Το μπλοκάκι του Ψυχάρη και το χάος στο Μαξίμου

Στο «ΒΗΜΑ» της περασμένης Κυριακής ο Σταύρος Ψυχάρης στο άρθρο του με τίτλο «Το μπλοκάκι του Τσίπρα» θύμισε ποιο είναι το κύριο πρόβλημα που έχει η Ελλάδα: η διακυβέρνησή της. Και στην κορυφή της διακυβέρνησης είναι η λειτουργία του Υπουργικού Συμβουλίου και του γραφείου του Πρωθυπουργού. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας λοιπόν δεν είναι ούτε το χρέος, ούτε το Μνημόνιο, ούτε η οικονομία.

Ο φιλικά διακείμενος στον ΣΥΡΙΖΑ Ντανιέλ Κον Μπεντίτ σε συνέντευξή του στον δημοσιογράφο της «Liberation» Ζαν Κατρμέρ – από τους κορυφαίους γνώστες και μελετητές της κρίσης μας – ήταν σαφής. Η Ελλάδα χρειάζεται χρόνο για να οικοδομήσει ένα λειτουργικό κράτος, μια διαδικασία οικοδόμησης του κράτους (state-building) που να το καταστήσει ικανό να συνοδεύσει την οικονομία.

Και βέβαια η οικοδόμηση ενός τέτοιου κράτους θα πρέπει να ξεκινήσει από την κορυφή. Δηλαδή από τη λειτουργία του Πρωθυπουργού, του γραφείου του και του Υπουργικού Συμβουλίου του. Ο Ψυχάρης θύμισε τη μεθοδολογία του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κ. Σημίτη με τη χρήση του γνωστού μπλοκ (τεφτέρι). Που είναι πιο απλοϊκά η διαδικασία παραγωγής στρατηγικής, η μετάφρασή της σε συγκεκριμένα μέτρα και χρονοδιαγράμματα και βεβαίως η παρακολούθηση εφαρμογής της (follow up).

Στα «ΝΕΑ» της Δευτέρας ο καθηγητής Π. Ιωακειμίδης επεσήμανε ότι η διακυβέρνηση ξεκινάει από την κορυφή. Από τον ρόλο του Υπουργικού Συμβουλίου ώστε να γίνει λειτουργικό, αποτελεσματικό. Και το εργαλείο που υπέδειξε ως λύση είναι το να μιμηθεί η κυβέρνηση το σύστημα που εφαρμόζεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τι εννοούν όμως οι ποιητές;

Ο Τσόρτσιλ, όταν έλαβε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής ενότητας εν μέσω κατάρρευσης του δυτικού μετώπου, πρώτο του μέλημα ήταν να οργανώσει μια σφιχτή «ομάδα πολέμου» αποτελούμενη από πέντε υπουργούς – από όλα τα κόμματα – και τα επιτελεία του στρατού. Επέβαλε καθημερινή σύσκεψη, με ατζέντα που τότε κυριαρχούσε από τη γερμανική προέλαση στη Γαλλία. Ο γραμματέας της ομάδας αυτής στρατηγός Ιπσεϊ ήταν επιφορτισμένος με την έκδοση των διαταγών για τα πεδία των μαχών, την ομαλή λειτουργία της βιομηχανίας για την παραγωγή όπλων, την προστασία των πόλεων και των στρατηγικών εγκαταστάσεων από τις αναμενόμενες αεροπορικές επιδρομές κ.λπ. Οπως γράφει στα απομνημονεύματά του, προτεραιότητα για την επιβίωση της Αγγλίας και την εξάλειψη του ναζισμού είχε η οργάνωση της ομάδας πολέμου. Ωστε να λαμβάνονται οι αποφάσεις, να εκτελούνται, να παρακολουθείται η εφαρμογή τους και να αξιολογείται κάθε μέτρο.

Είναι αυτό ακριβώς που λείπει στη χώρα μας. Η οργάνωση που θα χαράξει τη στρατηγική πέρα από τις μνημονιακές υποχρεώσεις.

Ο Αντ. Μανιτάκης στην προηγούμενη θητεία του ζήτησε από την ομάδα δράσης του Ράιχενμπαχ τεχνική βοήθεια για μια αποτελεσματική διακυβέρνηση. Γάλλοι ειδικοί συνέγραψαν ένα 27 σελίδων πόνημα στο οποίο περιέγραφαν τι πρέπει να αλλάξει στη διοίκηση. Πώς πρέπει να οικοδομηθεί το κράτος.

Στην εργασία των Γάλλων, πρώτη προτεραιότητα είχε το «μπλοκάκι» του Πρωθυπουργού. Δηλαδή η εφαρμογή ενός συστήματος που θα συντόνιζε το Υπουργικό Συμβούλιο και το γραφείο του Πρωθυπουργού. Και αυτή η δομή περιελάμβανε δύο γενικούς γραμματείς με το κατάλληλο προσωπικό για τον συντονισμό του Υπουργικού Συμβουλίου και των μνημονιακών υποχρεώσεων.

Δηλαδή δύο «πολεμικών συμβουλίων». Τελικά οι γραμματείς διορίστηκαν, αλλά η υποστηρικτική δομή όχι. Και τώρα οι Βερναρδάκης και Σαγιάς αποχώρησαν.

Δεν είναι η πρώτη φορά που προσπαθεί κάποιος να βάλει τάξη στο χάος στα ανώτατα διαμερίσματα της πολιτικής εξουσίας. Θυμάμαι πριν από χρόνια πολλά, όταν είχα γράψει για το ζήτημα προτείνοντας το μοντέλο που αναφέρει ο κ. Ιωακειμίδης, ένας κοντινός συνεργάτης τού τότε Πρωθυπουργού με είχε πάρει τηλέφωνο παραπονούμενος ότι αδικώ την κυβέρνηση με τα γραπτά μου, μια και είχε περάσει σχετικός νόμος. Και όταν τον ρώτησα γιατί δεν εφαρμόζεται, με αφόπλισε. Δίσταζαν να τον εφαρμόσουν γιατί φοβούνταν αντίδραση των υπουργών! Που είχαν μάθει να συνεδριάζουν αραιά και να διαχειρίζονται τα υπουργεία τους ως φεουδάρχες.

Αλλά ποια είναι η διακυβέρνηση της Επιτροπής, που θα μπορούσε να παίξει καταλυτικό ρόλο στην οικοδόμηση και λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους;

Ας περιγράψουμε εν συντομία τα βασικά της στοιχεία.

1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δηλαδή όλοι οι επίτροποι, ανυπερθέτως συνεδριάζει κάθε Τετάρτη. Ψηφίζονται οι αποφάσεις και συνήθως ο πρόεδρος προσπαθεί να εξασφαλίσει ομοφωνία.

2. Κάθε Δευτέρα συνεδριάζουν οι διευθυντές των γραφείων των επιτρόπων και εξετάζουν όλα τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Για όσα θέματα υπάρχει ομοφωνία, αποστέλλονται ως σημεία «Α» και τα υπόλοιπα είναι το βασικό μενού της Επιτροπής.

3. Η γραμματειακή δουλειά πραγματοποιείται από τη Γενική Γραμματεία της ΕΕ. Ετσι η ΓΓ έχει βασικά τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
Καταρτίζει με τη συμμετοχή του γραφείου του προέδρου και του συνόλου των επιτρόπων το ετήσιο πρόγραμμα νομοθετικής και άλλης εργασίας της ΕΕ.

Ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το πρόγραμμα.
Ελέγχει την τήρηση του χρονοδιαγράμματος (Project Management).

Οργανώνει τις συνεδριάσεις του οργάνου. Και πολλά άλλα.

Άκουσα τον Πρωθυπουργό να λέει ότι κάθε εξάμηνο θα αξιολογεί τους υπουργούς. Τον άκουσα επίσης να απαντάει στον Κλίντον ότι θέλει τη βοήθεια όλων για επενδύσεις. Προφανώς ενημερώθηκε από τον υπηρεσιακό υπουργό Ν. Χριστοδουλάκη ότι για να υπάρξει δημιουργία θέσεων εργασίας χρειάζονται επενδύσεις. Και μάλιστα 100 δισ. την επόμενη πενταετία. Το ίδιο νούμερο ανέφερε και ο πρόεδρος του ΣΕΒ μιλώντας για επενδυτικό σοκ.

Άκουσα επίσης ότι ο κ. Τσίπρας θέλει να χρησιμοποιήσει στελέχη πέραν των κομματικών για την αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης. Και άκουσα ότι η κυβέρνηση επιθυμεί να εφαρμόσει το τριετές χρονοδιάγραμμα του Μνημονίου εγκαίρως.

Αναρωτιέμαι αν έχει συνειδητοποιήσει ότι για να συμβούν όλα αυτά τα απαραίτητα για την αναγέννηση της χώρας απαιτείται δρακόντειος συντονισμός. Και αν δεν δράσει όπως ο Τσόρτσιλ, μια και είμαστε σε «πόλεμο», πρέπει να το πάρει απόφαση ότι η διακυβέρνηση χρειάζεται αμέσως οργάνωση στιβαρή. Αν δεν του αρέσει το σχήμα που περιέγραψα, υπάρχουν και άλλα σχήματα που εφαρμόζονται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ας διαλέξει ένα. Και αν ούτε αυτό μπορεί, ας πάρει το μπλοκάκι του Ψυχάρη και ας φτιάξει το χρονοδιάγραμμα των δράσεων που απαιτεί η τετραετία, έστω και ηλεκτρονικά. Και ας επιβάλει στον εαυτό του και στους άμαθους σε ομαδική δουλειά υπουργούς την τακτική συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Αν δεν τα καταφέρει, φοβάμαι – και πολλοί άλλοι στην Ευρώπη – ότι σύντομα θα βρεθεί σε δίνες πολιτικές, σε ήττες εθνικές και σε προσωπική απαξίωση. Ο πόλεμος και η οικονομία έχουν τους δικούς τους κανόνες που δεν κοιτούν τη δική μας μελαγχολία. Υποτάσσονται όμως στη σκληρή οργάνωση.

*Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

** To άρθρο δημοσιεύτηκε στο «Βήμα της Κυριακής»