Πώς φτάσαμε από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία
Ο Γιάννης Παπαδογιάννης μιλάει για το νέο βιβλίο του που επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα για την κρίση στην Ελλάδα.
Από την Αναστασία Παρετζόγλου
Για τους αναγνώστες του Fortune και της Καθημερινής, ο Γιάννης Παπαδογιάννης δεν χρειάζεται συστάσεις. Από τους πλέον έγκυρους δημοσιογράφους του τραπεζικού ρεπορτάζ, με σπουδές στις οικονομικές επιστήμες και πολυγραφότατος, είναι ένας επαγγελματίας που η σοβαρότητα, η καλλιέργεια και και το κύρος του είναι τα αδιαμφισβήτητα όπλα του.
Με τη δυνατότητα που του δίνει η πρόσβαση στα γραφεία των πολιτικών αλλά και επιχειρηματικών ηγετών, σε συνδυασμό με την ευαισθησία και την ευθυκρισία που τον διακρίνει, ο Γιάννης μελετούσε, κατέγραφε και ανέλυε την άνοδο και την πτώση της Ελλάδας, από το 1999 μέχρι σήμερα, σε όλο τους το μεγαλείο.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το τρίτο του βιβλίο με τίτλο Από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία (Εκδόσεις Παπαδόπουλος). Είχαν προηγηθεί Η άνοδος και η πτώση του Homo Economicus το 2012 και Το άδοξο τέλος το 2013.
Το νέο του βιβλίο περιγράφει τη διαδρομή από το «λεφτά υπάρχουν» το 2009, στο «δεν συναινώ στο λάθος» το 2011 και στο «σκίσιμο των μνημονίων» το 2015.
Και όχι μόνο. Το πιο σημαντικό που επιδιώκει ο Γιάννης Παπαδογιάννης είναι να αναλύσει τις βαθύτερες αιτίες που η Ελλάδα δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την κρίση και βρέθηκε εκτός ελέγχου. Και να στοιχειοθετήσει κάτι που πιθανόν συμφωνούν πολλοί: ότι η κρίση δεν είναι οικονομική, αλλά κυρίως πολιτική και κοινωνική. Το βιβλίο αξίζει να το διαβάσουμε όλοι. Είναι όμως και μια καλή ευκαιρία για τη συζήτηση που ακολουθεί.
Και στα τρία σου βιβλία καταπιάνεσαι με την κρίση. Ωστόσο, η έμφαση δίνεται κυρίως στην αδυναμία να αντιμετωπιστεί η εκάστοτε κρίση λόγω μοιραίων επιλογών των ιθυνόντων. Φταίνε μόνο οι «ιθύνοντες» τελικά;
Τα πάντα είναι ένας συνδυασμός. Ωστόσο σίγουρα οι ευθύνες βαραίνουν περισσότερο αυτούς που έχουν την εξουσία, αυτούς που κάνουν τις επιλογές. Αναμφισβήτητα, τους πολιτικούς, τις ηγεσίες, τις επιλέγουμε εμείς. Η κατάσταση θυμίζει λίγο το γρίφο «η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;». Όμως ο κόσμος επιλέγει από τις διαθέσιμες επιλογές. Επιπλέον σε περιόδους κρίσεων το θυμικό, το συναίσθημα, κυριαρχούν, η λογική θολώνει και είναι ευθύνη των ηγεσιών, όταν οι περιστάσεις είναι κρίσιμες, να διατηρούν μια πιο υπεύθυνη στάση.
Δημαγωγία και μοιραίες επιλογές είναι το αποτέλεσμα επιγραμματικά, στο ερώτημα που θέτεις: «Πώς φτάσαμε ως εδώ;» Είναι, θεωρείς, οι Έλληνες πολιτικοί δημαγωγοί εξ’ ορισμού ή είναι η ελληνική κοινωνία επιρρεπής στη δημαγωγία;
Ασφαλώς και είμαστε επιρρεπείς στη δημαγωγία. Και είναι ανθρώπινο όταν αντιμετωπίζεις δυσκολίες, όταν η ζωή σου ανατρέπεται, όταν φοβάσαι για το αύριο να ακούς με ανακούφιση αφηγήματα που υπόσχονται ένα τέλος στην αγωνία, μια γρήγορη έξοδο από την κρίση χωρίς πόνο και κόπο. Το ζήτημα είναι αν οι ηγεσίες που υπόσχονταν όλα αυτά, το έκαναν εντελώς κυνικά, μοιράζοντας ψεύτικες ελπίδες και υποσχέσεις μόνο για να αρπάξουν την εξουσία.
Η κρίση στην Ελλάδα θα μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο το 2010, το 2011 και το 2012, και η οικονομία, με ισχυρότερες βάσεις, να επανέλθει σε ανοδική τροχιά. Αρκεί το πολιτικό προσωπικό, τα κόμματα και οι ηγεσίες να μπορούσαν να συζητήσουν, να βάλουν τη χώρα πάνω από τα μικροπολιτικά οφέλη και να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Να συναινέσουν σε ζητήματα αυτονόητα για μια ευρωπαϊκή δημοκρατία – κάτι που κανονικά θα έπρεπε να έχουν κάνει εδώ και δεκαετίες. Αυτό που έγινε στην Κύπρο, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τις άλλες χώρες. Στην Ελλάδα όμως η συναίνεση αποδείχθηκε άπιαστο όνειρο. Η αβεβαιότητα και η αστάθεια κυριάρχησαν, η οικονομία αφέθηκε στην τύχη της, με αποτέλεσμα η κρίση να εξελιχθεί ανεμπόδιστα και, μέσα από συνεχείς «αναζωπυρώσεις», να λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις.
Υπάρχει ελπίδα οι Έλληνες, μετά από επτά πέτρινα χρόνια, να αποκτήσουμε την αυτογνωσία που απαιτείται και να αναλάβουμε με έργα και πράξεις το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί;
Δεν είναι εύκολο. Τα πράγματα δεν αλλάζουν από την μια ημέρα στην άλλη ειδικά σε θέματα που συνδέονται με νοοτροπίες και συμπεριφορές. Ωστόσο η κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους πολίτες και την ανάληψη της ευθύνης που μας αναλογεί. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα έχει πρακτικά χρεοκοπήσει και σε μεγάλο βαθμό έχει απομονωθεί από την Ευρώπη. Αποτελεί μια ειδική περίπτωση με τις τράπεζες σε καθεστώς κεφαλαιακών περιορισμών και την χώρα να μην μετέχει στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Το ζητούμενο είναι η χώρα να σταθεί όρθια και να αποφύγουμε τυχόν ατύχημα που θα μπορούσε να οδηγήσει στην πλήρη αποκοπή μας από την Ευρώπη. Η κυβέρνηση οφείλει να εφαρμόσει το πρόγραμμα που συμφώνησε για να αποκατασταθεί, κάπως η εμπιστοσύνη, και να βρει η χώρα τον βηματισμό της.
Πόσο αισιόδοξος είσαι για όλα αυτά;
Ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα και δεν πρόκειται να παραιτηθώ ψυχολογικά θεωρώντας ότι θα καταστραφούμε. Άλλωστε, παρά τις πολύ μεγάλες και σοβαρές επιπτώσεις που έχει επιφέρει η κρίση την τελευταία επταετία, θεωρώ ότι η χώρα και οι προηγούμενες γενιές έχουν δοκιμαστεί πολύ σκληρότερα. Είμαι αισιόδοξος υπό την έννοια ότι το 2015 ήταν μια χρονιά κατά την οποία διαψεύστηκαν ψευδαισθήσεις, πλάνες και ανορθολογισμοί ότι όλα μπορούν να λυθούν μαγικά μέσα από μια διαπραγμάτευση, τη διαγραφή τους χρέους, την αλλαγή πολιτικής στην Ευρώπη κ.α. Η νέα συμφωνία κυβέρνησης – ΕΕ που εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση της χώρας για 3 χρόνια, υπερψηφίστηκε τον περασμένο Αύγουστο από 222 βουλευτές. Μετά τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου, τα κόμματα που ψήφισαν, υποστήριξαν και δεσμεύτηκαν να υλοποιήσουν τη συμφωνία εξέλεξαν 258 βουλευτές. Η μερίδα των βουλευτών που επιδίωκαν την ρήξη και τη δραχμή, και οι οποίοι δημιούργησαν την Λαϊκή Ενότητα, δεν κατόρθωσαν καν να μπουν στη Βουλή. Επιπλέον εισήλθε στη Βουλή το κόμμα του Βασίλη Λεβέντη με 9 βουλευτές που επίσης είναι υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Τη συμφωνία αυτή πρέπει να εφαρμόσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά για να τερματιστεί η αβεβαιότητα και να ανοίξει ο δρόμος για την υλοποίηση επενδύσεων που είναι τόσο αναγκαίες για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι τα κόμματα να επιστρέψουν στην μικροπολιτική λογική και το αλληλοφάγωμα, να χαθεί χρόνος, η κυβέρνηση για να ικανοποιήσει μερίδα του Σύριζα να επιχειρήσει μια νέα χρονοβόρο διαπραγμάτευση, η αβεβαιότητα να επιστρέψει και η χώρα να βρεθεί και πάλι στον αέρα. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρότερες γιατί η ελληνική πληγή έχει κακοφορμίσει. Αντίθετα αν προχωρήσουμε γρήγορα στην υλοποίηση της συμφωνίας, σε συνθήκες πολιτικής σταθερότητας, τότε η οικονομία, μετά από 7 χρόνια βίαιης υποχώρησης, μπορεί να πραγματοποιήσει ένα ισχυρό ριμπάουντ.
Είσαι δημοσιογράφος που καλύπτεις κυρίως το τραπεζικό ρεπορτάζ. Τι σε οδήγησε να γίνεις συγγραφέας;
Τα βιβλία είναι μια μορφή αντίδρασης στον βομβαρδισμό που ζούμε τα τελευταία χρόνια με αρνητικές ειδήσεις: αν θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, αν θα προλάβουμε τα προαπαιτούμενα, αν θα πάρουμε τη δόση, αν θα γίνει «κούρεμα» καταθέσεων, αν θα μείνουμε στο ευρώ κοκ. Με τα δύο προηγούμενα βιβλία, τα πρώτο για τις αστοχίες της οικονομικής επιστήμης και το δεύτερο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, προσπαθώ να μετατρέψω όλη αυτή την αρνητική πληροφορία σε κάτι πιο δημιουργικό και να την παρουσιάσω με τρόπο κατανοητό σε όλους.
