Γιατί «φρικάρουν» οι άνθρωποι με το φτηνό πετρέλαιο

Προφανώς και η τρομακτική πτώση των τιμών του πετρελαίου κάτω απ’ τα 27 δολάρια το βαρέλι φαντάζει εξαιρετική για τους καταναλωτές. Και η σκέψη που κάνουν πολλοί είναι ότι αυτή η εξέλιξη θα δώσει ώθηση στην αμερικανική οικονομία καθώς οι πολίτες θα σπεύσουν να δαπανήσουν αλλού τα λεφτά που γλιτώνουν απ’ τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου.

Όμως, την ίδια στιγμή το φτηνό πετρέλαιο σπέρνει την καταστροφή στα παγκόσμια χρηματιστήρια. Η ευφορία γύρω απ’ τις χαμηλές τιμές μάλλον είναι αδικαιολόγητη. Να γιατί:

1. Η Wall Street παραπαίει. Ο δείκτης Dow έχει μειωθεί κατά 1.800 μονάδες φέτος. Και η απόγνωση στη Wall Street αποδίδεται στο κραχ του πετρελαίου. Τα κέρδη των εταιρειών ενέργειας έχουν πιάσει πάτο και οι μετοχές εταιρειών όπως η Chevron και η ConocoPhillips πλήττονται σφοδρά.

2. Οι πετρελαϊκές εταιρείες πεθαίνουν. Η ενεργειακή έκρηξη στις ΗΠΑ τροφοδοτήθηκε από πανάκριβη τεχνολογία γεώτρησης που σχεδιάστηκε για πολύ υψηλότερες τιμές πετρελαίου και πληρώθηκε με δανεισμό. Πλέον, είναι πολύ δυσκολότερη η αποπληρωμή αυτών των δανείων, ενώ οι χρεοκοπίες εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 379% πέρυσι, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Gavin/Solmonese. Ακόμα περισσότερες αναμένεται να υποκύψουν στα χρηματοοικονομικά τους προβλήματα μέσα στους επόμενους μήνες.

3. Οι μεγάλες τράπεζες ετοιμάζονται για απώλειες. Δεν είναι ποτέ καλό σημάδι το να βρίσκονται υπό πίεση οι τράπεζες. Μεγάλες αμερικανικές τράπεζες όπως η JPMorgan Chase και η Wells Fargo βάζουν στην άκρη δισεκατομμύρια για να καλύψουν πιθανές απώλειες από δάνεια στον πετρελαϊκό κλάδο. Οι επενδυτές ανησυχούν επίσης για δάνεια που έχουν δοθεί σε εταιρείες ενέργειας από ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως η Deutsche Bank.

4. Χάνονται πολλές θέσεις εργασίας στον κλάδο. Τα κέρδη στους ενεργειακούς γίγαντες Chevron και Exxon Mobil έπεσαν κατά 50% στα μέσα της προηγούμενης χρονιάς. Δεν προκαλεί λοιπόν καμία εντύπωση που πολλές αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, όπως η Halliburton και η ConocoPhillips έχουν περικόψει δαπάνες για να αντισταθμίσουν την πτωτική τάση των εσόδων. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία των ΗΠΑ, στον ενεργειακό κλάδο χάθηκαν 130.000 θέσεις εργασίας το 2015. Και ο συνολικός αριθμός των χαμένων θέσεων εργασίας που συνδέονται με πετρελαϊκές δραστηριότητες είναι μάλλον υψηλότερος.

5. Το φτηνό πετρέλαιο μπορεί να σημαίνει μπελάδες για την παγκόσμια οικονομία. Όταν οι οικονομίες αναπτύσσονται, καταναλώνουν πολύ πετρέλαιο – και το αντίστροφο. Γι’ αυτό κι η Wall Street φοβάται ότι η πτώση των τιμών ενέργειας ίσως σημαίνει ότι η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνει περισσότερο απ’ ό,τι ήδη νομιζόταν. Μια σοβαρή παγκόσμια επιβράδυνση θα είναι κακά νέα για μεγάλες αμερικανικές εταιρείες όπως η Coca-Cola και η McDonald’s που είναι στραμμένες στους καταναλωτές του εξωτερικού.

6. Οι αναδυόμενες αγορές συμπιέζονται. Το κραχ του πετρελαίου εμπεριέχει τον κίνδυνο μιας μεγάλης κρίσης στις αναδυόμενες αγορές. Πολλές οικονομίες όπως η Βραζιλία, η Βενεζουέλα, η Κολομβία και η Ρωσία τροφοδοτούνται από εξαγωγές ενέργειας. Η μεγαλύτερη σε διάρκεια ύφεση της Βραζιλίας απ’ τη δεκαετία του 1930 ολοένα και χειροτερεύει και τα νομίσματα της Ρωσίας και του Μεξικού έχουν βυθιστεί σε ιστορικά χαμηλά. Οι ΗΠΑ διατηρούν εμπορικές σχέσεις με πολλές απ’ αυτές τις χώρες, κι αυτό αναμφισβήτητα θα έχει ένα κόστος.

7. Ακόμα περισσότερα προβλήματα για τη Μέση Ανατολή. Η πτώση στις τιμές πετρελαίου προσθέτει ένα νέο στοιχείο αστάθειας στη Μέση Ανατολή. Οι εντάσεις κορυφώθηκαν νωρίτερα φέτος μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, κι αυτό σίγουρα δεν βοηθά την ήδη ασταθή περιοχή.

8. Οι κατασχέσεις σπιτιών αυξάνονται σε Πολιτείες με πετρέλαιο. Είναι άσχημα τα πράγματα για Πολιτείες όπως το Τέξας που βρίσκονταν σε άνοδο λόγω του πετρελαίου. Οι κατασχέσεις σπιτιών εκεί αυξήθηκαν κατά 16% το 2015, ενώ η ίδια αυξητική τάση παρατηρήθηκε στην Οκλαχόμα και τη Βόρεια Ντακότα.

9. Η ενεργειακή ανεξαρτησία των ΗΠΑ πλήττεται. Η εγχώρια παραγωγή πετρελαίου έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, μειώνοντας έτσι την ενεργειακή εξάρτηση των ΗΠΑ από χώρες της Μέσης Ανατολής. Όμως, καθώς κάποιες αμερικανικές εταιρείες κλείνουν, η εγχώρια παραγωγή μειώνεται τους τελευταίους μήνες. Αυτό ακριβώς ήθελε η Σαουδική Αραβία όταν υιοθέτησε τη στρατηγική ενίσχυσης της παραγωγής που έχει διατηρήσει τις τιμές χαμηλότερα απ’ ό,τι μπορούν να υποστηρίξουν οι αμερικανικές εταιρείες.

10. Το εισόδημα που εξοικονομείται δεν δαπανάται. Η ιδέα ότι το φτηνό πετρέλαιο είναι θετικό για τις ΗΠΑ βασίζεται στην ιδέα ότι οι καταναλωτές θα δαπανούν τα χρήματα που εξοικονομούν στο βενζινάδικο. Το μέσο νοικοκυριό εξοικονόμησε 540 δολάρια το 2015 από το φτηνό πετρέλαιο. Όμως, παραμένει άγνωστο κατά πόσο αυτό οδήγησε σε αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης. Για την ακρίβεια, οι λιανικές πωλήσεις στις ΗΠΑ μειώθηκαν ελαφρά τον Δεκέμβριο, παρόλο που οι τιμές του πετρελαίου συνέχισαν να πέφτουν στο τέλος του έτους.