ΕΤΕΑΝ: Πάνω από 400 εκατ. ευρώ σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ) είναι ένα χρηματοδοτικό ίδρυμα, δηλαδή ένας συμπληρωματικός φορέας στο συνολικό χρηματοπιστωτικό σύστημα (τραπεζικό σύστημα και κεφαλαιαγορά).

Οι πόροι του προέρχονται κυρίως από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων και τα Διαρθρωτικά και Περιφερειακά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κατά συνέπεια, ο ετήσιος απολογισμός του ΕΤΕΑΝ όπως και κάθε άλλης εταιρείας είναι πολύ σημαντικός, αλλά εξίσου (αν όχι ακόμα περισσότερο) σημαντικός είναι ο απολογισμός στο τέλος κάθε προγραμματικής περιόδου.

Οι προγραμματικές περίοδοι, είναι οι χρονικές περίοδοι, εντός των οποίων θα πρέπει να διατεθούν τα κεφάλαια τα οποία έχουν χορηγηθεί από τους εθνικούς πόρους και τους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ΕΤΕΑΝ, για να τους διαχειριστεί.

Η προηγούμενη προγραμματική περίοδος, έληξε την 31/1/2017. Μια πρόσθετη αξία του απολογισμού της περιόδου που έληξε πριν από 3 περίπου μήνες, είναι ότι ήταν η πρώτη φορά σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, που οι πόροι που διατίθενται από αυτήν γίνονται αντικείμενο διαχείρισης μέσω ταμείων. Κατά συνέπεια, ο απολογισμός ειδικά για την περίοδο που έληξε, ισοδυναμεί με τον απολογισμό της εφαρμογής για πρώτη φορά των νεοσύστατων αυτών χρηματοδοτικών εργαλείων. Τα σημαντικότερα από τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, διαχειριστής των οποίων υπήρξε το ΕΤΕΑΝ, είναι το Ταμείο Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ) και το Ταμείο Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον (ΤΕΞΟΙΚ).

Το Ταμείο Επιχειρηματικότητας

Το ΤΕΠΙΧ ήταν ένα Ταμείο Χαρτοφυλακίου, με τρεις (κατά σειρά σπουδαιότητας), επιμέρους δράσεις:

· Επιχειρηματική Επανεκκίνηση
· Εγγυοδοσία
· Νησιωτική Επιχειρηματικότητα

Η πρώτη δράση αφορούσε συγχρηματοδότηση επιχειρήσεων από κοινού με τις τράπεζες, τόσο για δάνεια κεφαλαίων κίνησης, όσο και για επενδυτικά δάνεια. Η δεύτερη δράση αφορούσε παροχή εγγυήσεων για τη λήψη τραπεζικών δανείων από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Τέλος η τρίτη δράση αφορούσε την παροχή δανείων αποκλειστικά σε νησιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες συμμετείχαν στα επενδυτικά σχέδια και με δικά τους κεφάλαια.

Το ποσοστό απορροφητικότητας του Ταμείου

Το κεφάλαιο του Ταμείου ήταν 372 εκατ. €. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ως κεφάλαιο του Ταμείου εννοείται το ποσόν που τελικά παρέμεινε στο Ταμείο, μετά από την ανακατανομή των κεφαλαίων που έγινε σε διάφορες δράσεις του ΕΣΠΑ και που κατέληξε στην επιστροφή κάποιων κεφαλαίων του Ταμείου για τη χρησιμοποίησή τους σε άλλες δράσεις.

Τελικά το Ταμείο διέθεσε για την παροχή δανείων σε ελληνικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, 392,1 εκατ. €.

Η διαφορά των 20,1 εκατ. € οφείλεται στην ανακύκλωση των κεφαλαίων, στη χρησιμοποίηση δηλαδή των πόρων που προέρχονταν από είσπραξη τόκων και την αποπληρωμή των παλαιών δανείων, για τη χορήγηση νέων. Κατά συνέπεια το ποσοστό απορροφητικότητας των πόρων του Ταμείου, ανήλθε στο 105,4%.

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλη διαφορά των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων σε σχέση με τους παλαιούς τρόπους διάθεσης των κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Λόγω της ανακύκλωσης των κεφαλαίων, είναι δυνατή η επίτευξη ποσοστών απορρόφησης άνω του 100%. Αυτήν την απόδοση δεν μπορεί να την επιτύχει οποιοσδήποτε άλλος τρόπος διάθεσης των κεφαλαίων (πχ η επιδότηση).

Ο συντελεστής μόχλευσης του Ταμείου

Επίσης, εκτός από τα κεφάλαια του Ταμείου, διατέθηκαν 453,6 εκατ. € από τις τράπεζες (ως συμμετοχή στα συγχρηματοδοτούμενα δάνεια) και 11 εκατ. € ως ίδια συμμετοχή από τις επιχειρήσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ίδια συμμετοχή που αναφέρεται εδώ, αφορά μόνο τη συμμετοχή των επιχειρήσεων στο πλαίσιο της δράσης Νησιωτική Επιχειρηματικότητα, στην οποία η συμμετοχή αυτή αποτελούσε συμβατική υποχρέωση των επιχειρήσεων και για το λόγο αυτό είναι καταγεγραμμένη.

Στις υπόλοιπες δράσεις προφανώς υπήρχε επίσης ίδια συμμετοχή και των επιχειρήσεων, η οποία όμως επειδή δεν αποτελούσε συμβατική τους υποχρέωση, δεν υφίστανται στοιχεία που να την υποδεικνύουν. Είναι όμως σίγουρο ότι τα συνολικά κεφάλαια που διατέθηκαν στην ελληνική οικονομία είναι αρκετά μεγαλύτερα από το άθροισμα των καταγεγραμμένων ποσών που διέθεσαν το ταμείο, οι τράπεζες και οι ίδιες επιχειρήσεις.

Συνολικά, το άθροισμα το τριών προηγούμενων ποσών, τα οποία αποδεδειγμένα διοχετεύθηκαν στην ελληνική οικονομία, ήταν 856,7 εκατ. €.

Κατά συνέπεια μετά τη μόχλευση, δηλαδή τη χρησιμοποίηση πόρων και από άλλες πηγές και όχι μόνο από το Ταμείο, οι συνολικοί πόροι που διοχετεύονται στην οικονομία είναι πολλαπλάσιοι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο (όπως έχουμε σημειώσει υποεκτιμημένος) συντελεστής μόχλευσης που επιτεύχθηκε, είναι 2,3, δηλαδή για κάθε 1 € που διέθετε το Ταμείο, στην οικονομία κατέληγαν 2,3 €. Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλη συμβολή των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων στην οικονομία: Λόγω της μόχλευσης των κεφαλαίων, είναι δυνατή η επίτευξη συντελεστών μόχλευσης άνω του 1. Δηλαδή στην οικονομία καταλήγουν τελικά πόροι πολλαπλάσιοι σε σχέση με τους αρχικούς διαθέσιμους πόρους.

Το Ταμείο Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον

Το ΤΕΞΟΙΚ ήταν ένα πρόγραμμα που παρείχε επιδότηση και άτοκο δάνειο στα νοικοκυριά που επιθυμούσαν να προβούν στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους. Το αρχικό κεφάλαιο του προγράμματος ήταν 408,2 εκατ. € που προοριζόταν για την παροχή επιδοτήσεων και για τη χορήγηση δανείων. Τελικά, δόθηκαν προς τα νοικοκυριά 361,1 ως επιδοτήσεις και 237,1 εκατ. € μέσω της χορήγησης δανείων.

Συνολικά δηλαδή διατέθηκαν 598,2 εκατ. €, από τα 408,2 εκατ. € αρχικά κεφάλαια του Ταμείου.

Προφανώς 190 εκατ. €, προέρχεται από την ανακύκλωση των κεφαλαίων, και από τη μόχλευση, δηλαδή τη συγχρηματοδότηση των δανείων από την πλευρά των τραπεζών. Η απορρόφηση πόρων δηλαδή και σε αυτήν την περίπτωση, ήταν αρκετά υψηλότερη από τα αρχικά κεφάλαια.

Τα συμπεράσματα από την πρώτη περίοδο εφαρμογής των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων

Με το πέρας της πρώτης περιόδου εφαρμογής των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, υπάρχει η δυνατότητα για μια καταρχήν αξιολόγησή τους. Όπως δείχνουν τα στοιχεία που συνοπτικά παρατέθηκαν προηγουμένως, δύο είναι τα βασικά πλεονεκτήματα των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων:

· Δημιουργείται η δυνατότητα για την επίτευξη ποσοστών απορροφητικότητας υψηλότερων από 100%, λόγω της ανακύκλωσης των κεφαλαίων. Το τελικό ποσοστό απορροφητικότητας δηλαδή, είναι συνάρτηση της αρχικής διάθεσης κεφαλαίων και του χρονικού σημείου επιστροφής κεφαλαίων και κατά συνέπεια της δυνατότητας εκ νέου χρησιμοποίησής τους.
· Τα τελικά διοχετευόμενα κεφάλαια στην οικονομία, δεν εξαρτώνται μόνο από το βαθμό απορροφητικότητας, αλλά και από το βαθμό κινητοποίησης και άλλων πρόσθετων κεφαλαίων, δηλαδή από αυτό που στα Χρηματοοικονομικά ονομάζεται συντελεστής μόχλευσής τους.

Η αξιοποίηση της εμπειρίας από την πρώτη περίοδο εφαρμογής των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων

Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η εμπειρία από την πρώτη εφαρμογή των νέων χρηματοοικονομικών εργαλείων είναι πολύ θετική, ιδιαίτερα στην περίοδο της ύφεσης που ήταν η περίοδος 2013-2016, κατά την οποία εφαρμόστηκαν. Το ζητούμενο τώρα είναι η αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας για το σχεδιασμό τους με τρόπο που να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα στην επόμενη περίοδο, που θα είναι περίοδος οικονομικής ανάπτυξης. Για το σκοπό αυτό, το ΕΤΕΑΝ ζήτησε τις απόψεις της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ), της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδος (ΕΣΤΕ), της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ) και της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ).

Οι πολύτιμες απόψεις των παραπάνω φορέων οι οποίες ανταποκρίθηκαν άμεσα στο αίτημα του ΕΤΕΑΝ, αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας με τη βοήθεια του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, για την τελική διαμόρφωση των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων.

*Ο Κώστας Γαλιάτσος είναι Πρόεδρος Δ.Σ. και Διευθύνων Σύμβουλος ΕΤΕΑΝ Α.Ε.