Κτίζοντας την Αθήνα του 21ου αιώνα

Του Απόστολου Μαγγηριάδη

Ο Σωτήρης Κωνσταντινόπουλος είναι υπάλληλος ενός κεντρικού ξενοδοχείου στην Ομόνοια. Κάθε πρωί, ελέγχει τις διεθνείς ιστοσελίδες όπου οι τουρίστες αξιολογούν τις υπηρεσίες που τους προσφέρθηκαν στη διάρκεια της παραμονής τους στην ΑΘήνα. «Το 70-80% των πελατών μας είναι ξένοι από όλη την Ευρώπη και γράφουν για την περιοχή. Μας βαθμολογούν: Υπηρεσίες τόσο, προσωπικό τόσο… Όταν φτάνουν στην περιοχή, βάζουν 2 στα 10!».

Κατεβαίνοντας λίγο πιο κάτω, στην οδό Ξούθου ή στη Σωκράτους, ακόμη και το μεσημέρι μπορεί κανείς να αντικρύσει εικόνες από χρήση ναρκωτικών ή νεαρές γυναίκες που εκδίδονται σε τιμές εξευτελιστικές. Σήμερα, στην Ομόνοια, η εικόνα των μεγάλων ξενοδοχείων και καταστημάτων που έχουν βάλει λουκέτο στοιχειώνει την περιοχή. Η κατάσταση γύρω από την πλατεία είναι σαφώς διαφορετική ως προς την παρουσία μεταναστών, η οποία ήταν μεγαλύτερη τα προηγούμενα χρόνια. Πλέον, έχει περιοριστεί κατά πολύ.

Σε αυτό ίσως έχει συμβάλλει αποτελεσματικά και η αστυνομική επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Ξένιος Ζεύς» που ξεκίνησε τη δράση της πέρυσι το καλοκαίρι. Επίσης και ο Δήμος Αθηναίων προσπαθεί να ξαναφέρει τον κόσμο στην Ομόνοια, αποκαθιστώντας την κακή φήμη που έχει η πλατεία τα τελευταία χρόνια. Πριν από δυο χρόνια ενέκρινε τα πρώτα τραπεζοκαθίσματα περιμετρικά της πλατείας. Ο Γιώργος Ποντικάκης είναι ο πρώτος επιχειρηματίας ιδιοκτήτης καφέ στην περιοχή, που πήρε το ρίσκο κι έβγαλε τα πρώτα τραπέζια.

«Γύρω από τα στενά ακόμη υπάρχει πρόβλημα. Βέβαια, η αστυνομία κάνει τα αδύνατα – δυνατά και όντως έχει δημιουργήσει μια ασφάλεια γύρω από τα στενά αλλά αυτό δεν σημαίνει πως είμαστε 100% εντάξει», εξηγεί στο Fortune. «Εγώ πάντως σαν επιχειρηματίας που έκανα την κίνηση απαιτώ να μπορώ να στηριχθώ και να είμαι και αύριο εδώ. Γιατί αν κλείσω κι εγώ, όπως έγινε με άλλους, καταλαβαίνετε ότι μόνο καλή εικόνα δεν θα είναι αυτό για την Ομόνοια»…

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου, το 31,2% των καταστημάτων του εμπορικού κέντρου έχει βάλει λουκέτο. Αν και η τελευταία καταγραφή εμφανίζει σημάδια βελτίωσης, υπάρχει σημαντική συγκέντρωση κλειστών εμπορικών επιχειρήσεων στο παραδοσιακό εμπορικό τρίγωνο Ομόνοια – Σύνταγμα – Μοναστηράκι.

Ξανασκέψου την Αθήνα
Τη γκρίζα εικόνα του κέντρου, υπόσχεται να αλλάξει ριζικά το Re-think Athens, ένα μεγάλο έργο ανάπλασης που εκτείνεται από τη λεωφόρο Αμαλίας έως την οδό Πατησίων, έχοντας ως άξονα την οδό Πανεπιστημίου και κορυφώνεται σε μια νέα πλατεία Ομονοίας. Τη χρηματοδότηση για τη μελέτη ανασυγκρότησης του κέντρου της Αθήνας, έκανε το Ίδρυμα Ωνάση. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου έχει ύψος 78,5 εκατομμύρια ευρώ, η χρηματοδότηση θα καλυφθεί κατά 95% από πόρους του ΕΣΠΑ και οι πρώτες εργασίες αναμένεται να ξεκινήσουν στο τέλος του 2014.

Πόσο όμως θα έχει αλλάξει η Αθήνα, όταν ολοκληρωθεί το έργο της ανάπλασης; Ο Ολλανδός αρχιτέκτονας Μάρτιν Κνάϊτ από την Ουτρέχτη όπου έχει τη βάση του, εξηγεί στο Fortune ότι στόχος της παρέμβασης είναι η ανασυγκρότηση του κέντρου της πόλης, η αναχαίτιση της υποβάθμισής του και η δημιουργία ενός πράσινου, ζωντανού κι ευχάριστου περιβάλλοντος για όλους τους κατοίκους της πόλης.

«Η Πανεπιστημίου θα είναι πια μια πραγματική λεωφόρος και όχι ένας διάδρομος διέλευσης αυτοκινήτων», εξηγεί και συμπληρώνει: «Και βασικός στόχος της παρέμβασης θα είναι η ενίσχυση του δημόσιου χώρου και η βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών».

Ο Μάρτιν Κνάϊτ είναι επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείο OKRA που ειδικεύεται στο σχεδιασμό του δημόσιου αστικού χώρου κι έχει σημαντική παρουσία κι έργο στην Ευρώπη. Όπως εξηγεί, βασικό ζητούμενο της παρέμβασης είναι το κέντρο της πόλης της Αθήνας να μετατραπεί σε ένα πράσινο δίκτυο, σε ένα αυτάρκες και υγιεινό περιβάλλον που θα προσφέρει σκιά, καταφύγιο και φυσικό δροσισμό. «Στις περιοχές όπου κάνουμε στοχευμένες παρεμβάσεις μπορούμε να περιορίσουμε σημαντικά την εγκληματικότητα. Αυτό έχει αποδειχθεί και σε άλλες πόλεις. Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις συνολικά την εγκληματικότητα, όμως μπορείς να αυξήσεις την ασφάλεια ενός δημοσίου χώρου», υποστήρίζει ο Κνάϊτ, ανοίγοντας τη συζήτηση για το εάν η παρέμβαση θα καταφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στην αρνητική όψη κι εγκατάλειψη του κέντρου.

Το έργο προβλέπει τον ανασχεδιασμό της πλατείας Ομόνοιας, την επέκταση του τραμ από το Σύνταγμα μέχρι την πλατεία Αιγύπτου, τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου μέχρι την πλατεία Ομονοίας και τη μεικτή κυκλοφορία πεζών, ποδηλάτων, τραμ, ταξί και οχημάτων τροφοδοσίας.

Η πρόταση αναβαθμίζει περιβαλλοντικά όχι μόνο την Πανεπιστημίου, αλλά ολόκληρη τη ζώνη της παρέμβασης, αφού ελαττώνει τη ροή των αυτοκινήτων στο κέντρο, μειώνει σημαντικά τις εκπομπές καυσαερίων και την ατμοσφαιρική ρύπανση με ευεργετική επίπτωση στην ανθρώπινη υγεία, βελτιώνει εντυπωσιακά το μικροκλίμα ελαττώνοντας τις υψηλές θερμοκρασίες του θέρους, αξιοποιεί και χρησιμοποιεί όλο το βρόχινο νερό από τις επιφάνειες πλατειών και δρόμων αλλά και γειτονικών κτηρίων, ενώ προβλέπει επέκταση των βελτιώσεων στο μικροκλίμα με μέτρα για «πράσινες ταράτσες» και «πράσινες προσόψεις».

Η βραβευμένη πρόταση στηρίζεται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης του νερού της βροχής, ακόμα και από τις ταράτσες των κτιρίων, που θα συλλέγεται άμεσα σε υπόγειους ταμιευτήρες σε όλη την Πανεπιστημίου, και αλλού, και θα απορροφάται αργά στο έδαφος σε βάθος, εξασφαλίζοντας μια φυσική άρδευση μακράς διάρκειας και το δροσισμό της περιοχής, με στόχο την περιβαλλοντική άνεση των πολιτών. Αυτή η στρατηγική αυτάρκειας νερού θα εξοικονομήσει 24 εκατομμύρια λίτρα νερού το χρόνο, δηλαδή έναν όγκο νερού που γεμίζει δέκα ολυμπιακές πισίνες!

«Στόχος είναι η συγκεκριμένη πρακτική να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Αθήνας, σε άλλες πόλεις κι ενδεχομένως εκτός Ελλάδας», υποστηρίζει ο Μιχάλης Σκούλλος, καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος του Rethink Athens. «Σήμερα η άμεση και έμμεση ηλιακή ακτινοβολία δημιουργεί θερμοκρασίες περίπου 34 βαθμών το καλοκαίρι. Φυτεύοντας δέντρα, η θερμοκρασία αυτή μπορεί να μειωθεί μέχρι και 3 βαθμούς. 800 νέα δέντρα θα φυτευτούν μαζί με μια μεγάλη ποικιλία θάμνων, λουλουδιών και αρωματικών φυτών, δημιουργώντας σκιά, πολυμορφία εικόνων και μια ευχάριστη ατμόσφαιρα. Αυτοί οι πράσινοι διάδρομοι, θα συνδέουν τα μεγάλα πράσινα πεδία του κέντρου».

Η συντήρηση του πράσινου αυτού, που δεν θα απαιτεί υψηλή φροντίδα, θα αποτελεί μέρος των ευθυνών που θα αναλάβει ο Δήμος της Αθήνας ή ο τυχόν φορέας υπεύθυνος για τη διαχείρισή του.

Φιλοδοξία των ανθρώπων του ιδρύματος είναι η παρέμβαση να επηρεάσει τη ζωή ενός εκατομμυρίου κατοίκων της Αττικής. Στόχος είναι η Πανεπιστημίου και η Ομόνοια να γίνουν η πιο ζωντανή γειτονιά της πόλης, ένα μεγάλο μέρος του κέντρου να κατοικηθεί ξανά και να αναζωογονηθούν η εμπορική και επιχειρηματική δραστηριότητα και ο τουρισμός στην ευρύτερη περιοχή.

Μια ανεκτίμητης αξίας προσθήκη για την Αθήνα
Δεν είναι όμως μόνο το «Re-Think Athens» η μοναδική παρέμβαση που αναμένεται να μεταμορφώσει την εικόνα της Αθήνας τα επόμενα χρόνια. Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, στο Φαληρικό Δέλτα, εκεί που το μητροπολιτικό κέντρο της πόλης ανοίγεται στη θάλασσα, κατασκευάζεται το «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος», ένα έργο που περιλαμβάνει την κατασκευή και τον πλήρη εξοπλισμό νέων κτιριακών εγκαταστάσεων για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και την Εθνική Λυρική Σκηνή, καθώς και τη δημιουργία του Πάρκου «Σταύρος Νιάρχος», συνολικής έκτασης 170.000 τετραγωνικών μέτρων. Το έργο χρηματοδοτείται εξολοκλήρου από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».

Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες δωρεές που έχουν πραγματοποιηθεί ποτέ στην Ελλάδα αφού το συνολικό κόστος της κατασκευής και του εξοπλισμού του αγγίζει τα 566 εκατομμύρια ευρώ, ενώ σήμερα στο εργοτάξιό του απασχολούνται 650 εργαζόμενοι. Το σχεδιασμό του έργου ανέλαβε ο διάσημος Ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο, ενώ η λειτουργία του αναμένεται να ξεκινήσει το Νοέμβριο του 2015.

«Στόχος του έργου, είναι να αποτελέσει υπόδειγμα περιβαλλοντικής βιωσιμότητας», λέει ο Θεόδωρος Μαραβέλιας, Διευθυντής του τεχνικού τμήματος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. «Αυτό διαφαίνεται σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού του – από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, το οποίο λειτουργεί ως πράσινη σκεπή για την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή, ως το Κανάλι, το οποίο παρέχει αντιπλημμυρική προστασία για όλο τον χώρο, και το φωτοβολταϊκό στέγαστρο που παράγει ενέργεια για τις ανάγκες των δύο κτιρίων και συμβάλλει στο στόχο των μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα».

Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, το οποίο καταλαμβάνει το 85% της έκτασης του ΚΠΙΣΝ, θα είναι ένας από τους μεγαλύτερους χώρους πρασίνου στην Αθήνα – ανεκτίμητη προσθήκη και ανάσα ζωής σε μια πόλη με τους λιγότερο κατά κεφαλήν χώρους πρασίνου στην Ευρώπη. Το Πάρκο θα διαθέτει ενδημικά, ανθεκτικά στην ξηρασία φυτά, και οι αλέες από σκιερά δέντρα θα μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Οι ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου θα καλύπτονται από το φωτοβολταϊκό στέγαστρο, μια μεταλλική κατασκευή 100 μ x 100 μ, η οποία δεσπόζει 14 μέτρα πάνω από το υψηλότερο σημείο του Πάρκου και εκτείνεται πέρα από την περίμετρό του. Το στέγαστρο αποτελεί κατασκευαστικό και μηχανικό επίτευγμα, στηρίζεται από 40 μεταλλικούς στύλους και η παρουσία του εκφράζει την δέσμευση του Ιδρύματος και του Renzo Piano σε περιβαλλοντικά καινοτόμα σχέδια και πρακτικές.

Οι επισκέπτες του Πάρκου θα μπορούν να ακολουθήσουν μονοπάτια τα οποία οδηγούν σε κορυφή ύψους 32 μέτρων. Κάτω από το έδαφος, βρίσκεται το κτίριο που στεγάζει τη Βιβλιοθήκη και τη Λυρική Σκηνή, προσδίδοντας στο λόφο χαρακτήρα «πράσινης στέγης» του κτίσματος. Μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, η πράσινη στέγη μειώνει σημαντικά τις απαιτήσεις κλιματισμού των κτιρίων και προσδίδει στο έργο, μαζί με το ενεργειακό στέγαστρο, την περιβαλλοντική του καινοτομία.

«Συνδεδεμένο εννοιολογικά, λειτουργικά και τοπογραφικά με τη Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη, το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος θα αποτελέσει ένα ζωντανό και ζωτικό πνεύμονα πρασίνου, μια ανάσα ζωής για την Αθήνα και μια σημαντική προσθήκη σε μια πόλη με τους λιγότερους κατά κεφαλήν χώρους πρασίνου στην Ευρώπη», επισημαίνει ο κ. Μαραβέλιας.

«Λειτουργώντας ως ανάπαυλα από το τσιμέντο της πρωτεύουσας, το Πάρκο θα προσφέρει στο κοινό ευκαιρίες για μάθηση, καθώς και για αναψυχή, ξεκούραση και νέες εμπειρίες».

Ένα ζήτημα που απασχολεί τα στελέχη του Ιδρύματος είναι το εάν το Δημόσιο θα είναι ικανό να λειτουργήσει σωστά το έργο, όταν θα έχει τον πλήρη έλεγχό του. Για το λόγο αυτό έχει συσταθεί μια Επιτροπή μεταξύ του Ιδρύματος, εκπροσώπων των αρμοδίων υπουργείων και των δυο φορέων, που συνεδριάζει σε μηνιαία βάση με στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη μετάβαση στη νέα εποχή. Το ίδρυμα πιέζει στην κατεύθυνση των υποδομών και του νομοθετικού πλαισίου ώστε τόσο η Βιβλιοθήκη, όσο και η Εθνική Λυρική Σκηνή να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της νέας εποχής.

Η μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση στην Ελλάδα
Το μεγαλύτερο πάντως έργο αστικής ανάπλασης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι η αξιοποίηση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, ένα έργο που όπως υπολογίζει ο προτιμητέος επενδυτής Lamda Development και Global Investment Group, αναμένεται να προσελκύσει κεφάλαια ύψους 7 δισεκατομμυρίων ευρώ και να δημιουργήσει 50,000 νέες θέσεις εργασίας την περίοδο 2014 – 2025.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση που προγραμματίζεται να γίνει στην Ελλάδα, ενώ η αναμενόμενη συμβολή του έργου στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της χώρας θα είναι της τάξης του 1,2% σε ετήσια βάση έως το 2025. Τα έσοδα για το ελληνικό δημόσιο στην περίοδο πλήρους λειτουργίας του έργου υπολογίζεται ότι θα είναι της τάξης των δύο δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.

«Η Ελλάδα και ειδικότερα η περιοχή της πρωτεύουσας, ενδυναμώνει τη θέση της ως ένας παγκόσμιος τουριστικός προορισμός, κερδίζοντας 1,000,000 επιπλέον τουρίστες ετησίως, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κίνηση της οικονομίας της», αναφέρει η Μαρία-Χριστίνα Γρίβα, Διευθύντρια Εταιρικής Επικοινωνίας της Lamda Development.

Με την ανάπτυξη του πρότζεκτ αναμένεται να αφαιρεθούν πάνω από 3 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα τσιμέντο, θα ανακαινιστούν παλιά κτίρια και θα βελτιωθούν σημαντικά τα τοπικά έργα υποδομής. Κεντρικό συστατικό στοιχείο της επένδυσης και χαρακτηριστικό της φιλοσοφίας της, είναι η δημιουργία και η συντήρηση ενός πάρκου 2.000 στρεμμάτων, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, με ελεύθερη πρόσβαση προς το κοινό, καθώς και η αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου.

Η επένδυση προβλέπει την ανάπτυξη οικιστικών ζωνών, ξενοδοχείων, εμπορικών κέντρων και καταστημάτων, θεματικών πάρκων, μουσείων τέχνης και πολιτισμού, υπαίθριων πολιτιστικών χώρων, κέντρων υγείας και ευεξίας, χώρων αθλητισμού και αναψυχής, τη δημιουργία ενός σύγχρονου επιχειρηματικού, εκπαιδευτικού, ερευνητικού κόμβου καθώς και την πλήρη αναβάθμιση της υπάρχουσας μαρίνας και του παραλιακού μετώπου.

Η απόφαση του ΤΑΙΠΕΔ να παραχωρήσει προς αξιοποίηση την έκταση του Ελληνικού στη Lamda δίνει ένα τέλος σε μια περίοδο 13 ετών εγκατάλειψης των 6.200 στρεμμάτων που κατελάμβανε το πρώην αεροδρόμιο. Το συνολικό ποσό που θα καταβάλουν η Lamda Development διαμορφώνεται σε 915 εκατομμύρια ευρώ για την απόκτηση των μετοχών της ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. και σε 1,25 δις ευρώ για την υλοποίηση επενδύσεων σε υποδομές κοινής ωφέλειας (πάρκα, δρόμους, παιδικές χαρές, παράκτιο μέτωπο, συγκοινωνίες, σύνδεση με δίκτυα κτλ). Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, ο επενδυτής αποκτά την κυριότητα των 1.800 από τα 6.200 στρέμματα.

Η ανάπλαση της Ακαδημίας Πλάτωνος
Στην τελική ευθεία βρίσκεται η κατασκευή και ενός ακόμη σημαντικού αναπτυξιακού έργου για την πόλη, που αναμένεται να δημιουργήσει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας και να ζωντανέψει μία από τις υποβαθμισμένες περιοχές του Δήμου της Αθήνας, την Ακαδημία Πλάτωνος. Πρόκειται για τον πολυχώρο εμπορίου και ψυχαγωγίας Academy Gardens, που θα κατασκευαστεί σε ένα οικόπεδο περίπου 55.000 τμ, και συγκεκριμένα στο οικόπεδο της πρώην Κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκη.

Πρόκειται για μια επένδυση της τάξης των 300 εκατομμυρίων ευρώ της Artume από την οποία θα προκύψουν 5.000 θέσεις εργασίας. Παράλληλα, η συνολική συμβολή του έργου στο ΑΕΠ υπολογίζεται στα 77 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Υπεραγορές, μεγάλα και μικρά καταστήματα, χώροι εστίασης, αίθουσες κινηματογράφου χωρητικότητας περίπου 1.200 θέσεων, αμφιθέατρο για πολιτιστικές χρήσεις είναι μόνο μερικά από τα σχέδια που περιλαμβάνει το πρότζεκτ. Παράλληλα, μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα και μουσειακούς χώρους, το έργο θα ενσωματώνει και μια νέα πολιτιστική διάσταση για πολυχώρους αυτού του τύπου, αναδεικνύοντας επιπλέον την αρχαιολογική σημασία της περιοχής Ακαδημίας Πλάτωνος και του αρχαιολογικού πάρκου που βρίσκεται εκεί. Βασικό χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου πολυχώρου, είναι η «πράσινη» οροφή όπου θα λειτουργούν χώροι αναψυχής.

Για το συγκεκριμένο έργο, προϋπολογισμού 300 εκατ. ευρώ, έχει ήδη εγκριθεί η αλλαγή χρήσεων γης της περιοχής από Βιοτεχνικό Πάρκο (ΒΙΟΠΑ) σε ζώνη ΒΙΟΠΑ προς εξυγίανση, με τους επενδυτές να προσβλέπουν στην ολοκλήρωση, μέσα στους επόμενους μήνες, των προαπαιτούμενων γραφειοκρατικών ενεργειών για την έναρξη της κατασκευής.

Είναι το μάτριξ των παρεμβάσεων αυτών ικανό από μόνο του να αλλάξει την εικόνα της Αθήνας; Και μόνο τα έργα σημαντικών αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων που βάζουν την υπογραφή τους στις αλλαγές, θα αποτελέσουν πόλο έλξης επισκεπτών σε μια πόλη που διψάει για καινοτομία, ανανέωση και δημιουργικότητα. Οι παρεμβάσεις, που αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα χρόνια, θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στον δημόσιο χώρο, την οικονομία, την κοινωνία, τον πολιτισμό και στην αγορά του real estate.

Μένει να αγκαλιαστούν κι από τους πολίτες, που μάλλον θα πρέπει να επανοριοθετήσουν τη σχέση τους με την πόλη που ζουν…

Διαβάστε ακόμη:

Ξεπέρασαν τους 50.000 οι επισκέπτες της «Rethink Athens»

Επτά δισ. ευρώ από την Global Investment Group για το Ελληνικό

Το πραγματικό success story χτίζεται στο νέο Κέντρο Πολιτισμού

Δείτε και άλλα σχετικά εδώ