Θα μετανιώσει το Λος Άντζελες που ανέλαβε τους Ολυμπιακούς Αγώνες;

του Μπράιαν Κλιφτ*

Όταν το Λος Άντζελες φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1984, ήταν η μόνη πόλη που είχε υποβάλλει υποψηφιότητα, καθώς διακυβεύονταν πολλά στην ανάληψη αυτού του καθήκοντος. Δύο προηγούμενα μεγάλα γεγονότα, οι Θερινοί Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976 και οι Χειμερινοί Αγώνες της Lake Placid το 1980, είχαν βυθίσει τις διοργανώτριες πόλεις σε μεγάλα χρέη. Δεν προκαλεί έκπληξη, συνεπώς, το γεγονός ότι το Λος Άντζελες αποφάσισε να στηριχτεί σε μεγάλο βαθμό στις ιδιωτικές επενδύσεις και τις εταιρικές χορηγίες, αντί για κρατικούς οικονομικούς πόρους, για να χρηματοδοτήσει τα γεγονότα.

Για πολλούς, αυτή η μετατόπιση χαρακτηρίστηκε ως μια μεγάλη οικονομική επιτυχία για την πόλη, τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) και τις επιχειρήσεις, και θεωρήθηκε ως ένα μοντέλο που καθόρισε αυτό που γνωρίζουμε ως Αγώνες σήμερα. Για άλλους, η εμπορευματοποίηση των Αγώνων κατέστρεψε τον ερασιτεχνικό ιδεαλισμό που συνδέεται με το όραμα του ιδρυτή της ΔΟΕ, Πιέρ ντε Κουμπερτέν, και έθεσε τις βάσεις για την οικονομική και πολιτική εκμετάλλευση των αγώνων (ουσιαστικά έγιναν μια παγκόσμια διαφήμιση για τον καπιταλισμό), το όραμα του Πίτερ Ουέμπεροθ, πρώην προέδρου της Ολυμπιακής Επιτροπής των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τώρα, πάνω από 30 χρόνια αργότερα, η πόλη είναι αντιμέτωπη με μια κάπως παρόμοια κατάσταση. Εκτός από το Παρίσι, ήταν η μόνη πόλη που έθεσε υποψηφιότητα για να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη δεδομένου του τρόπου με τον οποίο οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2016 πήγαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

Τα κόστη ξέφυγαν από κάθε έλεγχο, οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες αυξήθηκαν, η κυβέρνηση είχε δυσκολίες να πληρώσει για την αστυνομία και την εκπαίδευση, τα γήπεδα παρακμάζουν, και οι πολιτικές διαμάχες και η διαφθορά απέκτησαν μόνιμο χαρακτήρα. Η Βοστώνη, η Βουδαπέστη, το Αμβούργο και η Ρώμη απέρριψαν την ευκαιρία να υποβάλλουν υποψηφιότητα για τους Αγώνες του 2024. Διάφοροι λόγοι, όπως το κόστος, οι προκλήσεις σε επίπεδο υποδομών, οι κοινωνικές επιπλοκές, ο φόβος και η ασφάλεια, και οι πιθανοί αρνητικοί συνειρμοί που συνδέονται με μια κακή διοργάνωση των Αγώνων εξηγούν το γιατί οι πόλεις δεν θέλουν να φιλοξενήσουν το μεγάλο αυτό γεγονός. Παρά τις εν λόγω «προειδοποιήσεις», πάντως, το Λος Άντζελες αποφάσισε να προχωρήσει με τη δική του υποψηφιότητα.

Και πλέον θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια σειρά αποφάσεων που θα διαμορφώσουν το μέλλον της πόλης και το μέλλον των Ολυμπιακών Αγώνων.

Η πόλη πρότεινε να χρησιμοποιήσει χορηγίες, τηλεοπτικά δικαιώματα, και δικαιώματα εμπορικών σημάτων για την κάλυψη των δαπανών των Αγώνων. Ωστόσο, η Πολιτεία της Καλιφόρνια είναι αυτή που κινδυνεύει περισσότερο. Η πόλη έχει σχεδιάσει έναν προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης λίγο κάτω από το μισό δισεκατομμύριο δολάρια. Εάν οι Αγώνες υπερβούν τον προϋπολογισμό – ένα κοινό φαινόμενο με τέτοια μεγάλα γεγονότα – τότε η πόλη θα καλύψει τυχόν απλήρωτα χρέη, για τα οποία έχει δεσμεύσει 250 εκατομμύρια δολάρια. Αυτή η τακτική είναι διαδεδομένη μεταξύ των ηγετών των πόλεων που προσπαθούν να δημιουργήσουν υποδομές, έσοδα και θετική φήμη.

Το πρόβλημα είναι ότι ο ιδιωτικός τομέας τείνει να αποκομίζει αυτός τα οφέλη από τέτοια σχέδια, μεταθέτοντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο και την ευθύνη στο κράτος. Το ίδιο, εξάλλου, έχει συμβεί με πολλές συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα που είναι διαδεδομένες σε έργα αστικής ανάπλασης σε διάφορα μέρη των ΗΠΑ.

Εάν ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας των Αγώνων συνδέεται με το οικονομικό κέρδος, τότε κάποιος δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί τι θα αποκομίσουν οι κάτοικοι της πόλης. Ας υποθέσουμε ότι οι Αγώνες θα είναι αρκετά επιτυχείς ώστε να μην απαιτήσουν τη χρήση κρατικών κονδυλίων για την κάλυψη ιδιωτικών χρεών· και πάλι, τι πρόκειται να λάβουν οι κάτοικοι της πόλης; Νέες υποδομές; Μια κληρονομιά για το μέλλον; Πρόσβαση σε αθλητικά γεγονότα για να δουν τους καλύτερους αθλητές του κόσμου;

Όσον αφορά τις υποδομές, όπως συνέβη και στους Αγώνες του 1984, η πόλη πρότεινε να βασιστεί σε υπάρχουσες ή προσωρινές εγκαταστάσεις για κάθε αθλητικό γεγονός. Αυτή η πιο απλοϊκή προσέγγιση είναι μέρος της σκόπιμης απόπειρας της ΔΟΕ (Agenda 2020) να ενθαρρυνθούν οι πόλεις να φιλοξενήσουν τους Αγώνες σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ατζέντα της κάθε πόλης. Αφενός, είναι σκόπιμο οι ΔΟΕ και οι πόλεις που δυνητικά θα φιλοξενήσουν τους Αγώνες να προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τις αρνητικές επιπτώσεις άλλων, προηγούμενων Αγώνων. Αφετέρου, όμως, το Λος Άντζελες είναι μια πόλη γνωστή για τις παραλίες, το Χόλυγουντ, τους celebrities, την κουζίνα της και ούτω καθεξής, ενώ παράλληλα προσπαθεί να κρύψει τα βαθιά αστικά της προβλήματα, όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η γήρανση των υποδομών, η μόλυνση του αέρα, και η έλλειψη στέγης, για να αναφέρουμε μόνο μερικά. Εάν οι Αγώνες υπηρετήσουν την ήδη γνωστή εικόνα του Λος Άντζελες, ενώ συγχρόνως αγνοήσουν τα σημαντικά ζητήματα της πόλης, τότε ποια θα είναι η χρησιμότητα των Αγώνων για την τοπική κοινωνία;

Η παρουσία στα αθλητικά γεγονότα υποτίθεται ότι είναι μια πτυχή των Αγώνων ιδιαίτερα ελκυστική για τον πληθυσμό. Ως προς αυτό, η τιμή των εισιτηρίων είναι ένα ενδεικτικό μέτρο για τις πραγματικές προθέσεις των διοργανωτών. Σύμφωνα με τα έγγραφα της υποψηφιότητας του Λος Άντζελες, οι μέσες τιμές των εισιτηρίων για γεγονότα όπως η τελετή έναρξης (1.700 δολάρια) ή οι τελικοί ενόργανης γυμναστικής ή καλαθοσφαίρισης (250 έως 450 δολάρια) αποκλείουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Επιπλέον, αυτά τα εισιτήρια τιμολογούνται έτσι για όσους είναι αρκετά τυχεροί για να βρουν εισιτήριο που προσφέρεται μέσω του επίσημου εταίρου έκδοσης εισιτηρίων, προτού εμπλακούν τρίτοι πωλητές οι οποίοι αυξάνουν τις τιμές. Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότεροι θα παρακολουθήσουν τα παιχνίδια στην τηλεόραση ή το διαδίκτυο.

Οι Αγώνες του 1984 παρήγαγαν κέρδος, το οποίο μοιράστηκε μεταξύ της Ολυμπιακής Επιτροπής των Ηνωμένων Πολιτειών και της Νότιας Καλιφόρνιας Για να είναι οι Αγώνες οικονομικά επιτυχείς και να ωφελήσουν την πόλη, το Λος Άντζελες θα πρέπει να συμφιλιωθεί και να παλέψει με τον …πρόγονο του, ενσωματώνοντας ουσιαστικά τους κατοίκους του στη συζήτηση. Η εταιρική επιρροή έχει αργά αλλά σταθερά οδηγήσει τους Αγώνες προς το ιδιωτικό εταιρικό συμφέρον – πλήττοντας, μάλιστα, πολλές πόλεις που φιλοξένησαν αγώνες από τότε. Μένει να δούμε αν η ιστορία επιβεβαιωθεί ή αν θα αλλάξει πορεία. Για την ώρα, παραμένει ασαφές τι ακριβώς θα αποκομίσουν οι κάτοικοι του Λος Άντζελες από τους Αγώνες.

*Λέκτορας στις επιστήμες του αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο του Bath.