Μια καινοτομία στο χώρο του πολιτισμού

Φέτος τον Ιούνιο, το Πολιτιστικό Ίδρυµα Οµίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) εγκαινίασε το όγδοο σε λειτουργία θεµατικό µουσείο του δικτύου του, το Μουσείο Μαστίχας στη Χίο. Βρίσκεται στα Μαστιχοχώρια, στη νότια Χίο, κοντά στο Πυργί. Τα Μαστιχοχώρια είναι το µοναδικό µέρος στον κόσµο όπου «δακρύζει ο σχίνος» και παράγεται η µαστίχα, παρόλο που σχίνοι υπάρχουν σε όλη τη Μεσόγειο. Η εγγραφή, ύστερα από πρόταση του υπουργείου Πολιτισµού στην προετοιµασία της οποίας συνέβαλε το ΠΙΟΠ, από την UNESCO της παραδοσιακής µαστιχοκαλλιέργειας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονοµιάς της Ανθρωπότητας το 2014, έδωσε έµφαση στη διαχρονία και την αειφορία του διάσηµου σε όλο τον πλανήτη χιώτικου προϊόντος. Και αυτό ακριβώς αποτυπώνει το Μουσείο Μαστίχας Χίου: την ανάδειξη της παραδοσιακής καλλιέργειας και της παραγωγικής ιστορίας της επεξεργασίας της µαστίχας και, παράλληλα, τη σύνδεση του πολιτισµού µε το περιβάλλον, που αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα του ΠΙΟΠ.

Το τι µπορεί να οδηγήσει µια τράπεζα στη δηµιουργία, µέσω του πολιτιστικού ιδρύµατός της, ενός δικτύου θεµατικών Μουσείων στην ελληνική περιφέρεια, αποτυπώθηκε µε σαφήνεια στην οµιλία της προέδρου του ΠΙΟΠ, Σοφίας Στάϊκου, την ηµέρα των εγκαινίων του Μουσείου Μαστίχας στη Χίο, όταν επεσήµανε µε έµφαση: «Για να σταθούµε γερά στα πόδια µας, για να κερδίσουµε πάλι το επίπεδο του εθνικού εισοδήµατος που χάσαµε, για να ανακτήσουµε αξίες πανανθρώπινες, να συνεργαστούµε και να γίνουµε αποδοτικότεροι, χρειάζεται να εµπνεύσουµε. Το πολιτικό σύστηµα, οι οικονοµικοί φορείς, οι φορείς πολιτισµού, θα πρέπει όλοι να κινητοποιηθούµε γι’ αυτό τον τόπο, που περνάει κρίση. Να εµπνεύσουµε για αριστεία και δηµιουργία. Να αντλήσουµε δυνάµεις από τον πολιτισµό και να ενεργοποιήσουµε τους ανθρώπους της προόδου. Να τραβήξουµε την Ελλάδα από το τέλµα».

Γυναίκα δυναµική, µε αστείρευτη ενέργεια και πάθος για όλα όσα καταπιάνεται, η Σοφία Στάϊκου, µε σπουδές κοινωνιολογίας και έχοντας αρχικά εργαστεί στην επικοινωνία και τη διαχείριση ανθρώπινων πόρων, τις πιο δελεαστικές προτάσεις στη σταδιοδροµία της τις δέχτηκε από τράπεζες. Σε µια περίοδο που η οικονοµία της χώρας βρισκόταν σε ανοδική τροχιά, οι εµπειρίες της στη Citibank, την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ιονική την οδήγησαν στην Τράπεζα Πειραιώς, όπου βρέθηκε από την πρώτη σχεδόν ηµέρα της ιδιωτικοποίησής της. Ξεκίνησε ως διευθύντρια Προσωπικού, στη συνέχεια ανέλαβε καθήκοντα γενικής διευθύντριας, για να ηγηθεί, στη συνέχεια, του Πολιτιστικού Ιδρύµατος του Οµίλου Πειραιώς, µετεξέλιξη του Τεχνολογικού Ιδρύµατος της ΕΤΒΑ, τράπεζας που είχε εξαγοράσει η Πειραιώς. Από την πρώτη στιγµή στόχος της έγινε η δηµιουργία ενός δικτύου θεµατικών µουσείων στην περιφέρεια (αντί και πάλι στο κέντρο) για την προβολή της παραγωγικής ιστορίας του τόπου, ενώ παράλληλα προτεραιότητα δόθηκε στην εκπόνηση ερευνητικών προγραµµάτων, επιστηµονικών εκδηλώσεων, εκδόσεων, αλλά και στην αξιοποίηση του Ιστορικού Αρχείου της Τράπεζας.

Το Δίκτυο Μουσείων ΠΙΟΠ αποτελεί µία από τις κορυφαίες δράσεις της Τράπεζας Πειραιώς, στο πλαίσιο της Εταιρικής Υπευθυνότητας, ενώ καθρεφτίζει την εξαιρετική συνεργασία ιδιωτικού και δηµοσίου τοµέα. Ας σηµειωθεί εδώ ότι η κατασκευή των µουσείων χρηµατοδοτήθηκε από ευρωπαϊκά προγράµµατα (συνολικής αξίας 35 εκατ. ευρώ), ενώ η Τράπεζα Πειραιώς συνέβαλε στην εκπόνηση των αναγκαίων µελετών. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι το ΠΙΟΠ αναλαµβάνει το κρίσιµο έργο −καθώς και το κόστος− συντήρησης και λειτουργίας των µουσείων για 50 χρόνια, µε την κυριότητα των µουσείων να παραµένει είτε στις τοπικές Αρχές είτε στο Δηµόσιο.

Τα µουσεία έχουν ήδη υποδεχτεί µέχρι σήµερα περισσότερους από ένα 1,2 εκατοµµύριο επισκέπτες, ενώ είναι αξιοσηµείωτο ότι, µεσούσης της οξείας οικονοµικής κρίσης, η επισκεψιµότητά τους βρίσκεται σε ανοδική τροχιά, µε τα ετήσια ποσοστά να σηµειώνουν την τελευταία διετία αύξηση 32%, σε σύγκριση µε το 2013 (18% για το 2014 και 14% για το 2015). Πρόκειται για αύξηση που δεν είναι τυχαία, καθώς το ΠΙΟΠ, επιπλέον των µόνιµων εκθέσεων, επένδυσε από το 2013 και µετά σε ένα πρόγραµµα ανάδειξης των µουσείων του σε καθηµερινούς χώρους πολιτισµού µέσα από τη φιλοξενία εκπαιδευτικών προγραµµάτων, προβολών, ηµερίδων, µουσικών και θεατρικών παραστάσεων κ.ά.

Επίσης, σε έρευνα που διενήργησε το ΠΙΟΠ και κατέγραψε την εµπειρία των επισκεπτών από τα Μουσεία Μετάξης στο ακριτικό Σουφλί και Περιβάλλοντος στη Στυµφαλία, το ποσοστό ικανοποίησης από την εξυπηρέτηση και τη γενικότερη αντιµετώπιση του προσωπικού αγγίζει το «άριστα». Και δεν είναι τυχαίο ότι η σύσταση των επισκεπτών σε φίλους τους είναι αυτή που κυρίως συµβάλλει στην αύξηση της επισκεψιµότητας. Στην ίδια έρευνα, η µεγάλη πλειονότητα των επισκεπτών θεωρεί θετικό ότι µία τράπεζα διατηρεί Πολιτιστικό Ίδρυµα, γεγονός που αναδεικνύει και τον πρωτοπόρο ρόλο της Τράπεζας Πειραιώς στον τοµέα του πολιτισµού. Σε ερώτηση του Fortune προς την πρόεδρο του ΠΙΟΠ, τι εγγυάται την απρόσκοπτη λειτουργία όλων αυτών των δράσεων που αναπτύσσονται µε άξονα τα 8+1 θεµατικά µουσεία αν υποχωρήσει η συµβολή του ΠΙΟΠ, η Σοφία Στάϊκου απάντησε: «Εµείς από την πρώτη στιγµή φροντίσαµε να εφοδιάσουµε τα µουσεία µε τα απαραίτητα εργαλεία που εγγυώνται την απρόσκοπτη λειτουργία τους και τώρα και στο µέλλον. Ελπίζω ότι µε την πάροδο των 50 χρόνων, οπότε η πολιτεία αναλαµβάνει την υποχρέωση για τη διαχείριση και τη λειτουργία τους, να είναι σε θέση όχι µόνο να τα διατηρήσει, αλλά και να τα βοηθήσει να “προχωρήσουν” µπροστά».

Το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δηµητσάνα, το Μουσείο Βιοµηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου, το Μουσείο Πλινθοκεραµοποιίας στον Βόλο, το Μουσείο Μαρµαροτεχνίας στην Τήνο, το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυµφαλίας και το ολοκαίνουργιο Μουσείο Μαστίχας Χίου περιµένουν τώρα το ένατο κατά σειρά «αδελφάκι» τους, το Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα, το οποίο αναµένεται να εγκαινιαστεί τον ερχόµενο Σεπτέµβριο.

Με πιστοποιήσεις και βραβεία από τη Europa Nostra και την  TUV Austria Hellas, και, παράλληλα, έχοντας αναπτύξει και εφαρµόζοντας Σύστηµα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του κανονισµού EMAS, το ΠΙΟΠ συγκροτεί µια µοναδική προσφορά για την Ελλάδα, ένα έργο ζωής, κυρίως, όµως, µια καινοτοµία στον χώρο των πολιτιστικών θεσµών που έχει επιπλέον την ιδιαιτερότητα να εκπορεύεται από ένα χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα, που φιγουράρει και φέτος στο top 20 της λίστας του Fortune µε τις πιο αξιοθαύµαστες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Fortune Ιουλίου που κυκλοφορεί