«Οικονομία του διαμοιρασμού» ή μήπως «οικονομία της αδιαφορίας»;

του Ρόμπερτ Χάκετ

Πρόσφατα, κάποιοι πανεπιστημιακοί μου έδειξαν μια ερευνητική εργασία που δημοσίευσαν πάνω στην οικονομία του διαμοιρασμού – ή όπως την αποκαλούν οι ίδιοι, την «οικονομία του ‘τα θέλω όλα δικά μου’».

Οι συγγραφείς – ο Άλεξ Ρόσενμπλατ, εθνογράφος στο Ινστιτούτο Έρευνας Δεδομένων & Κοινωνίας στη Νέα Υόρκη και ο Ράιαν Κάλο, επίκουρος καθηγητής στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον – επισημαίνουν ότι μεσάζοντες όπως η Uber, η Airbnb και η Lyft ασκούν υπερβολικά μεγάλο και ανεξέλεγκτο έλεγχο πάνω στις αγορές τους.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς, αυτές οι εταιρείες χειραγωγούν και παραπλανούν τους συμμετέχοντες στην αγορά, εκμεταλλευόμενοι «ασυμμετρίες πληροφοριών και ισχύος». Συνεπώς, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να παρέμβουν περισσότερο υπέρ της προστασίας του καταναλωτή, ξεριζώνοντας τις όποιες καταχρήσεις.

Το παράδειγμα του προγράμματος Greyball της Uber είναι χαρακτηριστικό. Ο Ρόσενμπλατ, μάλιστα, ανακάλυψε «αυτοκίνητα – φαντάσματα» στην εφαρμογή της Uber, κατά τη διάρκεια της έρευνάς του. (Η Uber αρνείται κάτι τέτοιο). Κανείς δεν ξέρει πόσο εκτεταμένη είναι η εμφάνιση ανύπαρκτων οχημάτων στην εφαρμογή, αλλά η πεποίθηση ότι είναι πιο εκτεταμένη απ’ ό,τι ισχυρίζεται η εταιρεία έχει μια βάση. Όταν ο Τζο Σάλιβαν, υπεύθυνος ασφαλείας της Uber, απαγόρεψε τη στοχοποίηση των αστυνομικών και υπαλλήλων εποπτικών αρχών μέσω του Greyball, σημείωσε: «Δεδομένου του τρόπου με τον οποίο είναι σχεδιασμένα τα συστήματά μας, θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για να υλοποιηθεί πλήρως αυτή η απαγόρευση».

Πώς μπορεί όμως κάποιος να εξασφαλίσει ότι η εταιρεία δεν ασκεί διακρίσεις εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας του πληθυσμού, όταν κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τα δεδομένα που εμφανίζονται στην οθόνη;

Πολλοί ερευνητές συγκρίνουν το πρόγραμμα Greyball της Uber με το λογισμικό παραποίησης των μετρήσεων εκπομπών καυσαερίων της Volkswagen. Ο μόνος λόγος που οι ρυθμιστικές αρχές ανακάλυψαν εκείνη την απάτη ήταν επειδή μια ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια είχαν θέσει ως σκοπό τους να εντοπίσουν διαφορές μεταξύ των αναφερόμενων μετρήσεων και της πραγματικότητας.

Εάν η Uber μπορεί να παραπλανά όποιον θέλει – ερευνητές, αξιωματούχους εποπτικών αρχών, κλπ. – πώς θα μπορεί να λογοδοτεί για τις πράξεις της; Όλο αυτό φαίνεται εξαιρετικά προβληματικό