Πώς το Δημόσιο «άρπαξε» 10.500 κατοικίες

Τα επώδυνα μέτρα και η σκληρή φορολογία αναγκάζουν αρκετούς φορολογουμένους να αποποιούνται τις κληρονομιές ακινήτων ή να τα εκχωρούν, μιας και δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν το σχετικό φόρο στο ελληνικό Δημόσιο.

Παράλληλα, η φορολογική διοίκηση κατάσχεσε την περασμένη χιλιάδες ακίνητα, ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο. Σύμφωνα με επίσημα σχετικά στοιχεία που παρουσίασε η Alpha Αστικά Ακίνητα στο πρόσφατο συνέδριο του ΕΛΙΕ (Ελληνικό Ινστιτούτο Εκτιμητικής), το 2016 οι κατασχέσεις ακινήτων και οι αποποιήσεις κληρονομιών ήταν αυξημένες περίπου κατά 73%. Αναλυτικότερα, το 2016 περιήλθαν στο ελληνικό Δημόσιο 10.500 ακίνητα έναντι 6.079 ακινήτων το 2013, τα οποία προήλθαν από κατασχέσεις, αποποιήσεις, ή εκχωρήσεις, λόγω οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων.

Παραμένει, ωστόσο, ακόμη άγνωστο το τι γίνονται τα ακίνητα αυτά, καθώς και ποιο είναι το απόθεμα των ακινήτων αυτών που έχουν περιέλθει στα χέρια του δημοσίου από κατασχέσεις ή εκχωρήσεις ακινήτων.

Αυτό, όμως, που είναι ξεκάθαρο είναι η οικονομική ανέχεια των πολιτών, οι οποίοι δεν μπορούν να πληρώσουν τον φόρο κληρονομιάς, ενώ άλλοι οι οποίοι αδυνατούν να ενταχθούν στη ρύθμιση των 12 δόσεων για την πληρωμή των οφειλών τους με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να εκχωρούν τα σπίτια τους στο κράτος.

Όπως σημειώνουν φορείς της αγοράς ακινήτων, οι αποποιήσεις κληρονομιών πρόκειται να διατηρηθούν με αμείωτη ένταση και στο άμεσο μέλλον, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται να εξαλειφθεί κάποιος από τους παράγοντες που έχουν γιγαντώσει το σχετικό φαινόμενο. Μάλιστα, επισημαίνεται ότι η όλη διαδικασία είναι πιθανό να γίνει ακόμα πιο δυσχερής, καθώς εξετάζεται η υποχρεωτική επισύναψη βεβαίωσης μηχανικού περί μη ύπαρξης αυθαίρετων κατασκευών.

Από τα ενδιαφέροντα στοιχεία που παρουσίασαν εκπρόσωποι της Εθνικής Τράπεζας και της Alpha Αστικά Ακίνητα για την κτηματαγορά το 2016 προκύπτουν τα εξής:

• Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2016 (Δεκ. 15 – Νοέμ. 16) οι άδειες που εκδόθηκαν έχουν συνολικό εμβαδόν 2.443.300 τ.μ. σε επίπεδο χώρας, μειωμένες σε σχέση με το 2015 κατά 9,9% και 424.700 τ,μ, στην Αττική, αυξημένες σε σχέση με το 2015 κατά 17,7% (2.400 άδειες).

• Αντίστοιχα το 2005 που υπήρξε η μέγιστη οικοδομική δραστηριότητα ήταν συνολικού εμβαδού 29.516.800 τ.μ. σε επίπεδο χώρας και 8.586.100 τ.μ. στην Αττική (29.766 άδειες). Η οικοδομική δραστηριότητα του 2016 αντιστοιχεί στο 8,28% στο σύνολο της χώρας και στο 4,95% στην Αττική.

• Οι αγοραπωλησίες το 2016 κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Με βάση έμμεσα στοιχεία και εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς οι αγοραπωλησίες εκτιμάται ότι κυμαίνονται μεταξύ 15.000 – 20.000, σχετικά αυξημένες σε σχέση με το 2015. Να σημειωθεί ότι προ κρίσης οι αγοραπωλησίες ξεπερνούσαν τις 150 χιλιάδες.

• Η καταγραφείσα πτώση της αγοραίας αξίας των οικιστικών ακινήτων από την Τράπεζα της Ελλάδος για το 2016 ανέρχεται στο 2,2% και αναλύεται σε 2,9% για τις κατοικίες πενταετίας και σε 1,8% για παλαιότερες της πενταετίας κατοικίες. Συνολικά, από την αρχή της κρίσης οι τιμές έχουν υποχωρήσει 41,3%, ωστόσο σε πολλές περιοχές το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο.

• Εχει αυξηθεί σημαντικά το πλήθος των ακινήτων που περιέρχονται στο Δημόσιο, είτε λόγω κατασχέσεων είτε λόγω αποποιήσεων κληρονομιών. Από 6.079 το 2013, το 2016 υπολογίζεται ότι εκτινάχθηκαν σε 10.500.

• Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ κατά 60% μειώθηκαν οι πράξεις των υποθηκοφυλακείων από το 2004 έως το 2014. Οι πράξεις (μεταβιβάσεις ακινήτων, υποθήκες, διεκδικήσεις, κατασχέσεις κ.ά.) κυμαίνονταν σε σχετικώς σταθερά επίπεδα μέχρι το 2008 (947.610 πράξεις το 2004, 1,2 εκατ. το 2006, 1 εκατ. το 2008). Από το 2009 ξεκινά μικρή μείωση, η οποία στη συνέχεια εξελίσσεται απότομα: από 951.000 το 2010, οι πράξεις «πέφτουν» στις 535.000 το 2012 και στις 384.000 το 2014.

• Οι επενδύσεις σε νέες κατοικίες έχουν υποχωρήσει έως 95% από το 2007 μέχρι το 2016, ενώ η πτώση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας κατά την περίοδο από το 2005 έως το τέλος του πρώτου φετινού εξαμήνου αγγίζει το 93% (με βάση την επιφάνεια).

• Οι επενδύσεις σε κατοικίες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, μειώθηκαν από το 10,8% το 2007 σε μόλις 0,8% το 2015.

• Μέχρι το Αύγουστο του 2016 ανεγέρθηκαν μόλις 4.853 νέες κατοικίες, όταν κατά το αντίστοιχο διάστημα του 2007 είχαν κατασκευαστεί 71.936 κατοικίες. Η χρονιά έκλεισε λίγο κάτω από τις 8.000 νέες κατοικίες και κάτι τέτοιο αναμένεται να συμβεί και φέτος, αν δεν αλλάξει κάτι δραματικά.

Ένα σημείο που πρέπει επίσης να προσεχθεί είναι ότι πολλές κατοικίες παραμένουν κενές διότι:

• Πολλοί ξένοι που δούλευαν στην Ελλάδα έχουν φύγει.

• Πολλά Ελληνόπουλα (~ 450.000) μετανάστευσαν σε αναζήτηση εργασίας.

• Πολλοί νέοι επιστρέφουν στο σπίτι των γονέων, λόγω οικονομικής αδυναμίας.

• Τα δημογραφικά της χώρας είναι αρνητικά επί σειράν ετών (μείωση γεννήσεων) και τούτο έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις σε όλη την πορεία της χώρας μας.

Οι αιτίες της κρίσης

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ακινήτων είναι εν δυνάμει πωλητές, αλλά υπάρχει πλήρης σχεδόν ανυπαρξία αγοραστών και αυτό οφείλεται:

• Στη συνεχιζόμενη υπέρμετρη φορολογία της ακίνητης περιουσίας, η οποία θα πρέπει σταδιακά να προσαρμοστεί σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα που να τα αντέχουν οι φορολογούμενοι.

• Στην ανεργία που παραμένει υψηλή παρότι εμφανίζεται ελαφρά μειωμένη (~23%), αλλά τούτο κυρίως οφείλεται στη μερική απασχόληση.

• Στη συνεχιζόμενη συρρίκνωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών. Στην ανυπαρξία δανείων από τράπεζες.

• Στην κακή ψυχολογία και στην απώλεια φωτός στο βάθος του… τούνελ.

• Στα capital controls που παραμένουν και προβληματίζουν.