Neil Harbisson: To πρώτο cyborg στον κόσμο, που «ακούει» τα χρώματα, στη σκηνή του Disrupt Greece!

Η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι νέες δυνατότητες που αυτή προσφέρει έκαναν πάντα τους ανθρώπους να νοιώθουν εξαιρετικά άβολα διαχρονικά. Το 1551 ο Ελβετός επιστήμονας Conrad Gessner εξέφραζε τον πανικό του για την υπερβολική πληροφόρηση που θα είχε να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα από την κυκλοφορία των πρώτων εφημερίδων.

Το 1909 ο συγγραφέας Fremont Rider, στο βιβλίο του «Είμαστε ζωντανοί νεκροί;» αναρωτιόνταν αν οι φωνές που ακούν οι άνθρωποι στο τηλέφωνο ήταν στην πραγματικότητα φαντάσματα.

Και μέχρι πρόσφατα, το να χρησιμοποιείς hands – free συσκευή και να μιλάς στον δρόμο, ήταν παράξενο για πολλούς ανθρώπους…

Έτσι αισθάνθηκα και εγώ στην αρχή όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο για τον Neil Harbisson, τον άνθρωπο που ακούει τα χρώματα ή καλύτερα το πρώτο «cyborg στον κόσμο» όπως ο ίδιος προσδιορίζεται, καθώς φιλοξενήθηκε στην Αθήνα στο πλαίσιο του μεγάλου διαγωνισμού καινοτομίας Disrupt Greece στις 25 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη. Και σκέφτομαι ότι αυτό το κείμενο…μπορεί να έρχεται από το μέλλον και να μη μου φαίνεται καθόλου παράξενο αν το διαβάσω ξανά σε μόλις δέκα χρόνια από τώρα.

Ποιος είναι όμως ο Neil Harbisson; Όταν τον καλέσαμε να έρθει ως ομιλητής, ήταν βασικό παράδειγμα στο μυαλό μας για το πώς η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου, ή μάλλον ο ίδιος ο άνθρωπος να γίνει…τεχνολογία.

Γεννημένος με ένα σπάνιο είδος αχρωματοψίας, που τον αναγκάζει να βλέπει τον κόσμο μόνο με αποχρώσεις του γκρι, ο Βρετανός καλλιτέχνης της σύγχρονης τέχνης και ακτιβιστής υπέρ των cyborg, που ζει μόνιμα στη Βαρκελώνη, αποφάσισε να ακούσει όλα όσα δεν μπορεί να δει. Όλα ξεκίνησαν όταν σπούδαζε πιάνο στο Dartington College of Arts στη νοτιοδυτική Αγγλία και σε ένα project για την επίδραση της τεχνολογίας στη μουσική, ένας συμφοιτητής του ανέπτυξε λογισμικό, το οποίο μετέτρεπε στον υπολογιστή τα χρώματα σε ηχητικές συχνότητες. «Ήταν ένα εργαλείο, αλλά δεν ήθελα να έχω ένα εργαλείο, ήθελα να είναι μέρος του σώματός μου» μου αναφέρει.

Έτσι το 2004 προχώρησε στην εμφύτευση στο κρανίο του μιας κεραίας, η οποία αποτελεί πλήρως ενσωματωμένο μέλος του σώματός του και αντιλαμβάνεται τα χρώματα που στη συνέχεια τα επεξεργάζεται μέσω ενός τσιπ και τα εκπέμπει ως δονήσεις στο κεφάλι του Neil.  Αυτές οι δονήσεις γίνονται ήχοι, που του επιτρέπουν να ταυτοποιεί τα χρώματα τα οποία δεν μπορούν να δουν τα μάτια του. Η κεραία τού επιτρέπει επίσης να αντιλαμβάνεται ορατά και αόρατα χρώματα μέσω ακουστικών κραδασμών στο κρανίο του, συμπεριλαμβανομένων των υπέρυθρων και υπεριωδών, καθώς και να λαμβάνει χρώματα από το διάστημα, από εικόνες, βίντεο, μουσική ή τηλεφωνικές κλήσεις απευθείας στο κεφάλι του μέσω σύνδεσης στο διαδίκτυο (!).

«Οι γάτες έχουν ουρές που τους επιτρέπουν να επεκτείνουν την αίσθηση της ισορροπίας. Οι φώκιες έχουν μουστάκια που τους επιτρέπουν να επεκτείνουν την αίσθηση της αφής και κάποια ψάρια έχουν πλευρικές γραμμές που τους επιτρέπουν να επεκτείνουν την αίσθηση της κίνησης και της παρουσίας. Εγώ έχω μια κεραία που μου επιτρέπει να επεκτείνω την αντίληψη μου για το φως και τον ήχο πέρα από τις παραδοσιακές αισθήσεις και πέρα από τη γη. Για μένα, η αντίληψη του χρώματος είναι ανεξάρτητη από την αίσθηση της όρασης ή την αίσθηση της ακοής• το χρώμα είναι μια εντελώς νέα αίσθηση» τονίζει.

Υποστηρίζει ότι το να ακούει τονικούς ήχους μέσα στο κεφάλι του δεν είναι κουραστικό, καθώς πλέον δεν ξέρει πώς είναι να ζει χωρίς αυτό. Έχει γίνει μια από τις αισθήσεις του, όπως η όσφρηση, η ακοή, η όραση. Μάλιστα φαίνεται ενθουσιασμένος από το γεγονός ότι μπορεί να συνδέσει το κεφάλι του με δορυφόρους και τηλεσκόπια και να και να επεκτείνει τις αισθήσεις μου στο διάστημα. «Είμαι εδώ τώρα, αλλά το κεφάλι μου είναι συνδεδεμένο με τη ζωντανή ροή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού της NASA. Αντί να περνάμε από τον δυσάρεστο πόνο του ταξιδιού, θα μπορούσαμε να στείλουμε τις αισθήσεις μας στο διάστημα, να εκτυπωθούμε τρισδιάστατα σε άλλους πλανήτες, και να εξερευνήσουμε το διάστημα ενώ ξαπλώνουμε στο κρεβάτι. Με άλλα λόγια, το καλύτερο διαστημικό σκάφος είναι ένα άνετο κρεβάτι».

Στην ερώτησή μου για το πώς ακριβώς αισθάνεται, απαντάει ότι δεν χρησιμοποιεί τεχνολογία, ούτε αισθάνεται ότι φοράει τεχνολογία. «Έγινα cyborg τη νύχτα, όταν άρχισα να ακούω χρώματα στα όνειρά μου. Η ακρόαση χρωμάτων στα όνειρά μου ήταν η στιγμή που σταμάτησα να αισθάνομαι τη διαφορά μεταξύ του εγκεφάλου μου και του λογισμικού. Άρχισα να συλλαμβάνω την κεραία ως μέρος του σώματός μου, ως όργανο. Δεν ένιωθα πλέον ότι χρησιμοποιούσα τεχνολογία, δεν ένιωθα ότι φορούσα τεχνολογία, ένιωσα ότι είχα γίνει τεχνολογία».

Ο Neil σήμερα ζωγραφίζει προσωπογραφίες με βάση τα χρώματα που «ακούει» ή φτιάχνει μουσική από τους ήχους ενός προσώπου. Η Τέχνη Cyborg είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα όπου οι καλλιτέχνες δημιουργούν τις δικές τους αισθήσεις μέσω της συγχώνευσης της κυβερνητικής με τον δικό τους οργανισμό. Mία αγαπημένη συνήθεια του είναι να ανιχνεύει τα χρώματα του προσώπου του συνομιλητή του και να ακούει… μουσική!

«Άλλοι κοιτούν τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, εγώ επιλέγω να επικεντρώνομαι στα χρώματα. Από τότε που άρχισα να ακούω χρώματα, η ζωή μου άλλαξε δραματικά. Οι αίθουσες τέχνης έχουν γίνει αίθουσες συναυλιών. Μπορώ να ακούσω έναν Πικάσο ή έναν Ρόθκο. Ανακάλυψα επίσης ότι τα πράγματα που νόμιζα ότι ήταν άχρωμα δεν είναι καθόλου άχρωμα: οι πόλεις δεν είναι γκρίζες (η Μαδρίτη είναι κεχριμπάρι τερακότα, η Λισαβόνα είναι κίτρινη τιρκουάζ, και το Λονδίνο είναι πολύ χρυσοκίτρινο…)».

Κάπως έτσι μου περιγράφει την τέχνη του. Συνηθίζει άλλωστε να φοράει έντονα χρώματα και το ντύσιμο του είναι με έντονα κόκκινα, κίτρινα και πράσινα σακάκια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η συζήτηση για το πώς η τεχνολογία θα αλλάξει της ζωή μας μόλις άρχισε. Η «αρένα» της τεχνητής νοημοσύνης, μιας αγοράς που ήδη κινητοποιεί πάνω από 60 δισ. δολάρια σε επενδύσεις, θα φιλοξενήσει πολλές μάχες για το αν είναι «ευλογία ή απειλή».

«Είμαι ενθουσιασμένος που συμμετείχα στο event του Disrupt Greece στις 25 Σεπτεμβρίου. Είχα την ευκαιρία να αποδείξω πώς η τεχνολογία γεννάει νέες δυνατότητες, ώστε να αποκτήσουμε επιπλέον αισθήσεις από αυτές που μας χαρακτηρίζουν. Έτσι σχεδιάζουμε εμείς οι ίδιοι το σώμα και την αντίληψη μας και αυξάνουμε τις πιθανότητες επιβίωσης σε γη και διάστημα. Σας καλώ να σκεφτούμε την αναγέννηση του είδους μας» καταλήγει.

Who is who

Ο γεννημένος στη Βρετανία και μεγαλωμένος στην Καταλανία Neil Harbisson είναι  ένας καλλιτέχνης της σύγχρονης τέχνης και ακτιβιστής υπέρ των cyborg. Έγινε  γνωστός για την εμφύτευση μιας κεραίας στο κρανίο του και για την επίσημη  αναγνώρισή του ως cyborg από μία κυβέρνηση.

Η κεραία τού επιτρέπει να αντιλαμβάνεται ορατά και αόρατα χρώματα μέσω  ακουστικών κραδασμών στο κρανίο του, συμπεριλαμβανομένων των υπέρυθρων  και υπεριωδών, καθώς και να λαμβάνει χρώματα από το διάστημα, από εικόνες,  βίντεο, μουσική ή τηλεφωνικές κλήσεις απευθείας στο κεφάλι του μέσω σύνδεσης
στο διαδίκτυο.

Ο Harbisson προσδιορίζει τον εαυτό του τόσο ως cyborg (αισθάνεται ότι είναι  τεχνολογία) όσο και ως τρανς είδος (δεν αισθάνεται πλέον 100% ανθρώπινος). Το  καλλιτεχνικό έργο του διερευνά την ταυτότητα, την ανθρώπινη αντίληψη, τη σχέση μεταξύ της όρασης και του ήχου, και τη χρήση της καλλιτεχνικής έκφρασης μέσω
νέων αισθητηριακών ερεθισμάτων.

Το 2010, συν-ίδρυσε το Ίδρυμα Cyborg με το Moon Ribas, έναν διεθνή οργανισμό  που στόχο έχει να βοηθά ανθρώπους να γίνουν cyborgs, να υπερασπίζεται τα  δικαιώματα των cyborg, και να προωθεί την τέχνη cyborg.

Το 2017, συν-ίδρυσε την Transpecies Society (Ένωση Τρανς Έιδών), μια οργάνωση που δίνει φωνή σε ανθρώπους με μη ανθρώπινες ταυτότητες, υπερασπίζεται την ελευθερία του αυτο-σχεδιασμού και προσφέρει τη δημιουργία νέων αισθήσεων και νέων οργάνων στην κοινότητα.

** Photos by Lars Norgaard

Δείτε την ομιλία του Neil Harbisson στο Disrupt Greece

Πηγή: Disrupt Greece