Η Φινλανδία και το βασικό εισόδημα για όλους
Μια νέα πορεία για την Ευρώπη;
‘’I looked up to the Parthenon. It is old, damaged and under repair. Yet I hope it will stand for further millennia. Europe, too, is old, damaged and under repair. I hope Greece will prosper inside a stable eurozone. Yes, it is still mostly hope.’’
Martin Wolf (Financial Times)
Και ενώ ο Αλέξης Τσίπρας επιθυμεί έξοδο του ΔΝΤ από το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, ώστε να λυθούν τα χέρια της Κυβέρνησης για να εφαρμόσει ηπιότερα μέτρα, η Γερμανία επιθυμεί κατηγορηματικά την παραμονή του, γιατί δεν έχει εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην ελληνική Κυβέρνηση- στο πολιτικό σύστημα γενικότερα- ως προς τη δυνατότητα και την βούληση εφαρμογής μεταρρυθμίσεων. Ενώ η Επιτροπή δείχνει να εμπιστεύεται τον Αλέξη Τσίπρα και τη βούληση της Κυβέρνησης. Ενώ το ΔΝΤ δεν εμπιστεύεται ούτε την κυβέρνηση, ούτε την Ευρωζώνη σε σχέση με τις προθέσεις της για την Ελλάδα.
Ο Μάρτιν Γουλφ διαπιστώνει, ότι η εμπιστοσύνη της ελληνικής κοινωνίας προς την κυβέρνησή της δεν έχει αποκατασταθεί και με λυρικούς τόνους εκφράζει την ευχή του για παραμονή της Ελλάδας μακροπρόθεσμα στην Ευρωζώνη. Xωρίς όμως να αποκλείει παντελώς την έξοδο, την ώρα που ο Γιάννης Στουρνάρας είναι αισιόδοξος σε σχέση με την επιστροφή κεφαλαίων στις καταθέσεις από τα στρώματα. Και ενώ οι επενδυτές από την μια καταγράφουν μια καθαρή αποφασιστικότητα του ΤΑΙΠΕΔ για γρήγορη εφαρμογή του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, από την άλλη κόμμα και πλήθος υπουργών εκφράζουν την αντίθεσή τους σε αυτές. Και ενώ έξι χρόνια μετά την Ευρωπαϊκό διάσωση ζούμε όλοι σήμερα μια κατάσταση που μόνο ως «κουβάρι» μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε… η Φινλανδία κηρύσσει την «επανάσταση». Για να διασωθεί από την κρίση που βιώνει τα τελευταία χρόνια. Χωρίς προγράμματα διάσωσης έξωθεν.
Η σκανδιναβική χώρα μετά από 15 χρόνια ανάπτυξης και κατάταξης στην κατηγορία δανειοληπτών 3A, εδώ και τρία χρόνια κατολισθαίνει στην ύφεση και την ανεργία. Βασικοί λόγοι της εξέλιξης είναι η κατάρρευση της εθνικής βιομηχανίας NOKIA και τα μέτρα της Ε.Ε. κατά της Ρωσίας, που πλήττουν τις εξαγωγές της. Η νέα κυβέρνηση που εξελέγη πρόσφατα είπε καθαρά στον φινλανδικό λαό ότι σκοπεύει να πάρει μέτρα λιτότητας για να μειώσει τα ελλείμματα και να εφαρμόσει μια νέα οικονομία αλληλεγγύης και ανάπτυξης.
Τα πρώτα μέτρα στηρίχτηκαν κατά κύριο λόγο στην λιτότητα του κράτους. Τώρα, ετοιμάζεται να φέρει στην Βουλή μια σειρά νομοσχεδίων με στόχο την εφαρμογή του «βασικού εισοδήματος» (basic income). Ποια είναι η φιλοσοφία του μέτρου, θα προσπαθήσουμε να διατυπώσουμε εν συντομία, ώστε να γίνει κατανοητή η επαναστατική διαφοροποίηση που θα προκαλέσει στην φινλανδική οικονομία και κοινωνία.
Το «βασικό εισόδημα» δεν είναι το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» που εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ούτε κάτι νέο τουλάχιστον στα χαρτιά. Ούτε μια προσέγγιση που αφορά την δεξιά ή την αριστερά μια και εκπρόσωποι όλων των ιδεολογιών το ενστερνίζονται με ραγδαίους ρυθμούς . Οι Φιλανδοί λοιπόν, ίσως είναι οι πρώτοι που θα προχωρήσουν στην εφαρμογή του στην Ευρώπη. Ποια είναι τa χαρακτηριστικά του φιλανδικού μοντέλου και οι λόγοι που το επιβάλλουν;
Δυο είναι πυλώνες, στους οποίους θα στηριχτεί η πρόταση που θα έλθει στην Βουλή για επεξεργασία το 2016 και θα εφαρμοστούν το 2017, αν περάσουν από το κοινοβούλιο.
1. Όλοι οι Φιλανδοί θα εισπράττουν ένα μηνιαίο ποσό, που οι πρώτοι υπολογισμοί το ανεβάζουν σε 800 ευρώ. Το ποσό θα δίδεται αφορολόγητο σε όλους ανεξαιρέτως και ανεξάρτητα από το εισόδημα. Με αυτόν τον τρόπο ισχυρίζονται ότι α) δεν θα υπάρχουν πλέον πολίτες που θα ζουν ανασφαλείς και ενδεχομένως ανέστιοι. β) Οι άνεργοι, που ανέρχονται σε πάνω από 10%, θα βρουν ευκολότερα εργασία μιας και θα μπορούν να υπολογίζουν στο άνοιγμα περισσότερων θέσεων εργασίας, καθώς οι επιχειρήσεις θα μπορούν να προσφέρουν χαμηλότερους και ανταγωνιστικούς μισθούς.
2. Παράλληλα, θα μειωθούν σημαντικά οι κοινωνικές παροχές που σήμερα επιβαρύνουν ασφυκτικά το κράτος και το έλλειμμα. Το ποιες παροχές και από ποιους θα κοπούν, θα αποφασιστεί στον κοινοβουλευτικό διάλογο το προσεχές έτος.
Συνολικά η οικονομία θα προσαρμοστεί στην πραγματική της δυνατότητα, που στην σημερινή περίοδο είναι σε ύφεση, χωρίς να υπάρχουν στρώματα σε αποκλεισμό ή σε πλήρη ένδεια. Είναι αυτή η ιδέα κοινωνικής αλληλεγγύης που ανεβάζει τα ποσοστά των υποστηρικτών σε ποσοστά της τάξεως του 70%. Και αν εφαρμοστεί με επιτυχία δεν θα χρειαστεί να μπαινοβγαίνουν χώρες στην ΟΝΕ, μια και η εσωτερική υποτίμηση θα έχει απλές και καθαρές αρχές σε σχέση με αυτές που επιβάλλουν οι δανειστές τελευταίας ευκαιρίας (ΔΝΤ και Ε.Ε.). Για χώρες όπως η Φιλανδία η παραμονή της στο ευρώ δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και εθνική ανάγκη. Και ο λόγος είναι η τραυματική της γειτνίαση με την Ρωσία. Είναι ο ίδιος λόγος που οδήγησε την Ελλάδα εντός Ε.Ε. και εντός ΟΝΕ.
Παράλληλα η Ελβετία θα φέρει την ιδέα σε δημοψήφισμα για το 2016. Ενώ στις πόλεις της Ουτρέχτης και του Μάαστριχτ στην Ολλανδία θα αρχίσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα από τις αρχές του έτους για περιορισμένο αριθμό δημοτών. Ενώ η Βραζιλία και η Ινδία έχουν ήδη εφαρμόσει μοντέλα παρεμφερή και οι Ποδέμος στην Ισπανία έχουν εγγράψει την ιδέα στο πρόγραμμά τους.
Σε όλες αυτές τις χώρες παρατηρείται μια οριζόντια διακομματική αποδοχή και απόρριψη. Αριστεροί, δεξιοί και κεντρώοι, φιλελεύθεροι και σοσιαλδημοκράτες ενσκήπτουν στο μοντέλο, που παλαιότερα είχε προτείνει ο νεοφιλελεύθερος Μίλτων Φρίντμαν και η αριστερή ATTAC.
Μήπως είναι καιρός να σκεφτούν και οι πολιτικοί μας σχηματισμοί, αντί να επαφίενται στις ευχές του Μάρτιν Γουλφ, να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ενώσουν τις δυνάμεις τους για μια παρόμοια πορεία της χώρας; Μήπως αντί να παλεύουν με προαπαιτούμενα και διαμάχες με τους δανειστές, να προσπαθούν να ξεμπλέξουν την χώρα από το κουβάρι που λέγαμε, να κάνουν και μια προσπάθεια τουλάχιστον να σκεφτούν;
*Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Δείτε σχετική αρθρογραφία:
https://basicincomenow.wordpress.com/
http://www.fortunegreece.com/article/aschimi-poria-tis-choras-to-2016-provlepi-to-814-ton-ellinon/
