Ελαιόλαδο: Το φάρμακο του τόπου μας 

Σε ειδική εκδήλωση παρουσιάστηκαν την Τρίτη τα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης για την ευεργετική επίδραση του ελαιολάδου στην υγεία, που πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Διατροφής του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνια* και στο Ερευνητικό Κέντρο Διατροφής του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ στην Καλιφόρνια και χρηματοδοτήθηκε από την εταιρεία Gaea και το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλης. Στα πλαίσια της μελέτης δοκιμάστηκαν ελαιόλαδα που επιλέχθηκαν μετά από ανάλυση εκατοντάδων δειγμάτων από το Φαρμακευτικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και η σύσταση τους επιβεβαιώθηκε από το κέντρο ελιάς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Η δοκιμή στους ανθρώπους που έγινε για πρώτη φορά έδειξε ότι το ελληνικό ποιοτικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο πλούσιο σε ελαιοκανθάλη μπορεί να προστατεύσει το καρδιαγγειακό σύστημα.

Τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα περιέχουν ένα ευρύ φάσμα φυσικών συστατικών των οποίων η σχετική συγκέντρωση διαφέρει πάρα πολύ μεταξύ των διαφόρων ποικιλιών ελιάς. Πολλές από αυτές τις χημικές ενώσεις έχει αποδειχθεί ότι διαθέτουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ενώ ο όρος «ολικές φαινόλες» ενός ελαίου είναι αποδεκτός ως μέτρο της αντιοξειδωτικής του ικανότητας, η “φαρμακευτική” του δράση μπορεί να προέρχεται από συγκεκριμένες ενώσεις. Ένα παράδειγμα είναι η ουσία ελαιοκανθάλη η οποία συνδέεται με την πιπεράτη αίσθηση στο λαιμό που προκαλείται από ορισμένα φρέσκα και υψηλής ποιότητας ελαιόλαδα. Αυτή η ένωση είναι γνωστό ότι αναστέλλει το ίδιο ένζυμο που επίσης αναστέλλεται από την ασπιρίνη, την ιβουπροφένη, και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), και σε αυτή τη δράση στηρίζεται η καθημερινή χρήση της «παιδικής» ασπιρίνης για τη μείωση του καρδιαγγειακών κινδύνων. Στην πραγματικότητα, η ελαιοκανθάλη θεωρείται ένα φυσικό ΜΣΑΦ αλλά η δράση της δεν είχε ποτέ αποδειχθεί στον άνθρωπο αλλά μόνο στον δοκιμαστικό σωλήνα. Η συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων είναι ένα ευαίσθητο μέτρο της επίδρασης της χαμηλής δόσης ασπιρίνης και χρησιμοποιήθηκε σαν μοντέλο μελέτης της ελαιοκανθάλης ως προς την ικανότητα της να προστατεύει από τη δημιουργία θρόμβων και επομένως από τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικών.

Τα ελαιόλαδα που δοκιμάστηκαν, επιλέχθηκαν έτσι ώστε να έχουν την ίδια συγκέντρωση ολικών φαινολών αλλά διαφορετική αναλογία δραστικών συστατικών ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης. Συγκεκριμένα επιλέχθηκε ένα ελαιόλαδο με υψηλή ελαιοκανθάλη από ποικιλία Κορωνέικη από την περιοχή του ΠΟΠ Καλαμάτας, ένα ελαιόλαδο από ποικιλία Arbequina με υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιασίνη και ένα λάδι ελέγχου που ήταν μεν εξαιρετικά παρθένο, με ισοδύναμη περιεκτικότητα σε ολικές φαινόλες αλλά με μηδενική περιεκτικότητα σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη.

Σε αυτή τη έρευνα, μελετήθηκε αν η κατάποση 40 ml (3 κουταλιές) του κάθε ελαιολάδου με διαφορετική σύσταση, μπορεί να αναστείλει την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων σε υγιείς άνδρες. Εννέα άνδρες φυσιολογικού βάρους εντάχθηκαν στη μελέτη και κατανάλωσαν τα τρία ελαιόλαδα με τυχαία σειρά σε απόσταση μιας εβδομάδας μεταξύ του κάθε ελαιολάδου και ο αντίκτυπος στη λειτουργία των αιμοπεταλίων αξιολογήθηκε 2 ώρες μετά τη λήψη των ελαίων. Τα έλαια πλούσια σε ελαιοκανθάλη και τη σχετική ένωση ελαιασίνη, βρέθηκαν να αναστέλλουν σημαντικά τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, ενώ το λάδι που δεν περιείχε αυτές τις ουσίες, αλλά είχε ισοδύναμη περιεκτικότητα ολικών φαινολικών (κυρίως υπό τη μορφή ελεύθερης τυροσόλης) απέτυχε να παράγει αυτό το αποτέλεσμα. Είναι ενδιαφέρον ότι, από τα 9 άτομα που μελετήθηκαν, 4 παρουσίασαν ισχυρή απόκριση στο χρονικό σημείο 2 ωρών παρόμοια με τη φαρμακευτική δόση ιβουπροφένης, ενώ τα άλλα 5 άτομα έδειξαν μικρή ή και καθόλου ανταπόκριση.

Συγκριτικά τα καλύτερα αποτελέσματα φάνηκαν να προέρχονται από το Ελληνικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ποικιλίας Κορωνέικης. Αυτή η μελέτη αποδεικνύει σαφώς ότι τα έλαια πλούσια σε φυσικές αντιφλεγμονώδεις ουσίες μπορούν να δείξουν επίδραση στον άνθρωπο αντίστοιχη με τα ΜΣΑΦ φάρμακα, αλλά επίσης ότι υπάρχει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών αποκρίσεων μεταξύ των ατόμων, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Ως εκ τούτου, όπως και με τους ανθρώπους, όλα τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα δεν είναι ίδια και το κριτήριο «ολικές φαινόλες» δεν είναι πλέον αρκετό για να δείξει τη διαφοροποίηση τους, ενώ προκύπτει μια παράλληλη σχέση της ποιότητας του ελαιολάδου με τα οφέλη στην υγεία.

«Η Gaea συγχρηματοδότησε την διεθνή κλινική έρευνα στις ΗΠΑ με γνώμονα το όραμα μας που είναι η προώθηση του γαστρονομικού μας πολιτισμού σε όλα τα μέρη της γης, με σεβασμό στις αξίες της  καινοτομίας και της ευζωίας των καταναλωτών μας,  που επιτυγχάνεται μέσω μιας νόστιμης διατροφής που παράλληλα λειτούργει σαν προληπτική ιατρική.

Τα αποτελέσματα δικαιώνουν την πεποίθηση μας, ότι η ποιότητα του έξτρα παρθένου ελαιολάδου συναρτάται ευθέως με τα οφέλη στην υγεία. Ακόμα πιο  σημαντική η ανακάλυψη ότι ένα υψηλής ποιότητας Ελληνικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ποικιλίας Κορωνέικη – όπως το ΠΟΠ Καλαμάτας, το ΠΟΠ Σητείας αλλά και αυτό από την Κρίτσα – της Gaea, όντας περισσότερο πλούσιο σε σχέση με άλλες ποικιλίας ελιάς στην Μεσόγειο στην φυσική αντιοξειδωτική – αντιφλεγμονώδη ουσία ελαιοκανθάλη, προσφέρει, έκτος από αξεπέραστη γαστρονομική απόλαυση, αποτελεσματική προστασία από τις θρομβώσεις και γενικά τις καρδιοπάθειες», τόνισε ο κ. Άρης Κεφαλογιάννης, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Gaea.

Ο κ. Ξενοφών Κάππας, διευθυντής του ιδρύματος Καπετάν Βασίλη δήλωσε: «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι που τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας έρχονται να επιβεβαιώσουν επιστημονικά την παγκόσμια καλή φήμη του Μεσσηνιακού και γενικότερα ποιοτικού ελληνικού ελαιολάδου. Η ποιότητα αποτελεί μοναδική ευκαιρία για το ελληνικό ελαιόλαδο και πρέπει να στηριχθεί από όλους τους φορείς στην Ελλάδα».

«Η πρωτοπόρα αυτή μελέτη έδειξε πολύ σημαντικά ευρήματα και ανοίγει το δρόμο για την διενέργεια νέας εκτενέστερης μελέτης σε μεγαλύτερη ομάδα πληθυσμού ώστε να διερευνηθούν σε βάθος οι παράγοντες που καθιστούν ένα ελαιόλαδο να έχει φαρμακευτικές ιδιότητες. Το ελαιόλαδο δεν είναι ένα απλό τρόφιμο και η ελληνική επιστημονική κοινότητα πρέπει να αντιληφθεί και να υποστηρίξει την έρευνα για τις θεραπευτικές ιδιότητες του ποιοτικού ελαιολάδου» δήλωσε ο αναπληρωτής καθηγητής Προκόπης Μαγιάτης που συντόνισε τη μελέτη.

«Νέα εργαλεία όπως η μέθοδος NMR ή η μέθοδος Aristoleo, που έχουν ανακαλυφθεί στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, μπορούν με ακρίβεια να μετρήσουν το περιεχόμενο ενός λαδιού σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη, είναι εξαιρετικά χρήσιμα για να ξεχωρίσουν τα ποιοτικά ελαιόλαδα με τις ισχυρότερες υγειοπροστατευτικές δράσεις» δήλωσε η Δρ. Ελένη Μέλλιου υπεύθυνη συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου Αθηνών και του κέντρου ελιάς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας.

* H έρευνα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον διευθυντή του κέντρου ελιάς του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Dan Flynn και υλοποιήθηκε από τους Roberta R. Holt , Karan Agrawal, Selina Wang, Theresa Pedersen, Eleni Melliou, Prokopios Magiatis, John W. Newman.

Κεντρική φωτογραφία: από αριστερά: Άρης Κεφαλογιάννης, Διευθύνων Σύμβουλος, GAEA, Δρ Ελένη Μέλλιου, Καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Παν/μιου Αθηνών, Προκόπιος Μαγιάτης , Επίκουρος Καθηγητής του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Παν/μιου Αθηνών, Ξενοφών Κάππας, Διευθυντής του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλης.