Ο «κλειδοκράτορας» της χρηματοδότησης των ΜμΕ

Του Νίκου Χ. Ρουσάνογλου

Πώς θα έρθει η ανάπτυξη σε μια χώρα που μαστίζεται από ύφεση για έξι συναπτά χρόνια και όπου η έλλειψη τραπεζικής χρηματοδότησης αποτελεί τον κανόνα τα τελευταία χρόνια; Ο Γιάννης Τσακίρης, με θητεία στις επιχειρήσεις και γνώστης της αγοράς των Κεφαλαίων Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Venture Capital), όντας ένας εκ των συνεταίρων στην εταιρεία επιχειρηματικών συμμετοχών Vectis Capital, έχει τον τρόπο και τα μέσα για να απαντήσει στην ερώτηση αυτή.

Από το 2006 αποτελεί μέλος της ομάδας των ανθρώπων που έχουν αναλάβει να διαχειριστούν τους πόρους και τα εργαλεία που παρέχει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (European Investment Fund) προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανά την Ευρώπη. Aπό το 1994, που ιδρύθηκε, πάνω από ένα εκατομμύριο Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) έλαβαν δάνεια ή συμμετοχή στο μετοχικό τους κεφάλαιο με τη στήριξή του ΕΤΕ, το οποίο σήμερα συμμετέχει σε πάνω από 450 κεφάλαια venture capital, έχοντας επενδύσει περισσότερα από 4,5 δισ. ευρώ.

Ιδίως στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα έχει κυρίαρχη θέση, η παροχή των απαιτούμενων κεφαλαίων μπορεί να αποτελέσει τη λύση στην εξίσωση της ανάπτυξης.

Ο Γιάννης Τσακίρης μας μιλά για τις δυνατότητες που παρέχει το Ταμείο, τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα των σχετικών δράσεων και το μέλλον των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Ποιος είναι ακριβώς ο ρόλος του European Investment Fund (EIF);

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων είναι ένας φορέας παροχής εξειδικευμένων χρηματο-οικονομικών εργαλείων στο χώρο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) σε ολόκληρη την Ευρώπη. Έχει μετόχους την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ένα ευρύ φάσμα δημόσιων και ιδιωτικών τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Χρησιμοποιούμε ίδιους πόρους μας ή πόρους που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τα κράτη-μέλη, προκειμένου να παρέχουμε ρευστότητα στις ΜΜΕ, είτε για ανάγκες κεφαλαίου κίνησης, είτε για υλοποίηση επενδυτικών πλάνων.

Τα βασικά προϊόντα μας είναι η παροχή εγγυήσεων δανείων ΜΜΕ προς τις τράπεζες, η συμμετοχή μας σε κεφάλαια επιχειρησιακού ρίσκου (venture capital), όπως επίσης η συμμετοχή μας, είτε με δανεισμό, είτε υπό μορφή εγγυήσεων, σε σχήματα μικρό-πιστώσεων (micro finance).

Με απλά λόγια, πόσες ΜΜΕ έχουν ωφεληθεί από το EIF όσον αφορά τη ρευστότητά τους;

Για να σας δώσω να καταλάβετε το μέγεθος, συμμετέχουμε σε πάνω από 450 κεφάλαια venture capital, έχοντας επενδύσει περισσότερα από 4,5 δισ. ευρώ. Αυτό μεταφράζεται σε έμμεσες συμμέτοχες σε πάνω από 7.000 ΜΜΕ. Συνολικά, από την ίδρυσή μας, το 1994, πάνω από ένα εκατομμύριο ΜΜΕ έχουν λάβει δάνεια ή συμμετοχή στο μετοχικό τους κεφάλαιο με την υποστήριξη του EIF. Πάντα προσπαθούμε να επιτυγχάνουμε μόχλευση στα κεφάλαια που επενδύουμε. Για παράδειγμα, διαχειριζόμαστε το πρόγραμμα Competitiveness & Innovation Programme (CIP) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέσω του οποίου, χρησιμοποιώντας μέχρι τώρα λίγο πάνω από 200 εκατ. ευρώ σε εγγυήσεις, καταφέραμε να εκταμιευτούν πάνω από 10 δισ. ευρώ σε δάνεια προς τουλάχιστον 160.000 ΜΜΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στην Ελλάδα ποιες δυνατότητες χρηματοδότησης παρέχετε; Για παράδειγμα, ποια προγράμματα τρέχουν τούτη την ώρα;

Η Ελληνική Δημοκρατία έχει υπογράψει σύμβαση με το EIF, προκειμένου αυτό να διαχειρίζεται το ελληνικό ταμείο JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises – Κοινοί Eυρωπαϊκοί Πόροι για τις Πολύ Μικρές ως Μεσαίες Επιχειρήσεις) και το οποίο αυτή τη στιγμή διαθέτει πόρους 250 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ.

Το EIF, από τη μεριά του, αφού αξιολόγησε τα χρηματοδοτικά κενά των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα -τα οποία πρέπει, κυρίως, να αποδοθούν στις δυσκολίες πρόσβασης στην πίστωση, στο υψηλό κόστος δανεισμού και στο υψηλό επίπεδο των εγγυήσεων- χρησιμοποιεί συγκεκριμένα χρηματο-οικονομικά εργαλεία (π.χ. δάνεια συγχρηματοδότησης, κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών) προκειμένου να καλυφθεί μέρος αυτών των χρηματοδοτικών κενών.

Για να σας δώσω να καταλάβετε, ένα εργαλείο αφορά δάνεια κεφαλαίου κίνησης και επενδύσεων προς ΜΜΕ με συγχρηματοδότηση από τις τράπεζες με πάρα πολύ μικρό επιτόκιο, ενώ έχουν συσταθεί 4 κεφάλαια επιχειρηματικού ρίσκου (venture capital) που επενδύουν στο μετοχικό κεφάλαιο εταιρειών στο χώρο της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών.

Επίσης, είναι αυτονόητο ότι οι ελληνικοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορούν να κάνουν χρήση και όλων των ευρωπαϊκών προγραμμάτων του EIF, όπως το CIP, το PROGRESS, που αφορά μικρο-πιστώσεις, και σύντομα και τα νέα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως το COSME και το HORIZON.

Διαβάστε ακόμη: «Το ελληνικό e-commerce μπορεί να φτάσει τα 5 δισ. ευρώ»!

Πού απευθύνεται το πρόγραμμα JEREMIE; Τι προϋποθέσεις απαιτούνται για να χρηματοδοτηθεί μια επιχείρηση;

Τα συγχρηματοδοτούμενα δάνεια αφορούν όλες τις ΜΜΕ και παρέχουν ποσά δανείου έως 250.000 ευρώ και βασική προϋπόθεση είναι η εταιρεία να έχει ένα βιώσιμο επιχειρησιακό πλάνο.

Θα ήθελα να μιλήσω ειδικότερα για τα προγράμματα venture capital που υπάρχουν μέσω του JEREMIE, μιας και αποτελούν ένα μοναδικό εργαλείο χρηματοδότησης εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα. Τα κεφάλαια αυτά επενδύουν κατευθείαν στο μετοχικό κεφάλαιο μιας εταιρείας που βρίσκεται είτε σε πρώιμο στάδιο (Early Stage), είτε είναι ακόμα υπό ίδρυση (Seed Stage). Για τις πρώτες τα ποσά αφορούν κατά μέσο όρο 1,5 εκατ. ευρώ ανά επένδυση, ενώ για τις δεύτερες μπορεί να φτάσουν τις 750.000 ευρώ. Ήδη έχουμε τις πρώτες επενδύσεις σε τέτοιου είδους εταιρείες. Συνολικά 70 εκατ. ευρώ είναι διαθέσιμα για τέτοιου είδους επενδύσεις από τέσσερα διαφορετικά venture capital funds.

Τι ροές έχουν εισέλθει μέσω των προγραμμάτων αυτών προς ελληνικές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια; Πού τοποθετούνται οι ελληνικές επιχειρήσεις από πλευράς απορρόφησης σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης και ιδίως του Ευρωπαϊκού Νότου;

Όσον αφορά τα δάνεια, το τελευταίο 24μηνο έχουν εγκριθεί περίπου 1.600 δάνεια σε ισάριθμες ΜΜΕ, συνολικού ποσού 90 εκατομμυρίων ευρώ, με το μεγαλύτερο μέρος να έχει ήδη εκταμιευτεί. Σε σχέση με άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, παρατηρούμε μια μικρή υστέρηση στην Ελλάδα στην απορρόφηση κεφαλαίων, τόσο γιατί λόγω κρίσης οι ΜΜΕ ακολουθούν συντηρητική στρατηγική, όσο και γιατί απαιτούμε και συμμετοχή των τραπεζών σε αυτά τα δάνεια και, όπως γνωρίζετε, τον τελευταίο καιρό υπάρχει στενότητα τραπεζικών κεφαλαίων.

Πώς βλέπετε τον κλάδο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) στην Ελλάδα της «κρίσης»;

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις διαδραματίζουν τον σπουδαιότερο οικονομικό και κοινωνικό ρόλο σε μια οργανωμένη οικονομία. Ειδικά σε περιόδους κρίσης, μπορεί ο κλάδος των ΜΜΕ να αποτελέσει γρήγορο μοχλό ανάπτυξης, λόγω του ειδικού βάρους που έχει. Αυτό έχει γίνει πλήρως αντιληπτό σε όλα τα επίπεδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η στρατηγική της Ευρώπης για το 2020 είναι προς αυτή την κατεύθυνση, μια που στην ΕΕ υπάρχουν περίπου 23 εκατομμύρια ΜΜΕ που απασχολούν το 67% του εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα.

Στην Ελλάδα, όμως, σήμερα οι ΜΜΕ πλήττονται όλο και περισσότερο από την τρέχουσα οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, καθώς συρρικνώνεται η ζήτηση, περιορίζονται οι επενδύσεις και μειώνεται η ρευστότητα. Αν η πλειονότητα των ΜΜΕ γίνουν ανταγωνιστικές, προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες προστιθεμένης αξίας, χωρίς απλά να μεταπωλούν, είναι εξαγωγικού χαρακτήρα και επανεπενδύουν τα κέρδη τους, τότε σας διαβεβαιώνω ότι η κρίση θα είναι πολύ πίσω μας.

Πιστεύετε ότι αυτό μπορεί να γίνει στην Ελλάδα;

Πιστεύω πως ναι, αν εφαρμόσουμε όμως σωστά πρακτικές που σε άλλα κράτη έχουν δείξει πολύ θετικά αποτελέσματα. Πολύ απλά, από μεριάς Πολιτείας, χρειάζονται συντονισμένες ενέργειες προς την πλευρά των διαρθρωτικών αλλαγών του πλαισίου λειτουργίας της αγοράς των ΜΜΕ, καθώς και περισσότερη «έξυπνη» χρηματοδότηση με τη βοήθεια καινοτόμων χρηματο-οικονομικών εργαλείων με ευνοϊκούς όρους. Πιστεύω, δε, ότι βρισκόμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση.

Βέβαια, υπάρχει και η άλλη πλευρά, που είναι και η βασικότερη και αφορά τον ίδιο τον επιχειρηματία, ο οποίος πρέπει να διαγράψει από το επιχειρηματικό του λεξιλόγιο πρακτικές που εφάρμοζε τις τελευταίες δεκαετίες. Πρέπει να ξεφύγει από τη νοοτροπία της «επιδότησης» και να ενστερνιστεί τη νοοτροπία της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και της προστιθέμενης αξίας.

*To κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα

Διαβάστε ακόμη: «Δημόκριτος» – Υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα