Το παράτολμο σχέδιο Βαρουφάκη που δεν προχώρησε ποτέ

Αποκαλυπτικός ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης σε συνέντευξη του στο Newstatesman για τους χειρισμούς που πρότεινε σχετικά με την ελληνική κρίση…αλλά δεν βρήκαν ανταπόκριση.

Όπως αποκάλυψε σκεφτόταν από την αρχή το Grexit, ενώ παραδέχθηκε ότι υπήρχε ομάδα 4-5 ατόμων που εξέταζε το ζήτημα. Μάλιστα αποκαλύπτει ότι είχε εισηγηθεί να εκδώσει η χώρα παράλληλο νόμισμα (IOU), αλλά και να κουρευτούν τα δάνεια της ΕΚΤ σε περίπτωση που οι «δανειστές τολμούσαν να κλείσουν τις τράπεζες». Όπως λέει έθεσε το θέμα στην κυβέρνηση αλλά μειοψήφησε (σε έξι υπέρ τάχθηκαν… δυο) και γι’ αυτό προχώρησε στα capital controls.

Συγκεκριμένα ο κ. Βαρουφάκης ερωτήθηκε αν σκεφτόταν το Grexit από την πρώτη ημέρα. Η απάντηση ήταν «Ναι, οπωσδήποτε». Ερωτηθείς αν έγιναν προετοιμασίες για Grexit είπε «η απάντηση είναι ναι και όχι. Είχαμε μια μικρή ομάδα, ένα «πολεμικό συμβούλιο» εντός του υπουργείου, περίπου πέντε ατόμων που έκαναν το εξής: επεξεργαζόμασταν στη θεωρία όλα όσα θα έπρεπε να γίνουν (για να προετοιμαστούμε για το ενδεχόμενο Grexit). Είναι ένα όμως να το κάνεις αυτό σε επίπεδο 4-5 ατόμων και τελείως διαφορετικό να προετοιμάζεις μια χώρα για αυτό το ενδεχόμενο,. Για να προετοιμαστεί η χώρα έπρεπε να ληφθεί διοικητική απόφαση, και αυτή η απόφαση δεν ελήφθη ποτέ».

«Η άποψή μου ήταν ότι θα έπρεπε να είμαστε πολύ προσεκτικοί να μην ενεργοποιήσουμε την προετοιμασία για Grexit. Δεν ήθελα αυτό να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αλλά επίσης πίστευα πως τη στιγμή που το Eurogroup μας έκλεισε τις τράπεζες, θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε αυτή τη διαδικασία».

Σε ερώτηση για τις δυο επιλογές της Ελλάδας, δηλαδή την άμεση έξοδο από το ευρώ ή την έκδοση IOUs, ο κ. Βαρουφάκης είπε πως «δεν πίστευα ποτέ πως πρέπει να πάμε κατ’ ευθείαν σε νέο νόμισμα. Η άποψή μου ήταν πως αν τολμούσαν να κλείσουν τις τράπεζές μας, κάτι που θεωρούσα επιθετική κίνηση απίστευτης ισχύος, θα πρέπει να απαντήσουμε δυναμικά χωρίς να περνάμε το σημείο χωρίς επιστροφή.

Θα πρέπει να εκδώσουμε δικά μας IOUs, ή τουλάχιστον να ανακοινώσουμε ότι θα εκδώσουμε δική μας ρευστότητα σε ευρώ. Θα πρέπει να «κουρέψουμε» τα ελληνικά ομόλογα του 2012 που κατέχει η ΕΚΤ ή να ανακοινώσουμε ότι θα το κάνουμε. Και θα πρέπει να πάρουμε τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδος. Αυτό ήταν το τρίπτυχο, τα τρία πράγματα με τα οποία νόμισα ότι έπρεπε να απαντήσουμε αν η ΕΚΤ έκλεινε τις τράπεζές μας.
Προειδοποιούσα το υπουργικό συμβούλιο ότι αυτό θα συνέβαινε (η ΕΚΤ θα έκλεινε τις τράπεζές μας) για έναν μήνα, προκειμένου να μας σύρει σε μια εξευτελιστική συμφωνία. Όταν συνέβη, η σύστασή μου για «ενεργητική» απάντηση, ας πούμε ότι καταψηφίστηκε.

Ερωτηθείς πόσο κοντά έφθασε η Ελλάδα σ’ αυτό το ενδεχόμενο, είπε «να σας πω ότι από τα έξι άτομα ήμασταν μειοψηφία των δυο… όταν δεν έγινε πήρα τις εντολές μου να κλείσω τις τράπεζες ομόφωνα και προφορικά από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Ελλάδος, κάτι στο οποίο εγώ ήμουν αντίθετος, όμως το έκανα διότι είμαι ομαδικός παίκτης, πιστεύω στην συλλογική ευθύνη.

Και τότε έγινε το δημοψήφισμα και το δημοψήφισμα μας έδωσε μια απίστευτη ώθηση, μια που θα δικαιολογούσε αυτού του είδους την ενεργητική απάντηση έναντι της ΕΚΤ, όμως τότε το ίδιο βράδυ η κυβέρνηση αποφάσισε ότι η βούληση του λαού, αυτό το ηχηρό «Όχι», δεν θα πρέπει να είναι αυτό που θα ενεργοποιήσει αυτή την ενεργητική προσέγγιση.

Αντιθέτως θα πρέπει να οδηγήσει σε σημαντικές υποχωρήσεις προς την άλλη πλευρά: η συνεδρίαση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, με τον πρωθυπουργό μας να αποδέχεται τον όρο ότι ό,τι και να συμβεί, ότι και αν κάνει η άλλη πλευρά, δεν θα απαντήσουμε με τρόπο που τους προκαλεί. Και ουσιαστικά αυτό σημαίνει υποχώρηση… σταματάς να διαπραγματεύεσαι».

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών ερωτήθηκε αν θα «σοκάρονταν» αν παραιτούνταν ο Αλέξης Τσίπρας. Απάντησε ότι «τίποτα δεν με σοκάρει αυτές τις μέρες –η ευρωζώνη μας είναι ένα πολύ αφιλόξενο μέρος για αξιοπρεπείς ανθρώπους. Ούτε θα με σοκάριζε να συνέχιζε και αποδέχονταν μια πολύ κακή συμφωνία. Διότι κατανοώ ότι αισθάνεται πως έχει υποχρέωση προς τον λαό που τον στηρίζει, να μην αφήσει τη χώρα να μετατραπεί σε failed state».

Σύμφωνα με τον κ. Βαρουφάκη, από την αρχή των διαπραγματεύσεων, οι πιστωτές εν ολίγοις του ξεκαθάρισαν πως είτε θα δεχθεί τη συμφωνία ή η συμφωνία είναι νεκρή, σημειώνοντας παράλληλα πως ενώ η ελληνική πλευρά παρουσίαζε τα στοιχεία που της ζητούνταν (όπως π.χ. τη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας, τα στοιχεία για τις κρατικές οντότητες) και ανέπτυσσε τα σχέδιά της για τον ΦΠΑ, οι πιστωτές απέρριπταν τις προτάσεις χωρίς όμως να δίνουν κάποια δική τους εναλλακτική πρόταση. «Στη συνέχεια, πριν προλάβουμε να συμφωνήσουμε μαζί τους για τον ΦΠΑ, θα άλλαζαν θέμα και θα πήγαιναν στις αποκρατικοποιήσεις».

Όπως ανέφερε, είχε προτείνει στην τρόικα να συμφωνήσουν σε τρεις-τέσσερις σημαντικές μεταρρυθμίσεις στις οποίες όλοι θα συμφωνούσαν, όπως για παράδειγμα το φορολογικό σύστημα και τον ΦΠΑ, και να εφαρμοστούν άμεσα. Ως αντάλλαγμα θα υπήρχε χαλάρωση των περιορισμών από την ΕΚΤ. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα πήγαιναν στη βουλή ενώ θα συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, η απάντηση των θεσμών ήταν αρνητική, καθώς ήθελαν μια «συνολική αξιολόγηση». «Τίποτα δεν θα εφαρμοστεί αν τολμήσετε να εισάγετε νομοθεσία. Θα θεωρηθεί μονομερής ενέργεια που θα αντιτίθεται στη διαδικασία της επίτευξης συμφωνίας».