Τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα που ταλανίζουν την Ελλάδα

«…κ’ οι Aλεξανδρινοί έτρεχαν πια στην εορτή,
κ’ ενθουσιάζονταν, κ’ επευφημούσαν
ελληνικά, κ’ αιγυπτιακά, και ποιοι εβραίικα,
γοητευμένοι με τ’ ωραίο θέαμα –
μ’ όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά,
τι κούφια λόγια ήσανε αυτές η βασιλείες.»
Καβάφης «Αλεξανδρινοί βασιλείς»

Σε κάποια από τις κρίσεις που ζήσαμε πριν από την κρίση χρέους, έλεγα σε έναν φίλο μου σοφό: «Πιο κάτω δεν πάει. Πιάσαμε πάτο». Κι αυτός, με το ιδιόρρυθμο φλέγμα και τις εμπειρίες πολυταξιδεμένου τέκνου του Μάη του ’68, μου απάντησε. «Μην το λες… Υπάρχει και το Κάιρο…».

Συχνά θυμάμαι τον διάλογο αυτόν με τις διαδοχικές κρίσεις που βιώνουμε, από τον αποκλεισμό μας από τις αγορές ομολόγων και μετά. Ένα ένα τα υποσυστήματα της οργανωμένης κοινωνίας αποσαρθρώνονται. Κι αν δεν υπήρχε η απόφαση να μας κρατήσει η Ευρώπη στον αφρό, θα είχε καταρρεύσει το όλον σύστημα που λέγεται Κράτος. Και από ζηλευτή θέση που κατείχαμε στην ομάδα των πλουσιοτέρων κρατών, θα είχαμε μεταπέσει στην κατηγορία των αποτυχημένων (Failed States). Mαζί με μια σειρά δύστυχα αφρικανικά κράτη, θα βιώναμε την εθνική παρακμή.

Οι ενέσεις 300 δισ. ευρωπαϊκών δανείων και η εκτίναξη του τουρισμού δεν φαίνεται να μπορούν να σταματήσουν την πορεία μας προς το απευκταίον.

Οι τράπεζές μας, χωρίς να φταίνε, ήταν το πρώτο θύμα αυτής της πορείας. Με κρατικά ομόλογα στην κατοχή τους, των οποίων η αξία μηδενίστηκε σε μια νύχτα. Και ακολούθησε η ώρα της πραγματικής οικονομίας. Που στερήθηκε οξυγόνου. Όπως οι δύσμοιροι ορειβάτες στο φιλμ «Εβερεστ», με την τελευταία τραγική ανακεφαλαιοποίηση μοιάζουν να καταναλώνουν την τελευταία φιάλη οξυγόνου. Και όσο συρρικνώνεται η οικονομία, τόσο αυξάνουν τα κόκκινα δάνεια. Κι όσο αυξάνουν αυτά, τόσο οι τράπεζες χορεύουν με τη σειρά τους στον φαύλο κύκλο του χορού του Ζαλόγγου. Οι φυσικοί και οι μηχανικοί θα ονόμαζαν το φαινόμενο θετική ανάδραση του συστήματος. Οι οικονομολόγοι ύφεση. Και οι θρησκευόμενοι κατάρα.

Κάθε κυβέρνηση που ερχόταν, έκανε κι από μια σειρά λαθών. Και η τελευταία αποτέλειωσε το σύστημα με την άφρονα διαπραγμάτευση υπερφίαλου μάγκα, που οδήγησε στον έλεγχο κεφαλαίων, στην επιδείνωση της περιδίνησης και στην εξαέρωση δεκάδων δισ. κρατικής και ιδιωτικής περιουσίας. Και τελικά στον αφελληνισμό των τραπεζών με εξευτελιστικές τιμές. Μέγα επίτευγμα που η κυβέρνηση δείχνει να μην το καταλαβαίνει. Να το απολαμβάνει μάλιστα, παρά το ότι ουδείς στρατηγικός της στόχος επετεύχθη. Οι τράπεζες δεν έγιναν κρατικές, και οι μέτοχοι εξαερώθηκαν, και πουλήθηκαν «στα ξένα κοράκια» έναντι πινακίου φακής.

Τα πανεπιστήμιά μας. Με την απειλή της αντιμεταρρύθμισης και τις όποιες ανόητες ιδεοληψίες που κυριαρχούν στο πολιτικό, στο καθηγητικό και στο φοιτητικό κατεστημένο, στραγγαλίζονται οικονομικά και βυθίζονται στην αναποτελεσματικότητα και στην ευρωπαϊκή ανυποληψία.

Το σύστημα Υγείας. Αχ το σύστημα Υγείας! Πνέει τα λοίσθια, καθώς στραγγαλίζεται οικονομικά, μη μπορώντας να ισορροπήσει στη χρηστή διαχείριση μετά το μεγάλο πάρτι.

Όποιο υποσύστημα και αν πιάσεις, διαλύεται στα δάχτυλά σου. Και εμείς άδομεν. Το φιάσκο της «συναίνεσης», ακολούθησε το φιάσκο της «σκληρής» διαπραγμάτευσης, που συνέχισε το «σκίζομε τα μνημόνια»…

Μια πορεία αυτοκαταστροφής. Που αντί να ψηλαφίζουμε τις αιτίες, τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα (σπατάλη, διαφθορά, αναποτελεσματικότητα, ανταγωνιστικότητα, αναξιοκρατία, ιδεοληψία, συντεχνιασμός) ψάχνουμε στην Ευρώπη, στο ΔΝΤ, και στην κατάρα των Φαραώ του καπιταλισμού και του ανύπαρκτου σοσιαλισμού.

Συνεπώς, και το πολιτικό υποσύστημα που σέρνει τον χορό κατακερματίζεται. Κι αν δεν υπάρξει κάποιο θαύμα, θα μετατραπεί σε σύστημα φυλάρχων. Ιδεολογικών, τοπικών και συντεχνιακών. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τις 17 τόσες χώρες, που έχουν μετατραπεί σε αποτυχημένα κράτη. Και τότε, το Κάιρο θα μας φαίνεται παράδεισος.

Λίγο ακόμη, συνέλληνες, να δούμε τις αμυγδαλιές να σβήνουν, τα μάρμαρα να σκοτεινιάζουν, τη θάλασσα να κυματίζει ως τσουνάμι οικονομικό και να μας πνίγει.

Υπάρχει κάτι που να μας εμπνεύσει, ώστε να σταματήσουμε τον κατήφορο; Υπάρχει κάτι που να μας δώσει δύναμη αντίστασης στην πορεία της παρακμής;

Μια δημοκρατική επανάσταση, ας πούμε, που θα μας κρατήσει έστω πολύ φτωχότερους στη χορεία των κανονικών κρατών;

Ίσως όχι. Πάντως αυτό το Κάτι θα πρέπει να αναδείξει τις αξίες που έχουμε αντικαταστήσει με τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα. Ανταγωνιστικότητα στην οικονομία, αριστεία στην Παιδεία, αξιοκρατία στον δημόσιο χώρο, μείωση φόρων, εξωστρέφεια, διάλογος και συναίνεση πραγματική και κυρίως βούληση για κατανόηση της σημασίας των λέξεων, αντί για διαστρέβλωσή τους λόγω επιθυμίας και ιδεοληψίας.

*Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

**To άρθρο δημοσιεύεται στο Βήμα της Κυριακής.