Στο «κόκκινο» η ανεργία – Υψηλότερη απ’ τα επίσημα νούμερα

Η ανεργία της Ευρωζώνης είναι υψηλότερη από ό,τι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία, διατηρώντας σε χαμηλά επίπεδα τις αυξήσεις των μισθών, σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η οποία δημιουργεί νέες αμφιβολίες για το αν η κεντρική τράπεζα μπορεί να αρχίσει σύντομα να περιορίζει τα μέτρα νομισματικής στήριξης της οικονομίας.

Η αύξηση των μισθών είναι απρόσμενα χαμηλή, δεδομένου ότι η Ευρωζώνη καταγράφει την καλύτερη οικονομική επίδοσή της εδώ και μία δεκαετία, ενώ η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι απαιτείται μεγαλύτερη δυναμική των μισθών για να γίνει πιο βιώσιμη η αύξηση του πληθωρισμού, η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη μείωση της νομισματικής στήριξης.

Εξηγώντας την προφανή αναντιστοιχία μεταξύ της γρήγορης μείωσης της ανεργίας και της χαμηλής αύξησης των μισθών, η ΕΚΤ αναφέρει ότι τα γενικά στοιχεία για την ανεργία δεν λαμβάνουν υπόψη τους εργαζόμενους με μερική απασχόληση που θέλουν να εργάζονται περισσότερες ώρες καθώς και όσους δεν καλύπτουν αυστηρά στατιστικά κριτήρια για να θεωρηθούν ότι εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό, αν και οι δύο αυτές ομάδες ενισχύουν τη χαλαρότητα της αγοράς εργασίας.

Εάν ληφθούν υπόψη οι δύο αυτές κατηγορίες, η χαλαρότητα της αγοράς εργασίας (σ.σ. υποαπασχόληση του εργατικού δυναμικού) είναι περίπου 15%, πολύ πάνω από το επίσημο ποσοστό ανεργίας 9,5% και μόνο η Γερμανία φαίνεται να παρουσιάζει ενδείξεις μίας σφιχτής αγοράς εργασίας.

«Στη Γαλλία και την Ιταλία, η χαλαρότητα της αγοράς εργασίας, αν μετρηθεί με έναν ευρύτερο ορισμό (αντί με το επίσημο ποσοστό της ανεργίας), συνέχισε να αυξάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάκαμψης, ενώ στην Ισπανία και άλλες οικονομίες της Ευρωζώνης σημειώθηκε κάποια μείωση, αλλά το επίπεδο παραμένει πολύ πάνω σε σχέση με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν για το διάστημα πριν την κρίση», αναφέρει η μελέτη στο δελτίο της ΕΚΤ. «Το επίπεδο του ευρύτερου δείκτη υποαπασχόλησης της εργασίας είναι ακόμη υψηλό και αυτό είναι πιθανό να συνεχίσει να περιορίζει τη δυναμική των μισθών», προσθέτει η μελέτη.

Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, που είχαν υποστηριχθεί εν μέρει από την ΕΚΤ, οδήγησαν σε αύξηση της μερικής απασχόλησης, η οποία έδωσε μεγαλύτερη ευελιξία στους εργοδότες. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες προσλαμβάνουν περισσότερους εργαζόμενους με καθεστώς μερικής απασχόλησης ή προσωρινής εργασίας αντί να απασχολούν περισσότερο τους ήδη εργαζόμενους. Πράγματι, οι θέσεις μερικής και προσωρινής απασχόλησης αυξήθηκαν κατά σχεδόν 4 εκατομμύρια μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, ενώ η συνολική απασχόληση δεν αυξήθηκε, κάτι που αποτελεί πιθανόν βαρίδι για τους μισθούς.

Οι επικριτές της πολιτικής της ΕΚΤ υποστηρίζουν ότι η στερεή οικονομική ανάπτυξη και ο πληθωρισμός ενισχύουν ήδη το επιχείρημα για τον περιορισμό της νομισματικής στήριξής της, αλλά η κεντρική τράπεζα έχει επανειλημμένα αναφέρει τους μισθούς ως μία πηγή ανησυχίας.

Η ΕΚΤ εκτιμά ότι περίπου το 3,5% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας θεωρείται στατιστικά ως ανενεργό, αν και θα μπορούσε να επανενταχθεί γρήγορα στο εργατικό δυναμικό. Ένα ακόμη ποσοστό 3% υποαπασχολείται ή εργάζεται λιγότερες ώρες από ό,τι θα ήθελε. Ένας ακόμη πονοκέφαλος για την ΕΚΤ είναι ότι η πλειονότητα των νέων θέσεων εργασίας δημιουργούνται στον τομέα των υπηρεσιών, όπου η αύξηση της παραγωγικότητας είναι εγγενώς μικρότερη, περιορίζοντας έτσι την προοπτική αύξησης των μισθών.

Η Σλοβακία μαζί με την Ισπανία και την Ελλάδα είναι οι χώρες που σημείωσαν τη μεγαλύτερη μείωση στο ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας 15-24 ετών από το 2013 έως το 2016, σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (recent developments in youth unemployment) που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της.

Η μελέτη σημειώνει, ωστόσο, ότι «η ανεργία των νέων είναι ιδιαίτερα υψηλή στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία, μετά τις μεγάλες αυξήσεις που σημειώθηκαν στη διάρκεια της κρίσης». Στην Ελλάδα, το ποσοστό της ανεργίας των νέων φαίνεται, με βάση διάγραμμα της μελέτης, να έχει μειωθεί πάνω από 10 μονάδες στην περίοδο 2013-2016 – τον Δεκέμβριο του 2016 διαμορφώθηκε στο 46,7% με βάση στοιχεία της Eurostat. Tο ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο από το ποσοστό της συνολικής ανεργίας (23,5% τον Δεκέμβριο του 2016). Μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού ανεργίας των νέων σημείωσαν μόνο η Σλοβακία και η Ισπανία από τις χώρες της Ευρωζώνης.

Στην περίοδο 2013-2016, το ποσοστό ανεργίας των νέων μειώθηκε στην Ευρωζώνη κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες στο 21% περίπου και ήταν 2,2 φορές υψηλότερο από το ποσοστό της συνολικής ανεργίας, η οποία μειώθηκε κατά περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες στο ίδιο διάστημα. Την υψηλότερη αναλογία είχαν η Ιταλία και το Λουξεμβούργο, όπου το ποσοστό της νεανικής ανεργίας ήταν υπερτριπλάσιο της συνολικής, ενώ τη χαμηλότερη είχε η Γερμανία (1,7 φορές μεγαλύτερη η ανεργία των νέων σε σχέση με τη συνολική).

ΕΚΤ: Η Σλοβακία, η Ισπανία και η Ελλάδα σημείωσαν τη μεγαλύτερη μείωση της ανεργίας των νέων στην περίοδο 2013-2016

Η ανεργία των νέων στην Ευρωζώνη κορυφώθηκε το 2013, με το ποσοστό της να αυξάνεται πάνω από το 24%. Συνολικά, σύμφωνα με τη μελέτη, η σχέση μεταξύ της ανεργίας των νέων και της συνολικής ανεργίας δεν έχει αλλάξει μετά την κρίση, αλλά το υψηλό κόστος που συνδέεται με τη νεανική ανεργία δείχνει την ανάγκη για τη λήψη μέτρων που θα βελτιώνουν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας σε ορισμένες χώρες. «Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:

1) Τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της σχέσης της με την αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων με καλά αναπτυγμένα συστήματα πρακτικής εξάσκησης,
2) Τη διασφάλιση ενός εύρυθμου και υπεύθυνου συστήματος καθορισμού μισθών, περιλαμβανομένου του καθορισμού των κατώτατων μισθών,
3) Την ενίσχυση του ρόλου των δημόσιων υπηρεσιών για την εύρεση απασχόλησης και τη διαμόρφωση ενεργητικών πολιτικών στην αγορά εργασίας για τη στήριξη των άνεργων κατά τη διάρκεια μεταβατικών περιόδων στην αγορά εργασίας και τη αύξηση της απασχολησιμότητάς τους,
4) Την αύξηση της ευελιξίας του ωραρίου εργασίας για τη διευκόλυνση του συνδυασμού εργασίας και εκπαίδευσης και τη χαλάρωση της μετάβασης από την εκπαίδευση στην απασχόληση».