Η Ευρώπη διχάζει την Ουκρανία

Δέκα ημέρες διαδηλώσεων και ταραχών, κήρυξη απεργιακών κινητοποιήσεων και φωνές που ζητούν την παραίτηση του Προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς  είναι το αποτέλεσμα των ατελέσφορων προσπαθειών της Ε.Ε. να εντάξει στην αυλή της την χώρα.

Τουλάχιστον 100.000 φιλοευρωπαίοι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν σήμερα στο κέντρο του Κιέβου, όπου ηγέτης της αντιπολίτευσης Όλεγκ Τιανίμποχ, μιλώντας στο πλήθος των διαδηλωτών, είπε: «Θα παραμείνουμε εδώ, θα εγκαταστήσουμε σκηνές. Από σήμερα αρχίζει η γενική απεργία!». Ο ίδιος σημείωσε ότι μέλη του κόμματός του κατάφεραν να εισέλθουν στο δημαρχείο του Κιέβου και κατέλαβαν τουλάχιστον ένα τμήμα του κτιρίου αυτού κατά την διάρκεια της διαδήλωσης.

Χθες οι ειδικές δυνάμεις εισέβαλαν στο «στρατόπεδο» των νεαρών κυρίως αντικυβερνητικών διαδηλωτών στην πλατεία της Ανεξαρτησίας  -σημείο αναφοράς της «Πορτοκαλί Επανάστασης» του 2004- έριξαν δακρυγόνα και ξυλοκόπησαν τους συγκεντρωμένους, για να διαλύσουν το πλήθος πριν οργανωθεί σε κίνημα. Σύμφωνα με καταγγελίες, στο έργο τους οι αστυνομικοί είχαν τη βοήθεια ομάδων νεαρών της κυβερνητικής παράταξης, οπλισμένων με ατσαλόβεργες. Η πλατεία «καθαρίστηκε» και σφραγίστηκε από τις αρχές, τα γκράφιτι εξαφανίστηκαν από τους τοίχους και εκατό διαδηλωτές υποχρεώθηκαν να κλειστούν, κυνηγημένοι από τις ειδικές δυνάμεις, στον καθεδρικό ναο του Αγίου Μιχαήλ, ένα παλιό μοναστήρι του 12ου αιώνα που είχε καταστραφεί από το Σοβιετικό καθεστώς και άνοιξε πάλι το 1991.

Ο κόσμος επανήλθε μαζικά σήμερα, ανήμερα της επετείου του δημοψηφίσματος του 1991 που οδήγησε στην ανεξαρτησία της Ουκρανίας από την υπό κατάρρευση τότε Σοβιετική Ένωση. Οι διαδηλωτές -περίπου 100.000- κινήθηκαν πάλι προς την πλατεία της Ανεξαρτησίας, και παρά τις απειλητικές προειδοποιήσεις του υπουργείου Εσωτερικών, προσπάθησαν να διασπάσουν τον κλοιό των δυνάμεων ασφαλείας, κοντά στο αρχηγείο του Προέδρου Γιανουκόβιτς.

Σε αντίθεση, ωστόσο, με τις μεγάλες, καλά οργανωμένες κινητοποιήσεις του 2004, οι διαδηλώσεις αυτές είναι ως επί το πλείστον αυθόρμητες, συντονισμένες μέσω του διαδικτύου και χωρίς την «επίβλεψη» της αντιπολίτευσης, που έδειξε μάλλον αιφνιδιασμένη. Απροετοίμαστα τα υπόλοιπα κόμματα και χωρίς τις χαρισματικές ηγεσίες του παρελθόντος -όπως τον ξεχασμένο πλέον Βίκτορ Γιούσενκο και την φυλακισμένη Γιούλια Τιμοσένκο- δεν φαίνονται ικανά να οργανώσουν αυτόν τον κόσμο, και ο φόβος των δυτικών αναλυτών είναι ότι η φιλορωσική κυβέρνηση θα καταφύγει στη μαζική καταστολή του κινήματος, μεταφέροντας παράλληλα στην πρωεύουσα οπαδούς της από άλλες περιοχές της χώρας.

Οι πλέον δραστήριοι από τους διαδηλωτές, παραδέχονται πως δεν έχουν αποφασίσει ποιο θα είναι το επόμενο βήμα τους. Η μια ιδέα -λένε- είναι να «υποχωρήσουν» για να αναδιοργανωθούν και η άλλη να παραμείνουν στους δρόμους και να προχωρήσουν και σε καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων, ασκώντας αφενός μεγαλύτερη πίεση στον Γιανουκόβιτς να παραιτηθεί και αφετέρου δίνοντας χρόνο στην αντιπολίτευση να προετοιμαστεί. Ήδη ορισμένοι πρώην εχθροί, όπως ο Βιτάλι Κλίτσο -παγκόσμιος πρωταθλητής του μποξ και από τους πλέον δημοφιλείς πολιτικούς της Ουκρανίας- και ο Αρσένι Γιατσένιουκ, ηγέτης πλέον του κόμματος της Τιμοσένκο, έδωσαν κοινή συνέντευξη Τύπου, δηλώνοντας αποφασισμένοι να προχωρήσουν μαζί.

Σε γενικές γραμμές πάντως, τα ηγετικά στελέχη της αντιπολίτευσης παραδέχονται ότι ο στόχος τους δεν είναι η ανατροπή του Γιανουκόβιτς από τον «δρόμο», αλλά στις κάλπες για τις προεδρικές εκλογές, που εκτός απροόπτου θα γίνουν την άνοιξη του 2015.

 Διαβάστε ακόμη: Μεγάλες διαδηλώσεις στο Κίεβο υπέρ της σύνδεσης με την Ε.Ε.

Ο Γιατσένιουκ υποστήριξε ότι η στροφή 180 μοιρών του Γιανουκόβιτς απέναντι στην Ευρώπη, έχει οδηγήσει πάλι την Ουκρανία στην αγκαλιά της Μόσχας, συγκρίνοντας την κατάσταση στη χώρα του με αυτή της Λευκορωσίας, η οποία κυβερνάται από τον ίδιο άνθρωπο από το 1996. Η κυβέρνηση επιμένει στην πολιτική της κι ο πρωθυπουργός Αζάροφ ανακοίνωσε σε συνέντευξη του χθες βράδυ ότι ο Πρόεδρος της χώρας σχεδιάζει ταξίδι στη Μόσχα για να συζητήσει με τον Πούτιν τον οδικό χάρτη της νέας οικονομικής συνεργασίας με τη Ρωσία, μετά το προγραμματισμένο ταξίδι του στην Κίνα, 3 έως 6 Δεκεμβρίου.

Η «επιτυχία» του Κρεμλίνου δεν μπορεί παρά να είναι «αποτυχία» της πολιτικής των Βρυξελλών, που στόχο έχει να «περικυκλώσει» τις ευρωπαïκές χώρες-μέλη της Ε.Ε. με ένα «δακτυλίδι φιλικών χωρών».

Το φιάσκο, σχολιάζει το Reuters μπορεί μεν να αποδίδεται κατά κύριο λόγο στον Γιανουκόβιτς και τον «πιεστικό» Πούτιν, αλλά οφείλεται και στη μη ρεαλιστική ισορροπία μεταξύ κινήτρων και απαιτήσεων προς τις χώρες που βρίσκοτναι στις παρυφές του ευρωπαïκού μπλοκ.

Οι Βρυξέλλες, λένε οι επικριτές της, έβαλαν πολύ υψηλά τον πύχη για τους υποψήφιους εταίρους τους, απαιτώντας να υιοθετήσουν τα ευρωπαïκά στάνταρτς για τις επιχειρήσεις, τη διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, με αντάλλαγμα πολύ μικρά οικονομικά και πολιτικά οφέλη.

Ο Γιανουκόβιτς είπε στους Ευρωπαίους στη συνάντηση του Βίλνιους ότι δεν προσέφεραν στην Ουκρανία αρκετά κονδύλια για να βοηθήσουν την οικονομική «μετάβαση» της στα δικά τους δεδομένα και ενεπλάκησαν και στα εσωτερικά της χώρας του, θέτοντας ως όρο την απελευθέρωση της Γιούλια Τιμοσένκο για να προχωρήσει η συμφωνία.

«Για την Ε.Ε. το «nyet» της Ουκρανίας, αλλά και της Αρμενίας, μαζί με την κατάσταση στις περισσότερες χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, σημαίνει το τέλος μιας δεκαετούς προσπάθειας συγκρότησης μιας ευρωπαïκής καλής γειτονίας με τις χώρες που περιβάλλουν την Ένωση» υποστηρίζει ο Μάικλ Λέιγ, σύμβουλος του γερμανικού Marshall Fund. «Η σύλληψη του σχεδίου ήταν λάθος από την αρχή», παραδέχεται, «και εγώ ήμουν ένας από τους υπεύθυνους γι’ αυτό. Είχε ως  βάση το μοντέλο της διεύρυνσης χωρίς, όμως, να συνοδεύεται από την προοπτική της ένταξης, και παρείχε στις ενδιαφερόμενες χώρες πολύ λίγα οφέλη σε σχέση με τις προσπάθειες για πολιτικές μεταρρυθμίσεις που οι κυβερνήσεις τους δεν είχαν έτσι κι αλλιώς την πρόθεση να υλοποιήσουν».

Διαβάστε ακόμη: Πούτιν – Ευρώπη: Σημειώσατε άσσο

Χωρίς το «καρότο» της ένταξης, λοιπόν, η Ε.Ε. δεν έχει την ίδια αποτελεσματικότητα απέναντι σε μελλοντικούς «εταίρους» με απολυταρχικά καθεστώτα και περιχαρακωμένα συμφέροντα, που θεωρούν, δικαίως, την Ευρώπη, απειλή. Παράλληλα, αντίπαλες δυνάμεις, όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ κρατούν στα χέρια μπλοκ με τσεκ επιταγών, με ποσά απείρως μεγαλύτερα από τις αντίστοιχες ευρωπαïκές «προσφορές», χωρίς να θέτουν προüποθέσεις για εκδημοκρατισμό, ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και καταπολέμηση της διαφθοράς.  Ακόμα και οι υποστηρικτές αυτής της ευρωπαïκής πολιτικής παραδέχονται ότι ότι το αρχικό κόστος θα ήταν πολύ μεγαλύτερο για το Κίεβο, που παλεύει να αποφύγει την χρεωκοπία, ενώ τα οικονομικά οφέλη θα ήταν αισθητά σε βάθος χρόνου.

Η αντίστοιχη στρατηγική ήταν εξίσου αποτυχημένη και στο Νότο, 18 χρόνια μετά την υιοθέτηση της λεγόμενης διαδικασίας της Βαρκελώνης για την Ευρω-Μεσογειακή Συνεργασία.

Η Αίγυπτος σε βαθιά αναταραχή, συντηρείται με χρήματα από τις χώρες του Κόλπου, η Λιβύη είναι βυθισμένη στο χάος, το πείραμα του Βασιλιά Μοχάμεντ του Μαρόκου να μοιραστεί κάπως την εξουσία με μετριοπαθείς ισλαμιστές έχει αρχίσει σταδιακά να «βαδίζει» με την όπισθεν και τελευταία ελπίδα κάποιας επιτυχίας είναι μόνο η περίπτωση της Τυνησίας.

Διαβάστε ακόμη: Αλυσίδα προς την Ευρώπη από Ουκρανούς διαδηλωτές