Ποια είναι η ομάδα πίσω από την αποκάλυψη των Panama Papers

Οι μεγάλες δημοσιογραφικές έρευνες εξαρτώνται από την παράδοση των πληροφοριών απ’ την πηγή στον ρεπόρτερ.

Στο Watergate, το «Βαθύ Λαρύγγι» έδινε στοιχεία για την προεδρική διαφθορά στον Μπομπ Γούντγουορντ και τον Καρλ Μπέρνσταϊν. Ο Έντουαρντ Σνόουντεν αποκάλυψε το τεράστιο δίκτυο παρακολούθησης της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας στον Γκλεν Γκρίνγουολντ.

Στην περίπτωση των Panama Papers, οι πληροφορίες πήγαν από την πηγή που έκανε την αποκάλυψη σε μια γερμανική εφημερίδα, κι από εκεί σε εκατοντάδες δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο.

Αφότου παρέλαβε μια τεράστια συλλογή απόρρητων εγγράφων που ανήκουν σε μια πανίσχυρη δικηγορική εταιρεία στον Παναμά, η γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung (SZ) αποφάσισε να μοιραστεί τα αρχεία με τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists – ICIJ).

Η εφημερίδα είχε συνεργαστεί με την ICIJ παλαιότερα, σε άλλες μεγάλες διεθνείς οικονομικές έρευνες.

Όμως, τα Panama Papers ξεπερνούν κάθε προηγούμενο πρότζεκτ. Τα 11,5 εκατομμύρια αρχεία – 2,5 terabytes ψηφιακών δεδομένων – είναι τόσα πολλά που ξεπερνούν τον όγκο των αρχείων που αποκαλύφθηκαν από τη Wikileaks.

Τα έγγραφα αποκαλύπτουν τις μεθόδους φοροαποφυγής που υιοθετήθηκαν από την εταιρεία Mossack Fonseca, με έδρα τον Παναμά, εκ μέρους των πλουσίων και των ισχυρών.

(Απαντώντας στις αποκαλύψεις, η εταιρεία είπε ότι «τίποτα απ’ αυτά που έχουμε δει στα παρανόμως ληφθέντα αρχεία δεν δείχνει ότι έχουμε κάνει κάτι παράνομο»).

Η SZ έλαβε τον πρώτο γύρο εγγράφων στις αρχές του 2015 από μια ανώνυμη πηγή.

«Θέλω να δημοσιοποιήσω αυτά τα εγκλήματα» είπε η πηγή στον ρεπόρτερ της SZ, Μπαστιάν Ομπερμάιερ, μέσω ενός κρυπτογραφημένου μηνύματος.

Τα αρχεία συνέχισαν να μαζεύονται τους μήνες που ακολούθησαν, καθιστώντας την ICIJ, με το ευρύτατο δίκτυο ερευνητών δημοσιογράφων, φυσικό εταίρο της SZ.

Η μη κυβερνητική οργάνωση, η οποία ιδρύθηκε το 1997 ως το διεθνές σκέλος του Κέντρου για τη Δημόσια Ακεραιότητα (Center for Public Integrity), σκοπό έχει «να προάγει τη συνεργασία δημοσιογράφων από διαφορετικές χώρες, εξαλείφοντας την αντιπαλότητα».

Στην τελευταία της αποστολή, η ICIJ κινητοποίησε σχεδόν 400 δημοσιογράφους από πάνω από 100 μέσα ενημέρωσης σε πάνω από 80 χώρες.

Οι developers λογισμικού της ICIJ έφτιαξαν μια μηχανή αναζήτησης για τα αποκαλυφθέντα αρχεία, την οποία ύστερα μοιράστηκαν με τα δεκάδες συνεργαζόμενα μέσα ενημέρωσης.

Ο Μάικ Χάτσον, ανώτερος συντάκτης στην ICIJ, παρομοίασε τα κρυπτογραφημένα φόρουμ όπου οι ρεπόρτερ επικοινωνούν μεταξύ τους με «ένα πριβέ Facebook για δημοσιογράφους».

Και πρόσθεσε: «Δεν είμαστε το αφεντικό του καθενός, αλλά σίγουρα προσπαθούμε να συντονίσουμε και να εξασφαλίσουμε τη συνεργασία όλων».