Το ισπανικό πολιτικό σίριαλ δεν έχει τέλος

της Isabelle Piquer

Το ισπανικό πολιτικό σίριαλ δεν έχει τέλος. Η αποτυχία του συντηρητικού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι να εξασφαλίσει ψήφο εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο στις 31 Αυγούστου και 2 Σεπτεμβρίου βυθίζει τη χώρα σε μια πρωτοφανή πολιτική κρίση.

Ύστερα από δύο εκλογικές αναμετρήσεις μέσα σε ένα χρόνο, οι Ισπανοί μπορεί να κληθούν να ψηφίσουν και τρίτη φορά, τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Κανένα κόμμα δεν μπορεί να κυβερνήσει χωρίς τη στήριξη – ή την αποχή – τουλάχιστον δύο εκ των αντιπάλων του. Ανίκανα να συγκροτήσουν συμμαχίες, τα κόμματα οχυρώνονται πίσω από τις θέσεις τους.

Όπως επισημαίνει ο Πάμπλο Σιμόν, πολιτειολόγος από το πανεπιστήμιο Carlos-III της Μαδρίτης, «στην Ισπανία δεν διαπραγματεύεσαι, ασκείς πίεση περιμένοντας οι άλλοι να υποχωρήσουν, γεγονός που οδηγεί σε αδιέξοδο».

Ο κόσμος άλλαξε, προσθέτει, αλλά τα μεγάλα κόμματα εξακολουθούν να εφαρμόζουν τις συνταγές των τριάντα τελευταίων ετών. «Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για μια κρίση του συστήματος», προσθέτει ο Χάιμε Παστόρ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο εθνικό πανεπιστήμιο διδασκαλίας εξ αποστάσεως.

«Η ισπανική πολιτική τάξη δεν θέλει να αναγνωρίσει ότι έχουμε περάσει από έναν ατελή δικομματισμό σε έναν εξίσου ατελή, και δύσκολα διαχειρίσιμο τετρακομματισμό, επειδή δεν υπάρχει κουλτούρα συμφωνιών».

Ποια είναι τα πιθανά σενάρια;

Ο Ραχόι έχει ανακοινώσει ότι θα είναι υποψήφιος. Και έχει χρόνο μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου για να προσπαθήσει να εδραιώσει τη συμμαχία του με τους φιλελεύθερους Πολίτες. Ο ηγέτης των τελευταίων Αλμπερτ Ριβέρα έχει ξεκαθαρίσει ότι θα στηρίξει οποιονδήποτε «βιώσιμο» υποψήφιο, ακόμη κι αν δεν είναι ο σημερινός πρωθυπουργός – κάτι που δεν έγινε δεκτό με μεγάλη χαρά από το Λαϊκό Κόμμα.

Τίποτα δεν αναμένεται να συμβεί πριν από τις περιφερειακές εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου στη Γαλικία και τη Χώρα των Βάσκων. Η δεύτερη αναμέτρηση ίσως να αποτελέσει το κλειδί για την άρση του αδιεξόδου. Το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα (PNV) ελπίζει να βγει πρώτο, αλλά θα χρειαστεί τη στήριξη των συντηρητικών για να παραμείνει στην εξουσία. Σε αντάλλαγμα, ο Ραχόι θα ζητήσει τη στήριξη των πέντε βουλευτών του PNV σε κεντρικό επίπεδο. Και τότε θα του λείπει μόνο μια ψήφος για την απόλυτη πλειοψηφία.

Αλλά και το Σοσιαλιστικό Κόμμα σχεδιάζει να αναλάβει την πρωτοβουλία. Ο αρχηγός του, ο Πέδρο Σάντσεθ, έχει υποσχεθεί να καταβάλει «άοκνες προσπάθειες» σε αναζήτηση μιας κυβερνητικής λύσης που δεν θα είναι ο Μεγάλος Συνασπισμός τον οποίο του προτείνει ο Ραχόι.

Για να μην αποτύχει όμως όπως τον περασμένο Μάρτιο, θα πρέπει να τον στηρίξουν τόσο οι Podemos, που τότε είχαν ψηφίσει εναντίον του, όσο και οι Ciudadanos. Οι δύο αυτοί σχηματισμοί όμως διαφωνούν ριζικά στο θέμα του δημοψηφίσματος για την αυτοδιάθεση της Καταλονίας και οι αρχηγοί τους έχουν ανταλλάξει σκληρές εκφράσεις για το ζήτημα αυτό.

Όλα δείχνουν ότι ο Σάντσεθ θα επιμείνει στο κατηγορηματικό ΟΧΙ των τελευταίων μηνών. «Το PSOE είναι διχασμένο», λέει ο Σιμόν, «και αυτό αναγκάζει τον αρχηγό του να κρατήσει μια άκαμπτη στάση που περιορίζει τις επιλογές του».

Ο Σάντσεθ πιστεύει ότι το δικαστικό ημερολόγιο τον ευνοεί: στα τέλη Σεπτεμβρίου ξεκινούν πολλές δίκες εναντίον πρώην στελεχών του Λαϊκού Κόμματος για διαφθορά. Ανάμεσά τους, και η δίκη για το δίκτυο Γκιουρτέλ, μια υπόθεση παράνομης χρηματοδότησης του Λαϊκού Κόμματος με πάνω από 40 κατηγορούμενους.

Το ΟΧΙ του Σάντσεθ υπακούει σε μια τριπλή λογική. Πρώτον, οι σοσιαλιστές πρέπει να επιβιώσουν έναντι του Podemos. Στις εκλογές της 26ης Ιουνίου, φοβόντουσαν ότι θα γίνει το sorpasso, ότι θα τους ξεπερνούσε δηλαδή το κόμμα του Ιγκλέσιας.

Τελικά αυτό δεν συνέβη, καθώς το Podemos έχασε ένα εκατομμύριο ψήφους – κι ας συμμάχησε με τους κομμουνιστές. «Ο Πέδρο δεν φοβάται πια τις νέες εκλογές, θεωρεί ότι μπορεί να καταφέρει το τελειωτικό κτύπημα στο Podemos», σημειώνει ένα στέλεχος του κόμματος.

Δεύτερον, ο Σάντσεθ πρέπει να επιβιώσει στο κόμμα του. Οι «βαρόνοι» του κόμματος, με πρώτη τη μεγάλη ανταγωνίστριά του Σουσάνα Ντίαθ, θεωρούν τη στρατηγική του ριψοκίνδυνη. «Κανείς βαρόνος δεν θα προτείνει όμως το κόμμα να απόσχει και να επιτρέψει στο Λαϊκό Κόμμα να κυβερνήσει, κάτι τέτοιο θα ήταν αυτοκτονία», τονίζει ο Παστόρ.

Τρίτον, οι σοσιαλιστές ελπίζουν στην επιστροφή του δικομματισμού, όπου τόσο οι ίδιοι όσο και το Λαϊκό Κόμμα – που τον Ιούνιο αύξησε τη δύναμή του κατά 14 έδρες και τον Δεκέμβριο ελπίζει να πάει ακόμη καλύτερα – θα είναι ενισχυμένοι έναντι των νέων σχηματισμών.

Τα τέσσερα μεγάλα κόμματα συμφώνησαν τουλάχιστον σε κάτι: στην ημερομηνία των εκλογών. Θα είναι η 18η Δεκεμβρίου. Ο Σιμόν θεωρεί όμως ότι θα είναι ένα άλμα στο κενό. Αν οι ψηφοφόροι απομακρυνθούν κι άλλο από τα παραδοσιακά κόμματα, η Ισπανία θα βρεθεί σε μια ακόμη πιο δύσκολη κατάσταση.

(*) Η Ιζαμπέλ Πικέ είναι ανταποκρίτρια της Le Monde στη Μαδρίτη

(Πηγή: Le Monde)