Η ΕΚΠΟΙΖΩ στο Fortune για τους πλειστηριασμούς: Στον αέρα τουλάχιστον 160.000 δάνεια

της Τζένης Κριθαρά

Κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών για την προστασία της κύριας κατοικίας, το οποίο προβλέπει τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα καθορίζουν αν ένας δανειολήπτης εντάσσεται στη ρύθμιση προστασίας της κύριας ή μοναδικής κατοικίας με απαλλαγή από τις οφειλές του.

Τα σημεία-«κλειδιά» για την προστασία των δανειοληπτών

1.Η εμπορική αξία του ακινήτου. Η αποπληρωμή των «κόκκινων δανείων» θα γίνεται πλέον βάσει των τρεχουσών εμπορικών αξιών και όχι των αντικειμενικών, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως για όσους υπαχθούν στη ρύθμιση θα υπάρξει αναπροσαρμογή της αξίας του δανείου και ως εκ τούτου και της δόσης της οφειλής. Η διαφορά που θα προκύψει θα επωμίζεται από τις τράπεζες ως διαγραφή.

2.Το εισόδημα του οφειλέτη. Το ύψος του διαθέσιμου εισοδήματος θα λαμβάνεται υπόψη στη σχετική ρύθμιση δημιουργώντας επί της ουσίας δύο μεγάλες κατηγορίες δανειοληπτών. Πρόκειται για τους «ευάλωτους» και τους «μεσαίας τάξης» δανειολήπτες οι οποίοι ανάλογα με το εισόδημά τους και τα οικογενειακά τους κριτήρια θα εντάσσονται σε αυτές. Για τους «ευάλωτους» δανειολήπτες προβλέπεται οικονομική κρατική αρωγή για την κάλυψη των δόσεων (ο κρατικός προϋπολογισμός για αυτή τη δράση ανέρχεται στα 100 εκατομμύρια ευρώ), ενώ για τους «μεσαίας τάξης» δανειολήπτες τα κριτήρια περιπλέκονται, καθώς συνδέονται άμεσα με τις λεγόμενες «εύλογες δαπάνες διαβίωσης».

Ενδεικτικά σε ό,τι αφορά στα εισοδηματικά κριτήρια, «ευάλωτος» θεωρείται ο δανειολήπτης με ένα παιδί και ετήσιο εισόδημα 17.278 ευρώ ή τρία παιδιά και ετήσιο εισόδημα 24.000 ευρώ, ενώ «μεσαίας τάξης» θεωρείται ο δανειολήπτης με ένα παιδί και εισόδημα 23.973 ευρώ ή τρία παιδιά και εισόδημα 40.800 ευρώ.

3. «Εύλογες δαπάνες διαβίωσης». Βάσει αυτών θα υπολογίζεται από τον δικαστή η δυνατότητα καταβολών του οφειλέτη. Εκτός από τις βασικές δαπάνες που είναι απαραίτητες για τη διαβίωση ενός νοικοκυριού και στις οποίες περιλαμβάνονται οι δαπάνες για διατροφή, ένδυση και υπόδηση, λειτουργικά έξοδα κατοικίας, μετακίνηση, επισκευή και συντήρηση επίπλων και οικιακού εξοπλισμού, είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας, ενημέρωση και μόρφωση, υπηρεσίες τηλεφωνίας και ταχυδρομείων, αγαθά και υπηρεσίες υγείας, υπηρεσίες εκπαίδευσης, υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας και οικονομικές υπηρεσίες, θα περιλαμβάνονται επιπλέον οι δαπάνες εστίασης, οι δαπάνες για διαρκή αγαθά και συσκευές και οι επιπλέον δαπάνες για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και καπνού, αεροπορικές μετακινήσεις, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.

«Δυστυχώς, επιβεβαιώθηκαν οι φόβοι μας για συρρίκνωση του αριθμού δανειοληπτών που θα καταφέρουν να προστατεύσουν την κύρια κατοικία τους. Με τον ισχύοντα νόμο, δυνατότητα διάσωσης της κατοικίας τους είχαν όσοι βρισκόντουσαν σε μόνιμη αδυναμία να αποπληρώσουν τις οφειλές τους, ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματος τους και με την προϋπόθεση ότι η αντικειμενική αξία της κατοικίας τους δεν υπερέβαινε το ποσό των 300.000 ευρώ για τον άγαμο, 375.000 ευρώ για τον έγγαμο προσαυξημένο κατά 25.000 για κάθε τέκνο», σχολιάζει η νομική σύμβουλος της ΕΚΠΟΙΖΩ, Μικαέλα Χριστοδούλου, μιλώντας στο Fortune και προσθέτει: «Από 01/01/2016, απόλυτη προστασία της κατοικίας του θα έχει μόνο το 25% των δανειοληπτών ενώ το 35% των οφειλετών θα τυγχάνει σχετικής προστασίας με αυστηρότερες προϋποθέσεις. Πρόκειται ουσιαστικά για ριζική αλλαγή του νόμου Κατσέλη , όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα».

Ποιοι μένουν εκτός ρύθμισης

«Υπολογίζεται ότι τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια ανέρχονται σε 400.000. Βάσει των νέων δεδομένων 160.000 δάνεια μένουν εκτός ρύθμισης. Θεωρούμε ωστόσο ότι ο αριθμός των δανείων που θα μείνουν αρρύθμιστα με τον νέο νόμο θα είναι πολύ μεγαλύτερος και η παραπάνω εκτίμηση είναι αρκετά αισιόδοξη», σημειώνει η ΕΚΠΟΙΖΩ και προσθέτει σχολιάζοντας: «Ως προς τα κριτήρια που τίθενται για την προστασία της κατοικίας του 35% μας βρίσκουν αντίθετους καθώς περιορίζεται αρκετά η αντικειμενική αξία των ακινήτων που μπορούν να προστατευτούν την ίδια στιγμή που οι αντικειμενικές αξίες δεν έχουν επανεξεταστεί από το 2007. Επιπλέον, τα εισοδηματικά κριτήρια που θα εφαρμοστούν θα οδηγήσουν πολλά μεσαία νοικοκυριά εκτός προστασίας».

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου, σε περίπτωση που ένας δανειολήπτης πληροί τα εισοδηματικά κριτήρια ή/και το όριο της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, αλλά το δικαστήριο κρίνει πως το εισόδημά του δεν επιτρέπει την μηνιαία εξυπηρέτηση των οφειλών του, τότε χάνει την προστασία της κύριας κατοικίας του και οι δόσεις του δανείου συνεχίζουν να είναι υψηλές. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αναλαμβάνουν στη ρόλο οι τράπεζες, οι οποίες θα κληθούν να αναζητήσουν λύση αναδιαρθρώνοντας το δάνειο ή προχωρώντας σε πλειστηριασμό.

Το νέο νομοθετικό πλαίσιο θα είναι ανοιχτό σε αιτήσεις για τα επόμενα τρία χρόνια, καθώς έχει προγραμματιστεί η επανεξέτασή του στο τέλος του 2018, με ανοιχτό το ενδεχόμενο κατάργησής του. Οι περίπου 170.000 δανειολήπτες που έχουν ήδη ενταχθεί στον Νόμο Κατσέλη δεν επηρεάζονται από τις αλλαγές. Οι ισχύουσες διατάξεις αφορούν επίσης και όσους υποβάλλουν αίτηση υπαγωγής μέχρι το τέλος του έτους.