Στο φως το μυστικό σχέδιο «Ζ» για πιθανό Grexit

Σε μια ακόμα αποκάλυψη για το «θρίλερ» της κρίσης στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα προχωρούν οι Financial Times, αμέσως μετά τις αποκαλύψεις για τη Σύνοδο στις Κάννες. Σύμφωνα με το δεύτερο μέρος της έρευνας της εφημερίδας, υπήρχε μυστική συνταγή της Ε.Ε. σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να περιοριστούν οι συνέπειες από μια ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ το 2012.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, η στρατηγική αυτή είχε την κωδική ονομασία «Plan Z», δηλαδή σχέδιο «Ζ» , το οποίο και σχεδιάστηκε από μια «κλειστή» ομάδα στην οποία συμμετείχαν υπάλληλοι της Ε.Ε. και του ΔΝΤ. Η ομάδα αυτή εργάζονταν κάτω από άκρα μυστικότητα για το συγκεκριμένο project από τις αρχές του 2012, μετά τη σύνοδο στις Κάννες, όντας σε ετοιμότητα για μια πιθανή κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών που θα προκαλούσε τυχόν έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ.

Ήταν υπό την ευθύνη τεσσάρων ανδρών, των Γιοργκ Άμουσεν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Μάρκο Μπούτι από την Κομισιόν, Τόμας Βίζερ από το Euroworking Group και Πολ Τόμσεν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το σχέδιο Ζ, αναφέρει η εφημερίδα, ήταν ένα λεπτομερές σενάριο για την ανοικοδόμηση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής υποδομής στην Ελλάδα, εάν αποχωρούσε από την ευρωζώνη.  Ο σχεδιασμός έλαβε επείγουσα μορφή, όταν φάνηκε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν στα πρόθυρα να κερδίσει στις εκλογές του 2012, σημειώνει ο Πέτερ Σπίγκελ για τις FT. «Τότε ήταν η ώρα που πραγματικά είπαμε : Πρέπει να ολοκληρώσουμε τη δουλειά μας», είπε στην εφημερίδα άτομο που είχε ανάμειξη με το Plan Z. Οι συμμετέχοντες απάντησαν στο δημοσιογράφο ότι στόχος τους δεν ήταν η προετοιμασία του Grexit, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Στο ξεκίνημα του 2012, όμως, θεωρούνταν από τους ίδιους «ανεύθυνο να μην υπάρξει προετοιμασία για αυτό το ενδεχόμενο. Αν είσαι στην κεφαλή μιας εταιρείας και έχεις έστω και μόνο 10% πιθανότητα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τότε προετοιμάζεσαι (για αυτό)» ανέφερε ένας εκ των αξιωματούχων στον δημοσιογράφο.

Ο σχεδιασμός Plan Z άρχισε ουσιαστικά τον Ιανουάριο του 2012 και σε μεγάλο βαθμό ήταν υπό τον έλεγχο τεσσάρων ανδρών.

Όπως αναφέρουν, οι Financial Times, η Ελλάδα ήταν στο χείλος της καταστροφής, καθώς μέχρι τα μέσα του 2012 είχαν σημειωθεί αμέτρητες και επεισοδιακές διαδηλώσεις, η ανεργία αυξανόταν με ραγδαίους ρυθμούς και η λιτότητα προκαλούσε τεράστια ύφεση. Από το 20-09, η ελληνική οικονομία είχε συρρικνωθεί κατά 20%. Όλα αυτά τα στοιχεία θα μπορούσαν να ωθήσουν τους Ευρωπαίους ηγέτες να δράσουν σπασμωδικά, αναφέρει ο Σπίγκελ. Μέσα σε χρόνο ρεκόρ, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα βρισκόταν μπροστά από τον μεγαλύτερο κίνδυνο: να διαλυθεί λίγες ημέρες μετά τις ελληνικές βουλευτικές εκλογές, αναλόγως με το αποτέλεσμα που θα έφερνε η κάλπη. Το να εφαρμοστεί το «Πλάνο Ζ» που θα οδηγούσε στο «Grexit» έμοιαζε πολύ πιθανότερο, σύμφωνα με το δημοσίευμα, μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών του Μαΐου του 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τόσο υψηλά ποσοστά που θα μπορούσαν στον δεύτερο γύρο να του εξασφαλίσουν τη νίκη. «Τότε ήταν η στιγμή που πραγματικά είπαμε: Πρέπει να ολοκληρώσουμε τη δουλειά μας» δήλωσε ένας άλλος αξιωματούχος που συμμετείχε στη δημιουργία του «Πλάνου Ζ».

Δεν αντάλλαζαν ούτε email
Η προσπάθεια να μην διαρρεύσουν πληροφορίες γύρω από το συγκεκριμένο σχέδιο ήταν μεγάλη, καθώς οι διαπραγματεύσεις ήταν σε εξέλιξη και πολύ κρίσιμες. Σύμφωνα με μέλος που συμμετείχε στην ομάδα εργασίας, δεν είχε καταρτιστεί ούτε ένα έγγραφο σχετικά με το σχέδιο αυτό, ενώ τα μέλη της ομάδας δεν αντήλλασσαν email μεταξύ τους για το θέμα, αναφέρουν οι FT, επισημαίνοντας ότι είχε ληφθεί απόφαση να μην αναμειχθεί κανείς Έλληνας αξιωματούχος στην υπόθεση, υπό τον φόβο των διαρροών.

«Το τοίχος προστασίας πέτυχε» τονίζει η εφημερίδα. «Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου μεταξύ του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και της Άνγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία στο Βερολίνο, λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από τις ελληνικές εκλογές, η κυρία Μέρκελ ζήτησε από τον κ. Μπαρόζο να την διαβεβαιώσει ότι το σχέδιο ήταν έτοιμο σε περίπτωση που η Ελλάδα απέρριπτε τους όρους του προγράμματος διάσωσης και ακολουθούσε έξοδος από το ευρώ», επισημαίνεται.

«Ο κ. Μπαρόζο γνώριζε την ύπαρξη του σχεδίου και προσφέρθηκε να το δείξει στην κυρία Μέρκελ, όμως εκείνη του είπε ότι ο λόγος του είναι αρκετός», αναφέρει ο δημοσιογράφος που επικαλείται αξιωματούχους που ήταν στη συνάντηση αυτή.

FΤ: Τα δάκρυα της Μέρκελ και το δημοψήφισμα Παπανδρέου

Νέο οικονομικό σύστημα από το μηδέν
Το σχέδιο φέρεται να είχε λεπτομερώς τις κινήσεις για το πώς θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα νέο οικονομικό σύστημα από το μηδέν, αν η Ελλάδα έβγαινε από το ευρώ. Στην Ουάσινγκτον, αξιωματούχοι του ΔΝΤ συνέταξαν ένα σχέδιο δράσης 20 σελίδων περίπου. Με βάση την εμπειρία τους σε τραπεζικές και νομισματικές κρίσεις, το πρόγραμμα του ΔΝΤ περιελάμβανε τόσο δραστικά μέτρα, όπως το κλείσιμο όλων των ΑΤΜ αλλά και την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων για την πρόληψη της μαζικής φυγής κεφαλαίων.

Στην ΕΚΤ, αξιωματούχοι μελέτησαν το παράδειγμα της Αργεντινής με την έκδοση σημειωμάτων οφειλής (IOUs) κατά τη διάρκεια του 2001, δεδομένου ότι τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα ευρώ που κυκλοφορούν στην Ελλάδα έπειτα από το «Grexit» δεν θα ήταν πλέον νόμιμα. Μεταξύ των επιλογών ήταν η έκδοση ελληνικών IOUs που θα είχαν περίπου τη μισή αξία του ευρώ.

Η Ελλάδα, όπως και όλες οι άλλες χώρες της ευρωζώνης, είναι συνδεδεμένη με ένα δίκτυο που ονομάζεται Target 2, ένα γιγαντιαίο ιδιόκτητο υπολογιστικό σύστημα που διαχειρίζεται η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες. Μόλις η Ελλάδα έβγαινε από το Target 2, δεν θα υπήρχε τρόπος να εκκαθαριστούν οι συναλλαγές. Το όλο σύστημα θα πρέπει να ανακατασκευαστεί.

Παρόμοιες διαβουλεύσεις γίνονταν και στις Βρυξέλλες. Πολλές είχαν να κάνουν με τη νομοθεσία της ΕΕ: πώς θα μπορούσε μία τέτοια οικονομία να παραμένει μέλος της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ, που απαιτεί μια ελεύθερη ροή των αγαθών; Ποιες θα ήταν οι νομικές αρχές που θα έλεγχαν την κίνηση κεφαλαίων;

 Βενιζέλος: «Τον Παπαδήμο τον επέλεξε ο Παπανδρέου»

Έτσι σώθηκε το ευρώ
Κάθε μέρα από την αρχή της κρίσης που χτύπησε την Ελλάδα, ο Γιώργος Προβόπουλος, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας, συγκαλούσε κάθε απόγευμα μια μικρή «ομάδα έκτακτης ανάγκης» στο γραφείο του, να επανεξετάσει την υγεία των κρατικών τραπεζών . Αυτό που άκουσε στις 15 Ιουνίου του 2012 ήταν αρκετό για να κάνει τον κεντρικό τραπεζίτη να χλωμιάσει.

Ήταν η Παρασκευή πριν από τις δεύτερες κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2012, και η χώρα διακατέχονταν από πανικό. Την ημέρα εκείνη, οι Έλληνες απέσυραν περισσότερα από € 3 δισ. από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους, ή περίπου το 1,5% του συνόλου της οικονομικής παραγωγής της χώρας.

Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθούσε τα τελευταία τρία χρόνια τον κόσμο να μεταφέρει χρήματα από τους τραπεζικούς λογαριασμούς στα στρώματά τους, αλλά ποτέ σε τόσο μεγάλο βαθμό.

«Μέσα σε λίγες ημέρες, θα μπορούσε να είχε ξεσπάσει μία πλήρως ανεπτυγμένη τραπεζική κρίση» είπε ο κ. Προβόπουλος σε συνέντευξή του. Με τέτοιο ρυθμό, η Ελλάδα θα ξέμενε από χαρτονομίσματα σε μία ή δύο ημέρες.

Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, υπήρχε ένα συμβούλιο με ευρεία ομοφωνία που ήθελε την απόφαση για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ να μην την πάρουν και να μην την εφαρμόσουν οι κεντρικές τράπεζες. Αντίθετα, θα πετούσαν το μπαλάκι τις απόφασης στους ηγέτες των κρατών-μελών της ευρωζώνης. Στις 25 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε μία άκρως κρίσιμη συνάντηση στις Βρυξέλλες μεταξύ των κ.κ. Μπαρόζο και Ρομπάι, ενώ συμμετείχε τηλεφωνικά και ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ. Εκεί, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ενημέρωσε τους συμμετέχοντες στη συνάντηση ότι θα ζητείτο από τους ηγέτες της ευρωζώνης να εγγυηθούν για έκτακτη χορήγηση δανείων στις εμπορικές τράπεζες πριν η ΕΚΤ «βγάλει το καλώδιο από την πρίζα».

Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι η προειδοποίηση Ντράγκι δεν ήταν μία ακαδημαϊκή μπλόφα.

Ένας αξιωματούχος δήλωσε στον Ντράγκι ότι είχε ενημερώσει τους ηγέτες για μία «περίοδο αβεβαιότητας» που θα ξεκινούσε 30 ημέρες πριν τη λήξη εξόφλησης των ομολόγων του Αυγούστου, στις 20 Ιουλίου. Αν και ο Αντώνης Σαμαράς είχε σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας, η νέα κυβέρνηση ήταν ακόμη σε διαπραγματεύσεις για την εκταμίευση μίας ακόμη μεγάλης δόσης και ταυτόχρονα η Μέρκελ δεν είχε ακόμη αποφασίσει για το αν θέλει την Ελλάδα μέσα στο ευρώ ή όχι.