Μια φθηνή πτήση στον Άρη

Την περασμένη Τρίτη, ο Οργανισμός Έρευνας Διαστήματος της Ινδίας έστειλε ένα διαστημόπλοιο προς τον Άρη, σε μια φιλόδοξη και πολύ οικονομική αποστολή. Βάρους σχεδόν 1,5 τόνων, ο Mangalyaan κατευθύνεται προς τον κόκκινο πλανήτη. Η αποστολή του είναι να χαρτογραφήσει μεγάλο μέρος της επιφάνειας του και να εντοπίσει την ύπαρξη μεθανίου, πιθανό σημάδι ζωής.

Εάν πράγματι ο Mangalyaan τα καταφέρει, φθάσει στον Άρη και μπει σε τροχιά μέχρι τον επόμενο Σεπτέμβριο, όπως προβλέπει το πρόγραμμα, αυτό και μόνο θα είναι τεράστια νίκη για την Ινδία, δεδομένου ότι τουλάχιστον οι μισές από τις συνολικά 40 αποστολές που έχουν φύγει για τον Άρη έχουν αποτύχει. Αλλά η πραγματική επιτυχία της Ινδικής Διαστημικής Υπηρεσίας (I.S.R.O) ίσως βρίσκεται στην εξαιρετική λιτότητα του προγράμματος.

Το ταξίδι του Mangalyaan θα κοστίσει μόλις 73 εκατομμύρια δολάρια. Συγκριτικά, η Boeing κοστολογεί το λιγότερο ακριβό από τα εμπορικά αεροσκάφη της στα 76 εκατομμύρια δολάρια. Και με τα σπάταλα δεδομένα του Νέου Δελχί, για διαστημικό πρόγραμμα είναι εξαιρετικά φθηνό, εάν σκεφτεί κανείς ότι η κατασκευή μιας γέφυρας οκτώ λωρίδων το 2010 κόστισε 340 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ένα άγαλμα Ινδού πολιτικού- με ύψος διπλάσιο αυτού του Αγάλματος της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη, θα κοστίσει άλλα 300 εκατομμύρια δολάρια.

Διαβάστε ακόμη: Περίπατος στο διάστημα με την ολυμπιακή δάδα

Η Υπηρεσία I.S.R.O. έχει την φήμη «τσιγγούνας», κάτι που εξηγείται πολύ ωραία από μια διάσημη φωτογραφία του 1981 με τον ινδικό δορυφόρο να μεταφέρεται με κάρο που τον σέρνουν βόδια. Οι επιστήμονες της αμείβονται με κατά μέσο όρο 1.200 έως 2.000 δολάρια τον μήνα, ενώ πράγμα ασυνήθιστο για διαστημικά προγράμματα, τα υλικά της ανακυκλώνονται διαρκώς. Η ρουκέτα για παράδειγμα, που μεταφέρει τον Mangalyaan στο διάστημα είναι συρραφή τμημάτων οχήματος εκτόξευσης του 1993. Μόνο ένα μοντέλο του Mangalyaan κατασκευάστηκε, δεδομένου ότι η Ι.S.R.O. έκανε τους ελέγχους της με βάση μόνο δοκιμές στους υπολογιστές.

Ωστόσο, παρά την φανφάρα γύρω από το πρώτο διαπλανητικό βήμα της Ινδίας, η εκτόξευση του Mangalyaan αναζωπύρωσε την παλιά διαμάχη που πάντα έβαζε τρικλοποδιές στις διαστημικές φιλοδοξίες της Ινδίας: πρέπει μια χώρα που δεν μπορεί να ταΐσει σωστά μεγάλο μέρος του πληθυσμού της, να ξοδεύει χρήματα για αποστολής στον Άρη; «Μπορούμε να φθάσουμε έως εκεί, αλλά δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε καθαρά νερό στους συμπολίτες μας στη Γη» σχολίασε ειρωνικά στο Twitter ο Ταβλήν Σινγκχ, αρθρογράφος στην εφημερίδα Indian Express.

Διαβάστε επίσης: Ταξίδι στην άκρη του διαστήματος

Και το απόγευμα της εκτόξευσης ο κοινωνικές ακτιβιστής Χαρς Μάντερ σχολίαζε επικριτικά ότι «η απόσταση μεταξύ του γιού του που κοιμάται στο κρεβάτι του και του παιδιού που κοιμάται στον δρόμο ένα χιλιόμετρο μακρύτερα, έγινε ξαφνικά μεγαλύτερη από την απόσταση που χωρίζει την Ινδία από τον Άρη».

Ενώ για τον οικονομολόγο Ζαν Ντρέζ, που έχει έδρα το Νέο Δελχί, αυτή η επιχείρηση «είναι μέρος της παραληρηματικής προσπάθειας της ελίτ της Ινδίας να καταταγεί στις υπερδυνάμεις».

Τα διαστημικά προγράμματα γίνονται εύκολος στόχος σε περιόδους λιτότητας, αλλά ήταν εξαιρετικά δύσκολο ο Mangalyaan να προκαλέσει αξιόπιστη κατακραυγή, κυρίως λόγω του εξαιρετικά χαμηλού κόστους του. Ο προϋπολογισμός του, των 73 εκατομμυρίων δολαρίων, είναι πολύ πιο χαμηλός σε σχέση με τα 20 δισ δολάρια που θα δώσει φέτος η Ινδία για να επιχορηγήσει τα τρόφιμα δυο εκ των τριών πολιτών της ή σε σχέση με τα 5,3 δισ που θα δαπανήσει για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων απασχόλησης στην επαρχία. Σε κάθε περίπτωση, ο ετήσιος προϋπολογισμός της διαστημικής υπηρεσίας είναι μόλις 700 εκατομμύρια δολάρια ή το 0,038% του ΑΕΠ της χώρας, την ώρα που η αμερικανική NASA θα δαπανήσει φέτος 16,5 δις δολάρια ή το 0,1% του αμερικανικού ΑΕΠ.

Δείτε: Εντοπίστηκε ο «δίδυμος» αδερφός της Γης

Αλλά τα θετικά του προγράμματος μπορούν να δικαιολογήσουν τη δαπάνη. Εκτός του ότι τα κέρδη είναι σημαντικά- επτά έως και εννέα φορές μεγαλύτερα από την ίδια την επένδυση, τα οφέλη δεν είναι μόνο οικονομικά. Σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη Τρίτη, ο πρόεδρος της I.S.R.O υποστήριξε ότι η εμπειρία που έχουν πλέον οι επιστήμονες της υπηρεσίας στους δορυφόρους πρόγνωσης καιρού, για παράδειγμα, έχουν βελτιώσει την ακρίβεια της πρόγνωσης των επικίνδυνων καιρικών φαινομένων, καταφέρνοντας να σώσουν μόλις τον περασμένο μήνα, χιλιάδες ανθρώπινες ζωές στην διάρκεια ισχυρού κυκλώνα