθεί τότε θα δημιουργηθεί προσωρινή κυβέρνηση τεχνοκρατών και η χώρα θα οδηγηθεί σε εκλογές με τον Μπέπε Γκρίλο, τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι αλλά και τον Μετέο Σαλβίνι της εθνικιστικής Λέγκας του Βορρά να μπαίνουν επιθετικά στον εκλογικό στίβο. Σε αυτήν την περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα μείνει ανεπηρέαστη. Οι αγορές ανησυχούν διότι ο Μπέπε Γκρίλο, που είναι εξαιρετικά δημοφιλής, έχει ανακοινώσει ότι θα διενεργήσει δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Ιταλίας στην Ευρωζώνη.
Κραχ και «αντίο»
Οι φόβοι των επενδυτών έγκεινται στην νευρική αντίδραση των αγορών και στην ακόμα πιο πιθανή κατάρρευση του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Οι επενδυτές δεν θα συμμετάσχουν ελαφρά την καρδία στην ανακεφαλαιοποίηση των ιταλικών τραπεζών η οποία κατά τα άλλα είναι απολύτως απαραίτητη. Οι κάτοχοι του τραπεζικών ομολόγων και ιταλικού χρέους σε ευρώ θα δουν τα κεφάλαιά τους να υποτιμούνται. Ο ESM, στη σημερινή του μορφή, δεν θα είναι σε θέση να κάνει πολλά πράγματα και η Γερμανία θα δει το πλεόνασμά της στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών να μειώνεται.
Αυτά βέβαια είναι τα ενδεχόμενα για όσους βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο και πιστεύουν ότι αυτές οι αλυσιδωτές αντιδράσεις γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Όπως δείχνει όμως και το ακραίο παράδειγμα του Brexit, η διαδικασία αποχώρησης μιας χώρας από την Ευρωζώνη απαιτεί χρόνο, πόσω δε μάλλον όταν μιλάμε για μια χώρα που έχει νόμισμα το «κοινό» και όχι, λόγου χάρη, τη λίρα. Επίσης, σύμφωνα με δημοσκόπηση, που δημοσίευσε η εφημερίδα La Stampa, μόνο το 15% των Ιταλών είναι υπέρ της εξόδου από το ευρώ.
Υπό τον φόβο των εξελίξεων, το γερμανικό οικονομικό περιοδικό WirtschaftsWoche, ανέφερε ότι οι Ιταλοί καταθέτες αδειάζουν τους λογαριασμούς τους, εμβάζοντας ακόμα και μεγάλα ποσά στην Pro AUrum του Λουγκάνο και στη συνέχεια αγοράζοντας και φυλάσσοντας χρυσό στην Ελβετία.
ΕΚΤ και Σόιμπλε: Λάβατε θέσεις
Η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αυξήσει τις αγορές κρατικών ομολόγων της Ιταλίας αν μετά το δημοψήφισμα το κόστος δανεισμού της χώρας αυξηθεί σημαντικά. Η ΕΚΤ μπορεί να χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 80 δισ. ευρώ σε μηνιαία βάση προκειμένου να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε άμεση και απότομη αύξηση στο κόστος δανεισμού της Ιταλίας μετά το δημοψήφισμα, ανέφεραν στο Reuters τέσσερις πηγές της Κεντρικής Τράπεζας οι οποίες ζήτησαν να μην κατονομαστούν. Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας από τα μεγαλύτερα στον κόσμο και το κόστος δανεισμού της βρίσκεται στο μικροσκόπιο για να μην προκαλέσει τριγμούς στις αγορές.
Την ίδια ώρα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε απένειμε τα εύσημα στον πρωθυπουργό της Ιταλίας για τις προσπάθειες που καταβάλλει για να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις στη χώρα και εξέφρασε την ελπίδα ότι ο Ρέντσι θα συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας ακόμη και αν χάσει το δημοψήφισμα της Κυριακής.
Αυτή η στάση του σκληροπυρηνικού ΥΠΟΙΚ της Γερμανίας μπορεί να ερμηνευτεί και ως δείγμα ανησυχίας στο Βερολίνο δεδομένου ότι ο ίδιος ο Ρέντσι μόλις την Τετάρτη δήλωνε ότι «την επομένη του δημοψηφίσματος -αν τα πράγματα πάνε καλά- θα ζητήσει από το ιταλικό κοινοβούλιο να του δώσει την άδεια να θέσει βέτο στον προϋπολογισμό της Ένωσης, αφού η Ευρώπη δεν αλλάζει την πολιτική της στο μεταναστευτικό».
«Αν η Ευρώπη θέλει την ιταλική χρηματική συμβολή, πρέπει να αρχίσουν να τυγχάνουν σεβασμού οι δεσμεύσεις για το μεταναστευτικό», κατέληξε ο Ιταλός πρωθυπουργός.
