ICAP: Αποτελέσματα έρευνας Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σε Επιχειρήσεις

Για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά, η Διεύθυνση Οικονομικών – Κλαδικών Μελετών της ICAP Group πραγματοποίησε δειγματοληπτική έρευνα για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, με σκοπό τη
μελέτη και αξιολόγηση του βαθμού εφαρμογής των δράσεων ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις, τη σκιαγράφηση των οφελών που επιφέρουν οι πρακτικές ΕΚΕ στις εταιρείες, την παρουσίαση των μηχανισμών επικοινωνίας/ προβολής που χρησιμοποιούν οι εταιρείες για τις εφαρμοζόμενες δράσεις ΕΚΕ και τη διερεύνηση των ανασταλτικών παραγόντων που δρουν αποτρεπτικά στην περαιτέρω υλοποίηση δράσεων ΕΚΕ στο εγχώριο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Η έρευνα διεξήχθη από τη Διεύθυνση Οικονομικών – Κλαδικών Μελετών της ICAP Group, την περίοδο 17-05-2016 έως τις 09-06-2016, ενώ χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις: i) μιας μόνο απάντησης ii) πολλαπλών απαντήσεων και iii) ιεράρχησης των απαντήσεων κατά σημαντικότητα με βάση συγκεκριμένη κλίμακα. Η επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων έγινε με μεθόδους περιγραφικής στατιστικής.

Η έρευνα ακόμη διεξήχθη σε 85 επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας (βιομηχανία, εμπόριο, υπηρεσίες), που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Τομείς Εφαρμογής Δράσεων ΕΚΕ

Στην πρώτη ερώτηση διερευνήθηκε η κατανομή του συνολικού προϋπολογισμού των εταιρειών για δράσεις ΕΚΕ, στους βασικούς άξονες: Ανθρώπινο δυναμικό, Περιβάλλον, Κοινωνία και Αγορά.

Τα μεγαλύτερα κονδύλια δαπανώνται για τις δράσεις που σχετίζονται με το Ανθρώπινο Δυναμικό, καταλαμβάνοντας μερίδιο 34% το 2016 (διάγραμμα 1), γεγονός το οποίο δείχνει ότι οι εργοδότες προσπαθούν να διατηρήσουν ικανοποιημένους τους εργαζομένους, βελτιώνοντας το εργασιακό περιβάλλον με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητά τους.

Από την έρευνα, ωστόσο, προκύπτει ότι δίνουν μεγάλη βαρύτητα και στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο καθώς δράσεις που αφορούν την Κοινωνία καταλαμβάνουν μερίδιο 33%, ενώ ακολουθούν το Περιβάλλον με 22% και, τέλος, η Αγορά με 11%.

Δράσεις ΕΚΕ που εφαρμόζουν οι εταιρείες

Στη συνέχεια αναλύεται ο βαθμός εφαρμογής ορισμένων εκ των κυριότερων δράσεων ΕΚΕ από τις εταιρείες του δείγματος ανά κύριο άξονα.

Ανθρώπινο Δυναμικό

Στον τομέα του Ανθρώπινου Δυναμικού το 87% των επιχειρήσεων του δείγματος δήλωσε ότι παρέχει ίσες ευκαιρίες προς όλους τους εργαζομένους (ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, εθνικότητας κλπ.) σε βαθμό «πολύ» ή «πάρα πολύ» (διάγραμμα 2), ποσοστό αυξημένο κατά δυο ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την περσινή έρευνα. Επίσης, το 81% των επιχειρήσεων προσφέρει δυνατότητες εκπαίδευσης ή βελτίωσης των δεξιοτήτων του προσωπικού στον ίδιο βαθμό.

Το ποσοστό συμμετοχής της συγκεκριμένης δράσης εμφανίζεται μειωμένο σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, αντικατοπτρίζοντας τον έλεγχο του κόστους και τον περιορισμό των δαπανών των επιχειρήσεων. Ακολουθεί η παροχή πρόσθετης ιατροφαρμακευτικής κάλυψης στο προσωπικό, όπου παραπάνω από τις μισές εταιρείες του δείγματος (55%) εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη δράση στο μέγιστο βαθμό («πάρα πολύ»).

Στον τομέα των δράσεων ΕΚΕ που αφορούν στην Κοινωνία, η πολύ μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών του δείγματος (75%) δήλωσε ότι πραγματοποιεί δωρεές και χορηγίες σε χρήμα ή/και είδος σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό βαθμό (διάγραμμα 3). Το συγκεκριμένο ποσοστό είναι ιδιαίτερα αυξημένο σε σχέση με πέρυσι (+17%), γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις εστιάζουν περισσότερο τις δράσεις τους στον συγκεκριμένο τομέα. Σε αρκετά σημαντικό βαθμό φαίνεται να υποστηρίζονται τόσο δράσεις σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες (61%) όσο και καλλιτεχνικές, αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις (56%).

 

Οι εταιρείες εμφανίζονται ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένες ως προς το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Οι δράσεις ΕΚΕ που αφορούν το Περιβάλλον (διάγραμμα 4), φαίνεται να υιοθετούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις επιχειρήσεις.

Περισσότερες από τρεις στις τέσσερις εταιρείες του δείγματος (82%) εφαρμόζουν εσωτερικά προγράμματα ανακύκλωσης σε μεγάλο βαθμό («πολύ» ή «πάρα πολύ»). Ακολουθεί η ένταξη στην επιχείρηση συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σύμφωνα με εθνικά/διεθνή πρότυπα (π.χ. ISO 14001, EMAS κλπ.) με ποσοστό 77% και η εφαρμογή προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και διαχείρισης αποβλήτων (68%).

Οι δράσεις ΕΚΕ που αφορούν την αγορά φαίνεται να υιοθετούνται σε ικανοποιητικό βαθμό από τις επιχειρήσεις του δείγματος και δεν παρατηρούνται μεγάλες διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις έρευνες των προηγούμενων ετών. Η εφαρμογή συστήματος διαχείρισης-διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων (π.χ. ISO 9000 κλπ.) ακολουθείται σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό («πάρα πολύ») από την πλειοψηφία των εταιρειών του δείγματος (94%).

Προγράμματα ΕΚΕ που αναφέρονται στους καταναλωτές (π.χ. διαδικασίες μέτρησης και διαχείρισης παραπόνων κλπ.) εφαρμόζει σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» μεγάλο βαθμό το 65% των εταιρειών. Αντίθετα, η χρήση κριτηρίων ΕΚΕ στην επιλογή προμηθευτών ή συνεργατών εξακολουθεί να εφαρμόζεται σε περιορισμένη σχετικά κλίμακα (το 49% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι εφαρμόζει τη συγκεκριμένη δράση από «καθόλου» έως «μέτρια» -διάγραμμα 5).

Οι ελληνικές επιχειρήσεις φαίνεται να αντιλαμβάνονται την σημασία της ΕΚΕ για την κοινωνία και για τις ίδιες. Η μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών του δείγματος (91%) όπως και πέρυσι, αξιολόγησε με το μεγαλύτερο βαθμό σημαντικότητας («πάρα πολύ» και «πολύ») τη «συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο» ως το κυριότερο όφελος που έχουν (ή προσδοκούν) από τις πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

Η «προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρωπίνου δυναμικού» αξιολογήθηκε ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό όφελος από το 84% των εταιρειών. Ακολούθησαν η «ενίσχυση και η προστασία της εταιρικής εικόνας (φήμη, brands κλπ.)», τα «υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και σταθερότητας των πελατών» και η «βελτίωση της απόδοσης / παραγωγικότητας των εργαζομένων» με ποσοστά 82%, 80% και 62% αντίστοιχα.

Ο δημοφιλέστερος και πιο συχνά εμφανιζόμενος μηχανισμός επικοινωνίας των δραστηριοτήτων που αφορούν την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο εσωτερικό της εταιρείας είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο/υπομνήματα (το 82% των εταιρειών του δείγματος εφαρμόζει τη συγκεκριμένη πρακτική – διάγραμμα 6). Ακολουθεί η κοινοποίηση μέσω Intranet (58%) και οι τακτικές συναντήσεις προσωπικού (55%).

Όσον αφορά στους τρόπους προβολής των δράσεων ΕΚΕ προς το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, το διαδίκτυο (ιστοσελίδες) θεωρείται ο συχνότερα εμφανιζόμενος μηχανισμός και χρησιμοποιείται από το 76% των εταιρειών του δείγματος (διάγραμμα 7). Ακολουθούν οι διάφορες δραστηριότητες/ ειδικές εκδηλώσεις (61%) και ο ετήσιος απολογισμός ΕΚΕ (40%).

Βαθμός Εφαρμογής Πρακτικών ΕΚΕ στην Ελλάδα

Οι μεγάλες εταιρείες της εγχώριας οικονομίας αναγνωρίζουν τη σημαντικότητα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και φαίνεται ότι την κατατάσσουν αρκετά ψηλά στις επιχειρηματικές τους δράσεις.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, η ΕΚΕ θεωρείται «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική στο 93% των επιχειρήσεων του δείγματος (διάγραμμα 8) ποσοστό αυξημένο κατά 6% σε σχέση την περσινή έρευνα.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, οι μεγάλες εταιρείες θεωρούν ότι η ΕΚΕ δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη σε ικανοποιητικό βαθμό από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως μεγέθους). Ειδικότερα, σε ερώτηση για το βαθμό υιοθέτησης των δράσεων ΕΚΕ από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών του δείγματος (52%) θεωρεί ότι ο βαθμός διείσδυσης/εφαρμογής πρακτικών ΕΚΕ στην παρούσα φάση κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα και μόλις το 6% του δείγματος θεωρεί ότι η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη εφαρμόζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εγχώριες επιχειρήσεις (διάγραμμα 9).

Τα ποσοστά στην συγκεκριμένη ερώτηση παραμένουν στα ίδια επίπεδα την τελευταία πενταετία, γεγονός που καταδεικνύει τα μεγάλα περιθώρια που υπάρχουν για την ανάπτυξη της ΕΚΕ στην Ελλάδα, καθώς και την στασιμότητα που παρατηρείται στον βαθμό υιοθέτησης της.

Ανασταλτικοί Παράγοντες Υλοποίησης Δράσεων ΕΚΕ

Η τρέχουσα οικονομική συγκυρία και το οικονομικό κόστος κατέλαβαν τις πρώτες θέσεις στην αξιολόγηση των εταιρειών του δείγματος, όσον αφορά τους κυριότερους ανασταλτικούς παράγοντες υλοποίησης ΕΚΕ με 21% και 19% αντίστοιχα. Ακολουθεί η έλλειψη κινήτρων με 16% και η ελλιπής ενημέρωση με 15% των πολιτών για την έννοια της ΕΚΕ.

Τα κυριότερα ευρήματα και συμπεράσματα που προκύπτουν από την προαναφερόμενη πρωτογενή έρευνα συνοψίζονται στα εξής:

• Παρά την κατανόηση για την σημαντικότητα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, η πλειοψηφία των εταιρειών του δείγματος (53%) θεωρεί ότι ο βαθμός εφαρμογής των πρακτικών ΕΚΕ από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα.

• Οι ενέργειες των εταιρειών που αφορούν το Ανθρώπινο Δυναμικό καλύπτουν το μεγαλύτερο μερίδιο (34% το 2016) στο συνολικό τους προϋπολογισμό για δράσεις ΕΚΕ.

• Ορισμένες από τις κυριότερες πρακτικές ΕΚΕ που εφαρμόζονται σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό βαθμό από τις εταιρείες του δείγματος είναι οι εξής: α) η εφαρμογή συστήματος διαχείρισης-διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων (94%) β) η παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους εργαζομένους (87%) και γ) τα εσωτερικά προγράμματα ανακύκλωσης (82%).

• Η συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο αξιολογήθηκε ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό όφελος που επιφέρουν οι δράσεις ΕΚΕ από το 91% των εταιρειών του δείγματος. Ακολούθησε η προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρωπίνου δυναμικού με ποσοστό 84% και η ενίσχυση και η προστασία της εταιρικής εικόνας με 82% .

• Τέλος, η τρέχουσα οικονομική συγκυρία με ποσοστό 21% και το οικονομικό κόστος με 19% θεωρούνται οι κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντας υλοποίησης ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΕ δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται απλά ως πρόσθετο κόστος, αλλά ως επένδυση με συγκεκριμένους στόχους, μετρήσιμα αποτελέσματα και οφέλη, που αφορούν τόσο στην ίδια την επιχείρηση όσο και το κοινωνικό σύνολο.

Ως εκ τούτου, κρίσιμα σημεία θεωρούνται η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και των καταναλωτών, η εκπαίδευση των στελεχών των επιχειρήσεων και η υιοθέτηση κατάλληλων πρωτοβουλιών και στρατηγικών από την πλευρά της πολιτείας που θα ενθαρρύνουν μεγαλύτερο ποσοστό επιχειρήσεων προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης των βέλτιστων πρακτικών ΕΚΕ.