Γιατί το νέο αίτημα για μια ανεξάρτητη Σκωτία είναι οικονομικά επικίνδυνο
Το SNP καλείται να δώσει αρκετές απαντήσεις σχετικά με το αν το σχέδιο ανεξαρτησίας είναι τελικά βιώσιμο. Το αίτημα της Σκωτίας για διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της χώρας δια στόματος της Πρώτης Υπουργού, Νίκολα Στέρτζον, κάνει το γύρο του κόσμου ανοίγοντας έναν νέο κύκλο αντιπαραθέσεων και ανησυχιών.
Η Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τερέζα Μέι μιλώντας στο συνέδριο των Σκωτσέζων Συντηρητικών κατηγόρησε ευθέως το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας (SNP) για εμμονή με την ανεξαρτησία, προσθέτοντας ότι «η πολιτική δεν είναι παιχνίδι» και έκανε λόγο για παρωπίδες του SNP που επικεντρώνεται με εμμονή στο όραμα της ανεξαρτησίας με οποιοδήποτε κόστος.
Να υπενθυμίσουμε πως το δημοψήφισμα του προηγούμενη καλοκαιριού έδειξε πόσο διχασμένο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Αναλυτικότερα, στην Αγγλία, το Brexit επικράτησε με 53,4% ενώ στη Σκωτία το Bremain επικράτησε με 62% και στη Βόρειο Ιρλανδία με 55,8%.
Η νυν αρχηγός του SNP και επικεφαλής της Σκωτίας είχε δηλώσει, μάλιστα, ότι το δημοψήφισμα κατέστησε σαφές ότι η θέση της Σκωτίας είναι στην ΕΕ.
Αν θυμηθούμε, όμως, πώς ο ιστορικός ηγέτης του Σκωτικού Εθνικού Κόμματος (SNP) Άλεξ Σάλμοντ, είχε χάσει το δημοψήφισμα για απόσχιση της Σκωτίας από το ΗΒ το 2014, πόσο πιθανό είναι να κερδίσουν το δημοψήφισμα αυτή τη φορά;
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου είχε ένα βαρύ τίμημα για την οικονομία της Σκωτίας από το 2014 και σε συνδυασμό με το τεράστιο έλλειμμα της χώρας και τον υποτονικό ρυθμό ανάπτυξης, η ανεξαρτησία αποτελεί τουλάχιστον μια επικίνδυνη προοπτική συγκριτικά με 2,5 χρόνια πριν. Η συντακτική ομάδα της Telegraph συγκέντρωσε μια σειρά από γραφήματα που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σε περίπτωση ανεξαρτησίας της Σκωτίας.
Ανύπαρκτα έσοδα από το πετρέλαιο
Όταν το 2014 το SNP διεκδίκησε την ανεξαρτησία της Σκωτίας, είχε προβάλει ως ένα απ’ τα πλεονεκτήματα, τα χρήματα που θα πήγαιναν στα ταμεία της χώρας από την εκμετάλλευση του πετρελαίου της Βόρειας Θάλασσας.
Οι εκτιμήσεις για το κέρδος αυτό διέφεραν ανάλογα με το ποιος έδινε απαντήσεις. Ένα όμως ήταν σταθερό: η τιμή του πετρελαίου μεταξύ 90 και 110 δολαρίων ανά βαρέλι.
Τον Σεπτέμβριο του 2014 – δηλαδή το μήνα του δημοψηφίσματος – οι τιμές του αργού πετρελαίου έφταναν μετά βίας τα 91 δολάρια ανά βαρέλι.
Τέσσερις μήνες αργότερα, η τιμή δεν ξεπερνούσε τα 48 δολάρια ανά βαρέλι και έπεφτε διαρκώς, φτάνοντας τον Ιανουάριο του 2016 χαμηλότερα και από τα 30 δολάρια το βαρέλι.
Παρά το γεγονός ότι η τιμή του πετρελαίου ανέκαμψε κάπως τους τελευταίους μήνες πιάνοντας ξανά το ψυχολογικό όριο των 50 δολαρίων, η τεράστια μείωση της αξίας του έπληξε ανεπανόρθωτα την οικονομία της Σκωτίας.
Η Βόρεια Θάλασσα είναι μια εξαιρετικά ακριβή περιοχή για να παράγει κάποιο πετρέλαιο, με τις πρόσφατες εκτιμήσεις να τοποθετούν το κόστος στα 44 δολάρια ανά βαρέλι. Αυτό αφήνει ελάχιστα περιθώρια κέρδους και καθιστά σχεδόν αδύνατο να ανταγωνιστεί κανείς με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, που μπορούν να παράγουν πετρέλαιο για λιγότερο από 10 δολάρια ανά βαρέλι.
Τι σημαίνει αυτό σε νούμερα; Η Σκωτία κατέληξε να έχει έσοδα το 2015 – 2016 από την εκμετάλλευση του πετρελαίου που έφταναν τα 60 εκατ. λίρες, τη στιγμή που έναν χρόνο πριν τα έσοδα αυτά ξεπερνούσαν τα 1,8 δισ. λίρες.
Το έλλειμμα της Σκωτίας είναι μεγαλύτερη από εκείνο της Ελλάδα
Στις εξαγγελίες της Νίκολα Στέρτζον περί δημοψηφίσματος δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιθυμία του λαού να παραμείνει στην ΕΕ και στην ενιαία αγορά. Ωστόσο, οι όροι με τους οποίους μια ανεξάρτητη Σκωτία θα μπορούσε να παραμείνει στην ΕΕ είναι εξαιρετικά αβέβαιοι.
Οι χώρες που επιθυμούν να γίνουν μέλη πρέπει να ακολουθήσουν μια ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία και η Σκωτία έχει μια σειρά από πράγματα που πρέπει να διευθετήσει εφόσον επιθυμεί κάτι τέτοιο – με ένα απ’ τα βασικότερα να είναι η υιοθέτηση το ευρώ ως επίσημο νόμισμα.
Όπως επιβεβαίωσε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Σκωτία θα μπορούσε να υποβάλει υποψηφιότητα αν θέλει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο κηρύξει την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο κατόπιν ενός νέου δημοψηφίσματος.
Ένας απ’ τους στόχους που έχει θέσει η ΕΕ στα μέλη της είναι το έλλειμμα της χώρας να μη ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ. Όμως η τελευταία ετήσια εκτίμηση της κυβέρνησης της Σκωτίας τοποθετεί το έλλειμμα της χώρας στα 15 δισ. λίρες ή 9,5% του ΑΕΠ και πρόκειται για το μεγαλύτερο έλλειμμα απ’ όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ.
Αυτό σημαίνει πώς η Σκωτία θα πρέπει πρώτα να πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να μειώσει το έλλειμμα αυτό πριν την ένταξη στην ΕΕ και αυτό θα πάρει χρόνο.
Μπορεί να σταθεί μόνη της;
Αρκετοί θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι με μια μεγαλύτερη δημοσιονομική αυτονομία η Σκωτία θα μπορούσε να μειώσει το έλλειμμά της. Αλλά τα οικονομικά της όμως είναι σε αρκετούς τομείς απογοητευτικά.
Το πρώτο τρίμηνο του 2015 Σκωτίας είχε ρυθμό ανάπτυξης ύψους 0.75%. Η μείωση αυτή συνεχίστηκε και τους υπόλοιπους μήνες – αυτή τη φορά στο σύνολο του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ μια ελάχιστη αύξηση του ποσοστού εμφανίστηκε το πρώτο τρίμηνο του 2016.
Ακόμα κι αν η Σκωτία κατάφερε να κλείσει το χάσμα παραγωγικότητας σε σύγκριση με το Ηνωμένο Βασίλειο ως σύνολο -δεδομένου το πόσο χαμηλή είναι η παραγωγικότητα του ΗΒ συγκριτικά με άλλα έθνη- κάτι τέτοιο δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Ομοίως, τα επίπεδα της απασχόλησης και αύξησης των μισθών στη Σκωτία είναι ελαφρώς χαμηλότερα από το μέσο όρο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Εν κατακλείδι, μπορεί η οικονομία της χώρας να μην είναι «προβληματική» με τη στενή έννοια του όρου, αλλά εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσο θα μπορούσε να σταθεί μόνη της η χώρα και ποιο το ρίσκο μιας τέτοιας απόφασης.
