Κύματα αστάθειας στις αγορές μετά τους δασμούς Τραμπ – «Καμπανάκι» από ΔΝΤ

του David Meyer

Οι ΗΠΑ ενδέχεται να έχουν ήδη ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο με την επιβολή μεγάλων δασμών στον εισαγόμενο χάλυβα και αλουμίνιο.

Οι εισαγωγές χάλυβα θα έχουν δασμό 25% και οι εισαγωγές αλουμινίου 10%. Η κίνηση αυτή έστειλε κύματα αστάθειας στις χρηματιστηριακές αγορές και προκάλεσε απειλές αντιποίνων από τον Καναδά και την Ευρ. Ένωση.

Τι πρέπει να γνωρίζετε για την κατάσταση αυτή:

Καταρχήν, γιατί συμβαίνει αυτό; Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας χάλυβα παγκοσμίως, σαφώς μπροστά από τη Γερμανία και τη Νότια Κορέα, οι οποίες βρίσκονται στη δεύτερη και τρίτη θέση αντίστοιχα. Επιπλέον, οι ΗΠΑ κατά την τελευταία δεκαετία εισήγαγαν συνεχώς περισσότερο χάλυβα από ό,τι εξήγαγαν. Σήμερα, η ποσότητα χάλυβα που εισάγεται στη χώρα είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη ποσότητα του χάλυβα που εξάγεται.

Η παραγωγή χάλυβα στις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 11% μεταξύ 2014 και 2016, ενώ η ζήτηση αυξάνεται. Αν και η παραγωγή χάλυβα αυξήθηκε κατά 3% τα τρία πρώτα τρίμηνα του περασμένου έτους, η αύξηση της ζήτησης ήταν μεγαλύτερη.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία των ΗΠΑ, οι κυριότερες χώρες που καλύπτουν το χάσμα μεταξύ ζήτησης και παραγωγής είναι ο Καναδάς, η Βραζιλία, η Νότια Κορέα, το Μεξικό και η Ρωσία. Όσον αφορά τις χώρες των οποίων οι εξαγωγές χάλυβα στις ΗΠΑ αυξάνονται ταχύτατα, η προσοχή στρέφεται στην Ινδία, τη Ρωσία και την Ταϊβάν. Και μην ξεχνάτε και την ΕΕ, η οποία είναι συλλογικά ένας σημαντικός παίκτης στον χώρο.

Εν τω μεταξύ, η βιομηχανία αλουμινίου των ΗΠΑ έχει συρρικνωθεί δραστικά τα τελευταία 25 χρόνια, από 23 λειτουργικά χυτήρια σε μόλις 5. Κι ακόμα χειρότερα, μόνο ένα από αυτά τα χυτήρια παράγει τα υψηλής ποιότητας …υλικά που χρειάζεται η αμερικανική αμυντική βιομηχανία για να κατασκευάσει αεριωθούμενα αεροσκάφη.

Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς αλουμινίου στις ΗΠΑ είναι ο Καναδάς, η Ρωσία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Κίνα. (Επιπλέον, το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ, στις αρχές της εβδομάδας, κατηγόρησε τους μεγάλους κινεζικούς εξαγωγείς φύλλων αλουμινίου για dumping των προϊόντων τους στην αγορά των ΗΠΑ σε τιμές τις οποίες οι ντόπιοι παραγωγοί δεν μπορούν να ανταγωνιστούν). Και εδώ η Ευρώπη είναι ένας επίσης σημαντικός παίκτης.

Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βάσισε την προεκλογική του εκστρατεία στην υπόσχεσή του να επαναφέρει την αμερικανική παραγωγή χάλυβα και αλουμινίου. Ωστόσο, ένα εκτελεστικό διάταγμα «Αγοράστε Αμερικανικά» δεν έλυσε το πρόβλημα και Αμερικάνοι εργαζόμενοι χάλυβα συνέχισαν να χάνουν τις δουλειές τους.

Τον Απρίλιο του περασμένου έτους, ο Τραμπ ξεκίνησε μια έρευνα σχετικά με το εμπορικό έλλειμμα στον χάλυβα και το αλουμίνιο, με τον ασυνήθιστο στόχο να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Φέτος τον Ιανουάριο, ο υπουργός εμπορίου Wilbur Ross επανήλθε, προσφέροντας στον πρόεδρο μια σειρά επιλογών για τον περιορισμό των εισαγωγών. Μια από αυτές τις επιλογές ήταν η επιβολή νέων δασμών – κάτι στο οποίο ο Gary Cohn, ο κορυφαίος οικονομικός σύμβουλος του Trump, προσπάθησε απεγνωσμένα να αντιταχθεί. Ο Cohn, τελικά, έχασε.

Υπάρχουν δύο βασικά προβλήματα με την επιβολή εισαγωγικών δασμών αυτού του είδους. Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για ένα τεράστιο διπλωματικό παιχνίδι που φέρνει στην επιφάνεια τον κίνδυνο αντιποίνων από τις χώρες που πλήττονται.

Το δεύτερο είναι ότι, καθώς η παραγωγή των ΗΠΑ παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, η επιβολή δασμών αναπόφευκτα θα σημάνει υψηλότερες τιμές για τα προϊόντα που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ με τη χρήση χάλυβα και αλουμινίου. Ουσιαστικά μιλάμε για τα πάντα, από κονσέρβες μπύρας μέχρι αυτοκίνητα και αεροπλάνα.

Πυκνώνουν οι διεθνείς αντιδράσεις

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε με μεγάλη ταχύτητα στην ανακοίνωση από τον Αμερικανού προέδρους της επιβολής μεγάλων δασμών στον εισαγόμενο χάλυβα και αλουμίνιο. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε ότι η Κομισιόν θα προτείνει αντίμετρα μέσα στις επόμενες μέρες.

«Η ΕΕ είναι εδώ και δεκαετίες ένας στενός σύμμαχος ασφαλείας των ΗΠΑ. Δεν πρόκειται να κάτσουμε με σταυρωμένα χέρια ενώ η βιομηχανία μας πλήττεται από αθέμιτα μέτρα που θέτουν σε κίνδυνο χιλιάδες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη», ανέφερε.

Ο Καναδάς δήλωσε επίσης ότι θα απαντήσει με τον ίδιο τρόπο.

«Εάν επιβληθούν περιορισμοί στα καναδικά προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, ο Καναδάς θα λάβει μέτρα για την υπεράσπιση των εμπορικών συμφερόντων και των εργαζομένων του», δήλωσε η Καναδέζα Υπουργός Εξωτερικών Chrystia Freeland.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Καναδάς δεν είναι μόνο ο κύριος εξαγωγέας χάλυβα στις ΗΠΑ – αγοράζει επίσης το ήμισυ των εξαγωγών χάλυβα των ΗΠΑ. Και οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν πλέον να θεσπίσουν υψηλούς δασμούς για πράγματα όπως το ουίσκι Jack Daniels και οι μηχανές Harley-Davidson.

Πολλοί από τους διεθνείς παίκτες έχουν πράγματα να χάσουν όχι μόνο επειδή θα είναι πιο δύσκολο να εξαγάγουν τον χάλυβά τους στις ΗΠΑ. Πλέον, θα πρέπει να ασχοληθούν και με το ζήτημα των μεγαλύτερων εξαγωγέων – και ειδικότερα της Κίνας – που θα αναζητούν άλλα μέρη εκτός ΗΠΑ για να κάνουν dumping τα προϊόντα τους.

Με άλλα λόγια, η κίνηση του Τραμπ μπορεί να προκαλέσει ένα φαινόμενο ντόμινο με χώρες που θα επιβάλλουν δασμούς προκειμένου να προστατευθούν. Αξιωματούχοι από τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία συναντήθηκαν στον απόηχο της αμερικανικής απόφασης και συμφώνησαν να προετοιμάσουν μέτρα διασφάλισης των συμφερόντων τους.

«Μπορούμε να καταλήξουμε εύκολα σε μια κατάσταση όπου θα είμαστε σε εμπορικό πόλεμο με δύο μέτωπα», δήλωσε την Πέμπτη ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jyrki Katainen. «Κι όλα αυτά λόγω μιας απόφασης του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών».

Η Κίνα δεν έχει ακόμη απαντήσει επίσημα στην κίνηση του Τραμπ.

«Καμπανάκι» ΔΝΤ στην αμερικανική κυβέρνηση

Την έντονη ανησυχία του για την πρόθεση της αμερικανικής κυβέρνησης να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου εξέφρασε με ανακοίνωση του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η ανακοίνωση του Ταμείου δημοσιοποιείται εν μέσω των χρηματιστηριακών αναταραχών που προκλήθηκαν από τον διαφαινόμενο κίνδυνο ενός εμπορικού πολέμου και επισημαίνει πως η επιβολή δασμών θα έχει παρενέργειες όχι μόνο στην παγκόσμια αλλά και στην ίδια την αμερικανική οικονομία.

«Οι περιορισμοί των εισαγωγών που ανακοινώθηκαν από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ είναι πιθανό να προκαλέσουν ζημιά όχι μόνο εκτός των ΗΠΑ, αλλά και στην ίδια την οικονομία των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της βιομηχανίας και των κατασκευών, οι οποίοι είναι σημαντικοί χρήστες αλουμινίου και χάλυβα».

Ειδικότερα, η ανακοίνωση του Ταμείου εκφράζει την ανησυχία ότι μια τέτοια ενέργεια εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα νέου κύμα οικονομικού προστατευτισμού σε διεθνή κλίμακα, το οποίο θα έχει ένα σοβαρό αντίκτυπο στο παγκόσμιο εμπόριο.

Για τον λόγο αυτό, το Ταμείο παροτρύνει την αμερικανική κυβέρνηση να μην καταφύγει στην ύστατη λύση των εμπορικών δασμών και να επιδιώξει έναν εποικοδομητικό διάλογο με τους εμπορικούς της εταίρους.

«Ενθαρρύνουμε την αμερικανική κυβέρνηση και τους εμπορικούς της εταίρους να συνεργαστούν εποικοδομητικά για να μειώσουν τους εμπορικούς φραγμούς και να επιλύσουν τις διαφωνίες στο εμπόριο χωρίς να καταφύγουν σε τέτοια μέτρα έκτακτης ανάγκης».