To μεγάλο στοίχημα: Μπορεί η ελληνική κρουαζιέρα να γίνει πρώτη δύναµη στη Μεσογείο;
Οι προοπτικές, τα προβλήµατα και οι επενδύσεις σε έναν τομέα με μεγάλη δυναμική αλλά και πολλά ζητήματα ανοιχτά.
Σε µια χώρα το βασικό «όπλο» της οποίας είναι ο τουρισµός δεν µπορεί παρά να δοθεί ειδικό βάρος σε κάθε δραστηριότητα που φέρνει κέρδη διά θαλάσσης. Οι επιδόσεις της κρουαζιέρας στην Ελλάδα υπενθυµίζουν διαρκώς τη σηµαντική παρουσία της στον κλάδο, όπως και τις προοπτικές ανάπτυξης που υπάρχουν.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία που έδωσε στη δηµοσιότητα η Ένωση Λιµένων Ελλάδας (ΕΛΙΜΕ), η χώρα µας κατάφερε το 2015 να αυξήσει κατά 12% τον αριθµό των κρουαζιερόπλοιων που την επισκέφτηκαν, ανεβάζοντας τις αφίξεις τους σε 4.281, από 3.826 το 2014, καταλαµβάνοντας την τρίτη θέση στην κατάταξη των ισχυρότερων αγορών κρουαζιέρας στη Μεσόγειο.
Ωστόσο, παρά τις όποιες διακρίσεις, τα έσοδα παραµένουν αντιστρόφως ανάλογα των transit αφίξεων, που περιλαµβάνουν τουρίστες «µερικών ωρών», οι οποίοι απλώς επισκέπτονται την Ακρόπολη και φεύγουν. Ελλείψει υποδοµών, διευρυµένου ωραρίου λειτουργίας των µουσείων, οργανωµένου προγράµµατος και παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών, που θα µπορούσαν να κρατήσουν τους επισκέπτες στην περιοχή του Πειραιά, οι τουρίστες, εκ των πραγµάτων, έχουν περιορισµένο κατά κεφαλήν εξοδολόγιο, ύψους µόλις 60 έως 70 ευρώ, και προτιµούν τις all inclusive παροχές της κρουαζιέρας.
Το οξύµωρο είναι πως στη χώρα µας µπορεί να µιλάµε για την έλευση πέντε εκατοµµυρίων επισκεπτών από κρουαζιέρα, όµως τα χρήµατα που αφήνουν δεν ξεπερνούν το µισό δισ. ευρώ. Είναι περισσότερο transit δροµολόγια, ενώ ούτε ανεφοδιασµός γίνεται ούτε οι επισκευές στα ελληνικά λιµάνια αφήνουν χρήµατα που θα µπορούσαν να ενισχύσουν τις τοπικές κοινωνίες. «Το Πέραµα είναι “νεκρό”, όταν στην Τουρκία είναι υπό κατασκευή τρία κρουαζιερόπλοια, γεγονός που υποδηλώνει πως έχουµε χάσει την ανταγωνιστικότητά µας. Εάν η Τουρκία κερδίζει διαρκώς έδαφος οφείλεται και στο ότι στην Ελλάδα η γραφειοκρατία και η ταλαιπωρία για να ανεφοδιαστούν µε πετρέλαιο τα mega yachts είναι τέτοιες που στοιχίζουν πολύ περισσότερο για τον ιδιοκτήτη ενός κρουαζιερόπλοιου, από ό,τι στη γειτονική χώρα» αναφέρει στο Fortune o πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων και Φορέων Ναυτιλίας, Θεόδωρος Κόντες.
Ο ίδιος διευκρινίζει πως η ελληνική κρουαζιέρα κατέχει την τρίτη θέση από πλευράς αριθµού επισκεπτών, αλλά την έκτη θέση σε επίπεδο εσόδων. Νούµερο ένα δύναµη στον χώρο είναι η Ιταλία, µε τις Αγγλία, Γερµανία, Γαλλία και Ισπανία να ακολουθούν και να προηγούνται της Ελλάδας.
«Αν η Ιταλία έχει αυτή τη στιγµή τεράστια έσοδα και βρίσκεται στην πρώτη θέση, αυτό οφείλεται κυρίως στη µεγάλη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη που διαθέτει και στο ισχυρό τουριστικό προϊόν της».
Ο Θεόδωρος Κόντες επισηµαίνει πως, για να δηµιουργηθεί ένας κόµβος επιχειρηµατικότητας στις υπηρεσίες των τουριστών που αποβιβάζονται στο λιµάνι του Πειραιά, θα πρέπει πρώτα να λυθεί το κυκλοφοριακό πρόβληµα, που προκαλείται από την έλλειψη σήµανσης και τα άναρχα παρκαρισµένα αυτοκίνητα.
Απαντώντας σε εκείνους που κάνουν λόγο για την τοποθέτηση πρόσθετων προβλήτων στο λιµάνι του Πειραιά, εξηγεί πως µια τέτοια κίνηση θα δηµιουργούσε στα πλοία τουλάχιστον τέσσερις µε πέντε επιπλέον ώρες καθυστέρηση. Ήδη, λόγω του συνωστισµού που επικρατεί σε καθηµερινή βάση, τα κρουαζιερόπλοια είναι αναγκασµένα να µπαρκάρουν στις 4:00 το πρωί, που δεν υπάρχει µεγάλη κίνηση, καταναλώνοντας περισσότερα καύσιµα.
Η κρουαζιέρα και τα capital controls
Πικρή «γεύση» άφησαν τα capital controls στις εταιρείες διαχείρισης πλοίων. Σύµφωνα µε τον πρόεδρο του συνδέσµου, γνωστή πολυεθνική που δραστηριοποιείται στον κλάδο της κρουαζιέρας έστελνε χρήµατα στους υπαλλήλους της και εκείνοι δεν µπορούσαν να τα «σηκώσουν» για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους.
«Ευτυχώς η κατάσταση τώρα έχει καταλαγιάσει. Δεν γνωρίζω, ωστόσο, εάν τα χρήµατα που µπλοκαρίστηκαν στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα έχουν επιστραφεί στο ακέραιο σ’ αυτές τις εταιρείες. Άλλες εταιρείες σήκωναν χρήµατα από την Τουρκία προκειµένου να έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τα εισιτήρια στην Ακρόπολη!».
Εξίσου όµως ισχυρό πλήγµα αποτελούν και οι γεωπολιτικές εξελίξεις σε γειτονικές χώρες. Μπορεί σε πρώτη φάση να επωφελήθηκε τουριστικά η Ελλάδα από την Αραβική Άνοιξη και τώρα από την Τουρκία, µακροπρόθεσµα όµως κινδυνεύει να βγει εκτός τουριστικού χάρτη, αφού δεν θα δηµιουργείται δίκτυο για τις κρουαζιέρες. Οι εξελίξεις στην Τουρκία οδήγησαν την MSE να κάνει ακυρώσεις σε Κωνσταντινούπολη και Σµύρνη και να αγκυροβολήσει σε Πειραιά και στα ελληνικά νησιά. Από ό,τι φαίνεται, παρόµοια πολιτική θα ακολουθήσουν και οι Γάλλοι, οι οποίοι έχουν επιλέξει για επιβίβαση περιοχές όπως η Καβάλα, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος και ο Πειραιάς. «Θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι εταιρείες δεν έρχονται µόνο για την Ελλάδα. Εάν δεν σχηµατίζεται δίκτυο, θα αναγκαστούν να πάνε προς Ασία, Αφρική και δυτική Μεσόγειο. Εάν η κρουαζιέρα γίνει ενδοκοινοτική και αφορά µόνο χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, αυτό µεταφράζεται σε ΦΠΑ 23%. Είναι κάτι που εξετάζουµε από κοινού µε το αρµόδιο υπουργείο».
Για µια χρονιά γεµάτη προκλήσεις κάνει λόγο από την πλευρά του ο διευθύνων σύµβουλος της Celestyal Cruises, Κυριάκος Αναστασιάδης, υπογραµµίζοντας πως εξαιτίας του προσφυγικού ζητήµατος, που καλείται να αντιµετωπίσει η χώρα, αλλά και της δυσκολίας που υπάρχει για την παροχή visa σε ταξιδιώτες εκτός Ευρώπης, όπως οι Ρώσοι, είναι δύσκολο να έχουµε από τώρα µια ξεκάθαρη εικόνα για το αν η Ελλάδα θα βγει νικήτρια και φέτος.
Αναφερόµενος στην επιβολή των capital controls, ο Κυριάκος Αναστασιάδης τονίζει πως ήταν µια απρόσµενη εξέλιξη εν µέσω της τουριστικής περιόδου για όλους τους φορείς του τουρισµού, εντούτοις το ασταθές πολιτικοοικονοµικό σκηνικό στη χώρα δεν επηρέασε σε καθοριστικό βαθµό τη Celestyal Cruises, που έλαβε άµεσα τα απαραίτητα µέτρα. «Αντιµετωπίσαµε κάποια µεµονωµένα προβλήµατα, κυρίως µε τις πληρωµές των προµηθευτών, αλλά και τις εκδροµές στους προορισµούς που επισκέπτεται η εταιρεία, καθώς τα περισσότερα µουσεία και αρχαιολογικοί χώροι απαιτούσαν πληρωµή µε µετρητά. Η εταιρεία διαχειρίστηκε τις δυσκολίες και αφοµοίωσε προβλήµατα, προσπαθώντας να διατηρήσει την υψηλής ποιότητας εµπειρία για τους επιβάτες της».
Ζητούµενο η κεντρική στρατηγική
Ο CEO της Celestyal Cruises προσθέτει πως, για να προσελκύσουµε περισσότερα κρουαζιερόπλοια στα ελληνικά λιµάνια, κρίνεται απαραίτητη η δηµιουργία ενός σταθερού και αξιόπιστου νοµικού και οικονοµικού πλαισίου λειτουργίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται ή επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα, καθώς και η σύσταση ενός ανεξάρτητου εθνικού συντονιστικού οργάνου για την κρουαζιέρα. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθούν η χάραξη µιας κεντρικής στρατηγικής ανάπτυξης των υποδοµών κυρίως σε περιφερειακά λιµάνια και η ορθότερη κατανοµή των κονδυλίων. «Οι πρώτες και ουσιαστικές ενέργειες που χρειάζεται να γίνουν είναι απλές παρεµβάσεις σε θέµατα καθαριότητας ή κυκλοφοριακών ρυθµίσεων. Εξίσου σηµαντικό είναι να εξασφαλίσουµε έναν ασφαλή ελλιµενισµό και σωστό προγραµµατισµό αφίξεων των κρουαζιερόπλοιων, όπως το σύστηµα κατανοµής θέσεων παραβολής (Berth Allocation)».
Αξίζει να σηµειωθεί πως η Celestyal Cruises αποτελεί τη µοναδική ελληνική εταιρεία κρουαζιέρας η οποία πραγµατοποιεί homeporting στα ελληνικά νησιά, σε 30 λιµάνια. Λόγω της ιδιοµορφίας του τουριστικού προϊόντος της, µε «πακέτο» διακοπών που συνδυάζει µεταφορά αεροπορική, διαµονή και κρουαζιέρα, εκτιµάται ότι ο µέσος όρος δαπάνης των επιβατών ανέρχεται σε 400 ευρώ. «Μόνο το 2015 η Celestyal Cruises συνεισέφερε στην εθνική οικονοµία 110 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, στήριξε τις ελληνικές ναυπηγοεπισκευαστικές µονάδες µε 20 εκατ. ευρώ για τη συντήρηση και την αναβάθµιση των πλοίων της, ενώ δαπάνησε οκτώ εκατ. ευρώ σε ελληνικές επιχειρήσεις για την προµήθεια τροφίµων και ποτών, ώστε οι επιβάτες της να γευτούν µόνο ελληνικές γεύσεις».
Η νέα τουριστική σεζόν βρίσκει τη Celestyal Cruises ανανεωµένη, καθώς προσθέτει το κρουαζιερόπλοιο Celestyal Nefeli στον στόλο της, το οποίο θα επισκέπτεται νέους, ελκυστικούς προορισµούς, όπως το Ναύπλιο, τα Χανιά και τη Μυτιλήνη. Στα άµεσα σχέδιά της, εφόσον υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες, είναι η κατασκευή δύο νέων πλοίων 1.800 επιβατών, καθώς και η δωδεκάµηνη παρουσία της στην Κούβα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Fortune Απριλίου που κυκλοφορεί
