Με το τσαντόρ, πίσω από το τιμόνι
Αψηφώντας το καθεστώς και το πανίσχυρο θρησκευτικό κατεστημένο στη Σαουδική Αραβία, γυναίκες κάθισαν χθες στη θέση του οδηγού.
Η εκστρατεία για τη διεκδίκηση της αυτονόητης σε Δύση και Ανατολή, ρουτίνας, του να οδηγεί μια γυναίκα αυτοκίνητο στο βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, αυτήν τη φορά είχε σχεδιαστεί προσεκτικά. Μέσω των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης και με τη βοήθεια μιας online αίτησης, την οποία λέγεται ότι υπέγραψαν 16.600 άτομα, οι γυναίκες ήταν αποφασισμένες να αμφισβητήσουν ανοιχτά την απαγόρευση, που επιβάλουν οι νόμοι της θρησκείας και όχι του κράτους.
Ενθαρρυμένες από τις πρόσφατες «προσεκτικές« μεταρρυθμίσεις του βασιλιά Αμπντουλάχ αναφορικά με την εκπαίδευση και την εργασία των γυναικών, οι ομάδες των ακτιβιστών βάφτισαν την 26η Οκτωβρίου «ημέρα οδήγησης γυναικών», υποστηρίζοντας ότι είναι η πλέον καλά οργανωμένη διαμαρτυρία που έγινε ποτέ στη Σαουδική Αραβία. Αρκετά μέσα ενημέρωσης, μάλιστα, πήραν τη σκυτάλη. «Ήρθε η ώρα να βάλουμε ένα τέλος σε αυτήν την αλλόκοτη διαμάχη», έγραψε η al-Jazirah, ενώ μια άλλη εφημερίδα, η al-Sharq al Awsat, σχολίασε ότι «τώρα πια πρέπει η χώρα να γυρίσει σελίδα και να συζητήσει το θέμα ανοιχτά».
Ενώ, λοιπόν, η κυβέρνηση «έκλεινε» το μάτι διαρρέοντας ότι θα είναι «ανεκτική», το θρησκευτικό κατεστημένο ανέλαβε δράση. Την Τετάρτη, 150 κληρικοί σε μια σπάνια κίνηση, συγκεντρώθηκαν έξω από το βασιλικό δικαστήριο, για να διαμαρτυρηθούν για τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και να ζητήσουν από τον Αμπντουλάχ να βάλει φρένο στη «δυτικοποίηση» των γυναικών, κάνοντας λόγο για «συνωμοσία» που εξυφαίνεται στις ΗΠΑ. Λίγη ώρα αργότερα, το υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση, προειδοποιώντας να μην τολμήσει κανείς να παραβιάσει τους νόμους της χώρας σε σχέση με την οδήγηση και τις «συγκεντρώσεις και πορείες με το πρόσχημα της φημολογούμενης ημέρας των γυναικών-οδηγών».
Είναι άγνωστος τελικά ο αριθμός των γυναικών που τόλμησαν. Ορισμένες έμειναν στο σπίτι, αναφέρει το Reuters, μετά από τηλεφωνήματα που δέχθηκαν από «άνδρες του υπουργείου Εσωτερικών». Η αστυνομία έστησε σημεία ελέγχου στους δρόμους -είπαν ακτιβιστές- ενώ ήταν πολύ περισσότερες από τις συνηθισμένες οι περιπολίες. Ωστόσο, από το πρωί του Σαββάτου, ανέβηκαν στο διαδίκτυο τουλάχιστον πέντε βίντεο με γυναίκες να οδηγούν στην πρωτεύουσα Ριάντ και την πόλη Τζέντα.
Διαβάστε ακόμη: Η «οργή» του Ριάντ
Με τον βασιλιά -παρά τα όποια ανοίγματα εκσυγχρονισμού- να μην επιθυμεί να ανοίξει πόλεμο με τους συντηρητικούς κληρικούς, η πίεση για τις ακτιβίστριες ήταν μεγάλη. Την Παρασκευή τα κηρύγματα στα τζαμιά ήταν στην ουσία προειδοποιήσεις προς τις γυναίκες να μείνουν σπίτια τους. Ενώ ένας ιστότοπος που διαχείριζονταν οι ακτιβιστές, δέχθηκε επίθεση από χάκερς, το Σάββατο το πρωί: η ιστοσελίδα «μαύρισε», αναβόσβηναν κόκκινα φωτάκια και εμφανιζόταν το μήνυμα «Είμαι κατά των γυναικών-οδηγών στην χώρα με τους δυο ιερούς τόπους προσκηνύματος».
Επειδή οι διαδηλώσεις είναι παράνομες στηνΣαουδική Αραβία και κάθε τέτοιου είδους διοργάνωση εκλαμβάνεται από τις αρχές ως απαράδεκτη πρόκληση απέναντι στην εξουσία της βασιλικής οικογένειας, οι ακτιβιστές είχαν ζητήσει από τις γυναίκες που έχουν δίπλωμα ξένης χώρας, απλώς να καθίσουν στη θέση του οδηγού -συνοδευόμενες πάντα από άνδρα συγγενή τους- και να κυκλοφορήσουν κανονικά, για τις καθημερινές τους δουλειές, με το αυτοκίνητο στους δρόμους της πόλης τους.
Απαντώντας στην ερώτηση γιατί συμμετείχε σε αυτήν την κίνηση διαμαρτυρίας, μία εκ των διοργανωτών, η al-Jami απάντησε στο Spiegel το αυτονόητο: «Υποθέτω ότι εσείς στη Γερμανία έχετε ένα καλό σύστημα δημοσίων συγκοινωνιών. Μετρό, ταξί, λεωφορεία. Στη Σαουδική Αραβία δεν έχουμε. Εάν, εμείς οι γυναίκες θέλουμε να πάμε κάπου, εξαρτώμαστε από τον συζυγό μας, τον πατέρα μας, τον γιο μας για να μας μεταφέρει… Η διαμαρτυρία έχει να κάνει με όλη μας τη ζωή. Την αίσθηση ότι κάποιος μπορεί να πάρει τη ζωή του στα χέρια του, να αποφασίζει ο ίδιος για τον εαυτό του. Είναι η προσωπική μας ελευθερία».
Η al -Jami πήγε στην Καλιφόρνια για να μάθει να οδηγεί και να βγάλει δίπλωμα και όταν πήρε το έγγραφο στα χέρια της ένιωσε χαρά και λύπη. Χαρά «γιατί επιτέλους ήταν σε θέση να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο» και λύπη διότι γνώριζε ότι δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δίπλωμα στην πατρίδα της. Τα επιχειρήματα για τη στέρηση αυτής της ελευθερίας από τις γυναίκες, λέει ότι έτσι θα τις ενθαρρύνουν να «επαναστατήσουν», άλλοι υποστηρίζουν ότι οι δρόμοι είναι ήδη γεμάτοι αυτοκίνητα και υπάρχουν και αυτοί που πιστεύουν ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν όσο είναι έξω από το σπίτι και επομένως πρέπει πάντα να συνοδεύονται. Ο συζυγός της, λέει, δεν έχει καμία αντίρρηση και η ίδια έχει το δικό της αυτοκίνητο, μόνο που δεν μπορεί να το οδηγήσει. Δεν σκέφτεται να φύγει από την χώρα. «Εκεί είναι το σπίτι μου», υποστηρίζει με θέρμη, «αυτή είναι η πατρίδα μου. Εδώ ανήκω. Δεν μπορώ να το βάλω στα πόδια. Θα μείνω και θα πολεμήσω για την αλλαγή. Η χώρα μου το αξίζει».
Τρεις γυναίκες που μετέχουν στο Ανώττο ισλαμικό Συμβούλιο (Σούρα) -μεταξύ των 30 που διόρισε ο 90χρονος βασιλιάς Αμπντουλάχ- υποστήριξαν πριν από μερικές ημέρες ότι η απαγόρευση πρέπει να αρθεί, παροτρύνοντας το συμβούλιο να «αναγνωρίσει το δικαίωμα των γυναικών να οδηγούν αυτοκίνητο σύμφωνα με τις αρχές της σαρία και των νόμων που ρυθμίζουν την κυκλοφορία των αυτοκινήτων».
Για τη συγγραφέα και ακτιβίστρια από την Τζέντα, Μάχα αλ Ακίλ, το θέμα είναι η κορυφή του παγόβουνου σε ό,τι αφορά στις μεταρρυθμίσεις στη Σαουδική Αραβία. «Η οδήγηση», είπε στον Guardian, «είναι τόσο φανερή, συμβολικό κίνηση. Δεν είναι σαν τον διορισμό γυναικών στη Σούρα που δεν τις βλέπεις και δεν είναι ενδεικτική απόφαση για την πρόοδο των γυναικών στους χώρους εργασίας. Πολλοί συντηρητικοί πιστεύουν ότι εάν επιτρέψουν στις γυναίκες να οδηγήσουν, θα πέσει και το τελευταίο κάστρο του ανδρικού ελέγχου. Πιστεύω ότι πράγματι μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές. Γι’ αυτό και υπάρχει τόσο σθεναρή αντίσταση. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση κινείται τόσο πρεσεκτικά. Δεν θέλει να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις».
Το ισχυρό θρησκευτικό κατεστημένο της Σουαδικής Αραβίας, που χρηματοδοτείται γενναιόδωρα από το κράτος, έχει αντιταχθεί με πάθος σε κάθε προσπάθεια ανάδειξης του δημόσιου ρόλου των γυναικών στην κοινωνία.
Διαβάστε ακόμη: Η κατασκευαστική κρίση χτυπά και την Σαουδική Αραβία
