Μεταφορά έδρας εκτός Ελλάδας: Μύθοι και πραγματικότητα
Θα μπορέσουν να αποφύγουν οι επιχειρήσεις την υψηλή φορολογία ή όχι;
Τα τελευταία χρόνια και, ακόμα πιο έντονα, το διάστημα από την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών στην χώρα μας έως σήμερα, πολλές εταιρείες εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας τους σε άλλες (γειτονικές κυρίως) χώρες. Με τον τρόπο αυτό εκτιμούν πως, εκτός από την αποφυγή των περιορισμών στις τραπεζικές τους συναλλαγές, θα επιτύχουν και αποφυγή της ολοένα αυξανόμενης φορολόγησης τους στην Ελλάδα. Τα πράγματα όμως δεν είναι όσο απλά φαντάζουν.
Ξεκινώντας από τον προσδιορισμό της φορολογικής κατοικίας φυσικών προσώπων, ο Ν. 4172/2013 ορίζει πως αυτή θεωρείται ότι βρίσκεται στην Ελλάδα εφόσον το εν λόγω πρόσωπο «έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο ζωτικών του συμφερόντων, δηλαδή τους προσωπικούς, οικονομικούς ή κοινωνικούς δεσμούς του». Συνεπώς, ένας Γερμανός υπήκοος του οποίου, παραδείγματος χάριν, η οικογένεια κατοικεί στην Ελλάδα (προσωπικοί δεσμοί) ή το σύνολο της περιουσίας του εντοπίζεται ή συνδέεται άμεσα με την Ελλάδα (οικονομικοί δεσμοί), δύναται υπό προϋποθέσεις να μην θεωρηθεί φορολογικός κάτοικος Γερμανίας αλλά Ελλάδας και να φορολογηθεί από αυτήν για το παγκόσμιο εισόδημά του.
Κατά πλήρη αντιστοιχία, με τον ίδιο Νόμο προβλέπεται πως ένα νομικό πρόσωπο ή μία νομική οντότητα είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για οποιοδήποτε φορολογικό έτος, εφόσον:
• συστάθηκε ή ιδρύθηκε σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο,
• έχει την καταστατική του έδρα στην Ελλάδα, είναι δηλαδή καταγραμμένη στα ημεδαπά εταιρικά μητρώα ή
• ο τόπος άσκησης της πραγματικής της διοίκησης είναι στην Ελλάδα οποιαδήποτε περίοδο στη διάρκεια του φορολογικού έτους.
Καταστατική έδρα είναι αυτή η οποία αναγράφεται στο καταστατικό ίδρυσης της εταιρείας και συμπίπτει με την χώρα σύμφωνα με το δίκαιο της οποίας η εταιρεία προχώρηση στην ίδρυσή της.
Πραγματική έδρα, είναι ο τόπος άσκησης της πραγματικής διοίκησης της εταιρείας.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως, ακόμα και αν μια εταιρεία έχει μεταφέρει την καταστατική της έδρα σε άλλη χώρα και έχει φροντίσει να εγγραφεί στο αντίστοιχο εταιρικό μητρώο της χώρας αυτής, η άσκηση της πραγματικής διοίκησής της από την Ελλάδα, τα πραγματικά δηλαδή περιστατικά που συντελούν στην κάλυψη των καθημερινών της αναγκών και συναλλαγών, μπορούν να επιτρέψουν στο ελληνικό κράτος να την θεωρήσει φορολογικό κάτοικο Ελλάδος και να απαιτήσει την καταβολή φόρου επί του παγκόσμιου εισοδήματός της.
Τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν για τον προσδιορισμό του τόπου άσκησης πραγματικής διοίκησης της εταιρείας είναι, ενδεικτικά:
• ο τόπος άσκησης της καθημερινής διοίκησης
• ο τόπος λήψης στρατηγικών αποφάσεων,
• ο τόπος πραγματοποίησης της ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων
• ο τόπος τήρησης βιβλίων και στοιχείων,
• ο τόπος συνεδριάσεων του ΔΣ ή άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης,
• ο τόπος κατοικίας των μελών ΔΣ ή άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης.
Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, δύναται να συνεκτιμάται και η κατοικία της πλειοψηφίας των μετόχων ή εταίρων.
Γίνεται σαφές λοιπόν πως, πριν από την απόφαση μεταφοράς της έδρας μιας εταιρείας σε άλλη χώρα θα πρέπει να έχει προηγηθεί η μεταφορά της πραγματικής της έδρας στην χώρα αυτή, καθώς το δίκαιο της δεύτερης υπερισχύει της πρώτης, με ό,τι φορολογικές ή νομικές επιπτώσεις αυτό μπορεί να επιφέρει.
*Ο Πάνος Μιχαλόπουλος είναι Partner στις UNITYFOUR CONSULTING και ARK ANALYTICS SOLUTIONS.
