Τι είναι αυτό που το λένε «ανισότητα»;

Η φετινή σύνοδος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός κυριαρχείται από ένα θέμα: Πώς θα βελτιωθεί το «ίματζ» της παγκοσμιοποίησης για να μην μετατρέψουμε το Brexit και τους απανταχού «Τραμπ» από εξαίρεση σε κανόνα.

Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, είπε στην ομιλία της ότι για να υπάρξει πραγματική εκτόνωση της δυσαρέσκειας των μαζών που μεταφράζεται σε αντισυμβατικές –και επικίνδυνες- ψήφους, τότε θα πρέπει να αποφασίσουμε ότι έφτασε η ώρα της αναδιανομής (του πλούτου).

Λίγες μέρες πριν από τη φετινή σύνοδο στο χειμερινό ελβετικό θέρετρο, μια έκθεση της Oxfam έδειξε ότι οκτώ (8) άνθρωποι έχουν τον ίδιο πλούτο με τον μισό πληθυσμό της Γης. Το στοιχείο αυτό από μόνο του συνιστά τον μεγαλύτερο οιωνό κακών εκλογικών νέων για το άμεσο μέλλον. Ιδιαίτερα όταν αυτό το μέλλον περιλαμβάνει εκλογές στις ισχυρότερες χώρες της Ευρώπης (βλέπε Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και ίσως την Ιταλία).

Το μάθημα του Brexit και του Ντόναλντ Τραμπ δείχνει, για την ώρα, να ανησυχεί τους ισχυρότερους πολιτικούς και οικονομικούς ηγέτες του πλανήτη μονάχα μεταξύ αυτού που λέμε «τυριού και αχλαδιού». Όχι μόνο γιατί η ανησυχία έρχεται εξαιρετικά καθυστερημένα όσον αφορά το χρόνο της εκδήλωσής της, αλλά διότι δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό.

Η θεωρία του λεγόμενου «1%», δηλαδή της ελίτ των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη και του πλούτου τους ο οποίος συγκρίνεται μόνο με τα χρήματα αρκετών δισεκατομμυρίων συνανθρώπων μας, έγινε σλόγκαν από τις αρχές της δεκαετίας του 2010 στο κίνημα της «Κατάληψης της Wall Street» (Occupy Wall Street).

Από τότε ακολούθησαν πάρα πολλά. Η κρίση της ευρωζώνης και οι 3+1 χώρες που μπήκαν στα μνημόνια (Ελλάδα, Κύπρος, Ιρλανδία και ατύπως η Ισπανία) ήταν από τα κορυφαία. Κι όμως, χρόνο με το χρόνο, οι πολιτικές εξελίξεις και το μοναδικό εργαλείο που δεν κοιτά το μέγεθος του τραπεζικού μας λογαριασμού (δηλαδή η ψήφος) ανέτρεψε σταθερές δεκαετιών. Η Βρετανία βγαίνει από την ΕΕ. Η άκρα δεξιά και ο εθνικισμός μετατράπηκαν από γραφικές πολιτικές δυνάμεις του 0,1% σε διαμορφωτές της πολιτικής πραγματικότητας. Ο φόβος του διαφορετικού επιτίθεται σε προσφυγόπουλα σε δημοτικά σχολεία, δημιουργεί απροστάτευτους καταυλισμούς προσφύγων μέσα στα χιόνια, και βαφτίζει «ζούγκλα» το σημείο του χάρτη όπου χιλιάδες μετανάστες βρίσκουν τοίχο στην αναζήτησή τους για μια καλύτερη ζωή.

Πώς, όμως, μπορεί να επιτευχθεί η πολυπόθητη «αναδιανομή», για την οποία η παγκοσμιοποίηση εισπράττει τη μεγαλύτερη εκλογική απέχθεια τους τελευταίους μήνες; Τα πάντα ξεκινούν από τη φορολογική δικαιοσύνη και το δικαίωμα στην εργασία.

Τα περιστατικά που αφορούν τις ειδικές συμφωνίες μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών με ορισμένες χώρες της Ευρώπης για την αποφυγή τεράστιων φορολογικών εξόδων ενώ την ίδια στιγμή οι πολιτικές λιτότητας πνίγουν τα χαμηλά και μεσαία κοινωνικά στρώματα, χρησιμοποιούνται ως εργαλείο προπαγάνδας από εκείνους που χαρακτηρίζονται ως «λαϊκιστές». Η μετακόμιση χιλιάδων παραγωγικών θέσεων εργασίας σε πάμφθηνες αλλά ανεξέλεγκτες -όσον αφορά τα εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα- ασιατικές χώρες, εφοδίασαν τους ίδιους «λαϊκιστές» με τα απαραίτητα πολιτικά εργαλεία για να ολοκληρώσουν με επιτυχία τα σχέδιά τους.

Η χρήση της ορθής και δίκαιης φορολόγησης και η προστασία θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών, αποτελούν ορισμένα από τα βασικά συστατικά στην προσπάθεια ανάσχεσης της εισοδηματικής και κοινωνικής ανισότητας που οξύνεται χωρίς έλεγχο. Η δημιουργία σταθερών δομών που θα επιτρέψουν στις εθνικές οικονομίες να προστατεύσουν πραγματικά, και όχι επιδερμικά, τους πλέον ανίσχυρους, προσφέροντας παράλληλα τη σιγουριά μιας καθολικής κοινωνικής πολιτικής που θα αντιμετωπίζει τον πολίτη με αξιοπρέπεια, θα απορροφήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τους πολιτικούς κραδασμούς που οδηγούν σε ακραία αποτελέσματα.

Μια κατάσταση που δημιουργεί επιχειρηματικούς γίγαντες οι οποίοι ανακατευθύνουν τα τεράστια έσοδά τους μέσω της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης σε διάφορα εξωτικά νησιά του Ειρηνικού, προκαλεί. Και μάλιστα η πρόκληση είναι διπλή, εάν στη μέση αυτής της διαδικασίας εμπλέκονται οι δικαστικές αρχές και οι πολυεθνικοί θεσμοί, νίπτοντας χείρας, επειδή κανείς δεν κατάφερε να κλείσει τα παράθυρα μιας διάτρητης νομολαγνίας που εξακολουθεί να κάνει τα στραβά μάτια.

Μαζί με την πρόκληση της αξιοποίησης του παραγόμενου πλούτου σε παγκόσμιο επίπεδο, ο οποίος είναι περισσότερος από ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία, οι ισχυρότεροι πολιτικοί παράγοντες του πλανήτη οφείλουν να δείξουν ότι όχι μόνο αναγνωρίζουν, αλλά και διορθώνουν τα λάθη τους. Κι όταν δεν το κάνουν οι ίδιοι, τότε πρέπει να γίνονται αντικείμενο εξαντλητικών ελέγχων.

Μια από τις πλέον παραδοσιακές και αποτελεσματικές μεθόδους ελέγχου ήταν πάντα η δημοσίευση. Γι’ αυτό και η ορθή λειτουργία του Τύπου συνιστά ένα εξαιρετικά χρήσιμο δημοκρατικό εργαλείο. Όμως, δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί έναν ακόμη από τους λεγόμενους «θεσμούς» ο οποίος απαξιώνεται διαρκώς στα μάτια των δυτικών κοινωνιών για πολλούς και διάφορους λόγους – οι οποίοι τις περισσότερες φορές επικεντρώνονται στη σχέση των ιδιοκτητών των ΜΜΕ με τις πολιτικές ελίτ.

Ο σεβασμός της δημοσίευσης, και κυρίως ένα αυστηρό πλαίσιο προστασίας των ανθρώπων οι οποίοι παρέχουν σε ΜΜΕ αλλά και κυβερνητικές υπηρεσίες όλες εκείνες τις απαραίτητες πληροφορίες για παράνομες ή ακόμη και εγκληματικές ενέργειες ιδιωτών ή δημόσιων λειτουργών (whistleblowers), συνιστά μια ακόμη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας ενός «συστήματος» το οποίο σήμερα γνωρίζει μόνο ήττες στις κάλπες όλου του πλανήτη.

Τα πάντα, όμως, εξαρτώνται από τη διάθεση των ισχυρών. Εφόσον η ελίτ αποφασίσει ότι το πρόβλημα της παγκοσμιοποίησης δεν είναι το κακό της «μάρκετινγκ», αλλά η υπό διαμόρφωση συνείδηση που την βλέπει ως τον κύριο υπαίτιο μιας κατάστασης διαρκούς και συνεχιζόμενης οικονομικής και κοινωνικής πίεσης των μεσαίων και χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, τότε θα έχουμε κάνει το πρώτο σοβαρό βήμα για μια βιώσιμη λύση. Αρκεί οι υποστηρικτές της να δείξουν στους πολίτες ότι οι όμορφες θεωρίες τους για μια παγκόσμια κοινωνία χωρίς ανισότητες δεν μένουν πια στα λόγια, αλλά γίνονται –επιτέλους- πράξη.

Ο Βασίλης Σαμούρκας είναι αρχισυντάκτης του www.fortunegreece.com

Διαβάστε ακόμη: Πώς μπορεί να επιδιορθωθεί η παγκοσμιοποίηση