Δημήτρης Μαζαράκης: O playmaker της ασφαλιστικής αγοράς

Η συνάντηση με τον διευθύνοντα σύμβουλο της MetLife, Δημήτρη Μαζαράκη, διαδέχτηκε την καθημερινή πρωινή ρουτίνα του, που περιλαμβάνει τρέξιμο και κολύμβηση. Ο άνθρωπος που βρέθηκε πίσω από το τιμόνι της ασφαλιστικής εταιρείας στην καρδιά της κρίσης και κατάφερε να την οδηγήσει σε μια επιτυχημένη πορεία εξελέγη τον Φεβρουάριο του 2017 πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ). Ο Δημήτρης Μαζαράκης «απ-ασφάλισε» και μίλησε στο Fortune για την ασφαλιστική αγορά στην Ελλάδα, τις προκλήσεις αλλά και τις προοπτικές του κλάδου, το πώς κατάφερε να προετοιμάσει τη MetLife ώστε να ανταποκριθεί στις δυσκολίες της οικονομικής ύφεσης, καθώς και για τα στοιχεία εκείνα που προάγουν έναν εργαζόμενο στις υψηλόβαθμες θέσεις.

Η πορεία και η ταχύτατη ανέλιξή σας  στους κόλπους της MetLife είναι αξιοπρόσεκτες. Πώς εισήλθατε στον χώρο των ασφαλιστικών και ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν ώστε να φτάσετε στο γραφείο του «τελευταίου ορόφου»;

Από την αρχή βρήκα πολύ ενδιαφέρον το επιχειρηματικό concept των ασφαλιστικών, καθώς μου έδινε τη δυνατότητα να εφαρμόσω στην πράξη όλες τις γνώσεις που αποκόμισα από τις σπουδές μου στα Μαθηματικά, στη Στατιστική και στα Αναλογιστικά, αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης και έπειτα στο Πανεπιστήμιο City στο Λονδίνο. Μέχρι τότε όχι μόνο δεν είχα επαφή με τον κλάδο, αλλά για να μαζέψω τα χρήματα για τα δίδακτρα στην Αγγλία εργαζόμουν ακόμα και στη λαχαναγορά! Αφού επέστρεψα και έκανα τα πρώτα μου βήματα σε μια μικρότερη ασφαλιστική εταιρεία, το 1998 ο αρχίατρος της τότε Alico, κύριος Μουτάφης, με πρότεινε στη MetLife ως αναλογιστή για τις ομαδικές ασφαλίσεις. Ανήλθα στις θέσεις γρήγορα και σ’ αυτό προσμέτρησε και η ανάπτυξη της εταιρείας στην Ελλάδα, αλλά και στην Ανατολική Ευρώπη. Σίγουρα συνέβαλαν επίσης η υποστήριξη που είχα από τα τότε στελέχη της εταιρείας, η σκληρή δουλειά, αλλά και η επένδυσή μου στη συνεχή προσωπική εξέλιξη. Παράλληλα, το 2000 είχα ξεκινήσει το MBA στην ΑΣΟΕΕ και τον Μάρτιο του 2001, χωρίς να έχω κλείσει καν τρία χρόνια στην εταιρεία, μου πρότειναν να αναλάβω τη θέση του Deputy COO. Έναν χρόνο μετά ο πρόεδρος μου έδωσε δύο επιλογές: είτε να αναλάβω τη γενική διεύθυνση της εταιρείας στη Βουλγαρία είτε να αναλάβω ως Chief Financial and Operations Officer στην Ελλάδα. Επέλεξα να μείνω και η τελική μου απόφαση σχετίζεται και με το γεγονός ότι είχα μόλις παντρευτεί.

Το 2012, σε μια χρονιά που τα αποτελέσματα της οικονομικής ύφεσης αποτυπώνονταν ξεκάθαρα στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, αναλαμβάνετε πλήρως την εταιρεία ως CEO, ενώ ταυτόχρονα γίνονται αλλαγές στη διοίκηση αλλά και στο μετοχολόγιο.

Ήταν μια δύσκολη κατάσταση, μια αλλαγή που μας επηρέασε όλους. Το 2012 ήταν η πρώτη φορά που φτάσαμε ως χώρα στο «χείλος του γκρεμού». Την ίδια στιγμή, η ασφαλιστική αγορά δοκιμάστηκε πολλαπλώς λόγω οικονομικής ύφεσης, χαμηλών επιτοκίων και PSI. Η ασφαλιστική αγορά έχει δυο πηγές εσόδων: τα ασφάλιστρα και τις επενδύσεις. Μ’ αυτά κοιτάζει να προσφέρει αξία σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Εμείς, που ως ασφαλιστική αγορά επενδύαμε στα ελληνικά ομόλογα, είδαμε τα έσοδά μας να δέχονται πλήγμα, ενώ χάσαμε συνολικά, ως, κλάδος περί τα 3,5 δισ. ευρώ από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων (συμμετοχή στο PSI). Αλλά οι δυσκολίες είναι εδώ για να τις ξεπερνάμε και να γινόμαστε καλύτεροι.

Ποιες ήταν εκείνες οι διαρθρωτικές αλλαγές στις οποίες προχωρήσατε με σκοπό να ξεπεράσετε τα προβλήματα;

Μιλάμε για μια εποχή μετάβασης. Ο ρόλος μας πρώτιστα ήταν να εξασφαλίσουμε ηρεμία μυαλού για τους ανθρώπους μας, ώστε να αποβάλουν όλες τις τοξικές σκέψεις που προκαλούσε η δύσκολη καθημερινότητα. Επιλέξαμε να πούμε αλήθειες· δεν αφήσαμε γκρίζες ζώνες που διαμορφώνουν ένα μετέωρο εργασιακό κλίμα. Οφείλω να πω ότι καταφέραμε να «διαβάσουμε» σωστά το τι έρχεται και να χαράξουμε στρατηγική. Σίγουρα πήραμε δύσκολες αποφάσεις, μερικές φορές και επώδυνες, όπως η μείωση θέσεων εργασίας. Μέσα σ’ αυτό το οικονομικό χάος που επικρατούσε, σκεφτείτε ότι εμείς έπρεπε να αλλάξουμε και το προϊοντικό μας χαρτοφυλάκιο – αλλαγή που ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία. Επιπλέον έγιναν προσπάθειες προσαρμογής στην τεχνολογία, που είναι για εμάς ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος θα βοηθήσει να γίνουμε ακόμα πιο ανταγωνιστικοί, με σκοπό να ανταποκριθούμε στις επόμενες προκλήσεις και να μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε τους ασφαλισμένους μας με ακόμα πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Πώς έχουν διαμορφωθεί τα προϊόντα της MetLife σήμερα;

Η παγκόσμια τεχνογνωσία της ΜеtLife, μαζί με την τοπική πείρα των 55 χρόνων, μας έχει δώσει τη δυνατότητα να εισάγουμε στην Ελλάδα τα πιο εξελιγμένα προϊόντα, τα οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες κάθε ασφαλισμένου. Τα ομαδικά προγράμματα δε, στα οποία είμαστε ηγέτες της αγοράς, μπορώ να πω με υπερηφάνεια ότι ευθυγραμμίζονται με τις πιο σύγχρονες τάσεις εντός και εκτός Ελλάδος. Το σχήμα για τα προϊόντα μας είναι τριαδικό. Από τις ατομικές και από τις ομαδικές ασφαλίσεις αναδεικνύονται τρεις κατηγορίες προϊόντων: Σύνταξη/Αποταμίευση, Κεφάλαια Κάλυψης και Υγεία. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τις ψηφιακές υπηρεσίες, τον ασφαλιστικό σύμβουλο, αλλά και τη γνώση της εταιρείας, είναι τα στοιχεία που μας διαφοροποιούν σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Με βάση τα παραπάνω αλλά και το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούμαστε (Solvency II, ανταγωνισμός, περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων), διαμορφώναμε τη συνολική μας πρόταση προς τους πελάτες και έτσι χτίζουμε πολύ πιο αποτελεσματικά σχέσεις εμπιστοσύνης.

Αναφερθήκατε στο θέμα της εμπιστοσύνης. Πιστεύετε ότι έχει αποκατασταθεί η αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα; Έχουν ασφαλιστική συνείδηση οι Έλληνες;

Το θέμα της εμπιστοσύνης είναι κάτι πολύ σοβαρό. Σε μια έρευνα που διεξαγάγαμε σε συνεργασία με την MRB, βλέπουμε ότι ο κόσμος είναι απογοητευμένος και θυμωμένος. Δεν εμπιστεύεται το Δημόσιο, τους θεσμούς και τους οργανισμούς, και εδώ καλούμαστε να είμαστε ειλικρινείς:

δεν εμπιστεύονται κανέναν. Οι πολίτες, ωστόσο, έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν ότι δεν μπορούν να τα περιμένουν όλα από το κράτος και έχουν αρχίσει ήδη να αναλαμβάνουν την ευθύνη γι’ αυτούς και τις οικογένειές τους, και έτσι σταδιακά αποκτούν ασφαλιστική συνείδηση, γιατί έχουν αντιληφθεί ότι είναι απαραίτητη η συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα, εφόσον το δημόσιο σύστημα υγείας είναι σε κακή κατάσταση. Στο σημείο αυτό αναλαμβάνει η ασφαλιστική αγορά, που πρέπει να δημιουργήσει αξία και σχέσεις εμπιστοσύνης, με τη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος να λειτουργεί εναντίον μας. Όμως, οι ιδιωτικές ασφάλειες προσφέρουν προϊόντα προσιτά για όλες τις κοινωνικές ομάδες, για χαμηλόμισθους και για οικογένειες, και είμαστε εδώ για να συμβάλουμε στο να ξανακερδίσει ο μέσος Έλληνας την αξιοπρέπειά του. Πέραν αυτών, είναι ξεκάθαρο ότι η αξιοπιστία της αγοράς έχει θιγεί πολλάκις στο παρελθόν (Αspis κ.λπ.), αλλά στόχος μας είναι να ανοικοδομήσουμε τη φήμη μας συνολικά ως κλάδος. Αυτός είναι, άλλωστε, και ο σκοπός της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος.

Στην Ένωση εκλεγήκατε μόλις τον Φεβρουάριο που μας πέρασε. Ποιοι είναι οι στόχοι και το όραμά σας;

Η ιδιωτική ασφάλιση είναι έτοιμη να παίξει σημαντικό ρόλο, να γίνει ένας χρήσιμος θεσμικός εταίρος που λειτουργεί συμπληρωματικά στη δημόσια ασφάλιση, όπως γίνεται εδώ και χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υγεία, στο συνταξιοδοτικό, στην προστασία από φυσικές καταστροφές, αλλά και σε άλλους τομείς όπως το Cyber Risk, προκειμένου να συμβάλλει στην επίλυση χρόνιων προβλημάτων που ταλαιπωρούν τους ασφαλισμένους. Δεν είναι πρόθεσή μας να ανταγωνιστούμε τη δημόσια ασφάλιση, αλλά να τη συμπληρώσουμε, να συνεργαστούμε με το κράτος και άλλους φορείς για να καλύψουμε τα κενά, ώστε ο πολίτης να λαμβάνει επιτέλους τις υπηρεσίες για τις οποίες πληρώνει. Πάρτε ως παράδειγμα το θέμα των σεισμών. Κάθε πέντε με δέκα χρόνια γίνεται ένας καταστροφικός σεισμός στην Ελλάδα με συνέπειες που είναι δυσθεώρητες για τις δυνατότητες του κράτους, και σ’ αυτή την περίπτωση έχουμε δύο δρόμους: ο ένας είναι να κάνουμε ό,τι κάναμε μέχρι τώρα, δηλαδή τίποτα, και απλώς να κατηγορούμε το κράτος το οποίο αδυνατεί να στηρίξει οικονομικά ή να αποζημιώσει τους πληγέντες. Ο άλλος δρόμος είναι να προχωρήσουμε σε ένα νέο μοντέλο υποχρεωτικής ασφάλισης για τα σπίτια, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με την ασφάλεια για την αστική ευθύνη των οχημάτων, η οποία, εάν δεν υπήρχε, θα επικρατούσε χάος στους δρόμους.

Πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί όμως ένα τέτοιο μοντέλο στα ελληνικά νοικοκυριά τα οποία ήδη σηκώνουν τεράστια φορολογικά βάρη; Γίνεται να τα «φορτώσουμε» και με υποχρεωτική ασφάλιση για τα σπίτια;

Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα: Πώς θα σας φαινόταν αν ένα μέρος του Ενιαίου Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, που να μην ξεπερνάει τα 50 έως 60 ευρώ ανά ακίνητο, πήγαινε προς καθολική υποχρεωτική ασφάλεια στα σπίτια; Το κόστος είναι πολύ μικρό και, στην ουσία, πρόκειται για μια κίνηση που προστατεύει τους πιο αδύναμους. Πάνω σε τέτοια εναλλακτικά σχέδια δουλεύουμε στην Ένωση και έχουμε σκοπό να τα καταθέσουμε στις αρμόδιες Αρχές. Σε τελική ανάλυση, τον κόσμο και την περιουσία του θέλουμε να προστατεύουμε, ενώ παράλληλα το κράτος θα είναι φερέγγυο και πιο αποτελεσματικό απέναντι στους πολίτες του. Γι’ αυτό είμαι εδώ: για να κάνω μέσα από τον ρόλο μου ό,τι καλύτερο ώστε να γίνουν οι Έλληνες πολίτες πιο ευχαριστημένοι από το σύστημα.

Όσον αφορά τον νέο νόμο για το συνταξιοδοτικό, πώς σχολιάζετε τον ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι ασφαλιστικές εταιρείες;

Οι δημογραφικές εξελίξεις, η υπογεννητικότητα, το «brain drain» θα επιβαρύνουν το ήδη προβληματικό ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Από τη πλευρά μας, ως ΕΑΕΕ, είμαστε στη διάθεση της πολιτείας να συνεργαστούμε συστηματικά μαζί με όλους τους κοινωνικούς εταίρους για τη διαμόρφωση ενός ευρύτερου συνταξιοδοτικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε, πρώτον, τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης Αρχής ή ενός εθνικού συμβουλίου για το συνταξιοδοτικό σύστημα το οποίο θα μελετά διαρκώς τις εξελίξεις, θα ενημερώνει τη Βουλή και τον ελληνικό λαό και τέλος θα εισηγείται τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις. Δεύτερον, με βάση τη διεθνή πείρα προτείνουμε ένα σύστημα που στηρίζεται στους τρεις πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας, κρατικός, υποχρεωτικός και αναδιανεμητικός· ο δεύτερος πυλώνας, ιδιωτικός, υποχρεωτικός και κεφαλαιοποιητικός, με ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης· και ο τρίτος πυλώνας, ιδιωτικός, προαιρετικός και κεφαλαιοποιητικός, με κίνητρα σε ειδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προγράμματα. Και επειδή αντιλαμβανόμαστε ότι είναι δύσκολο στη σημερινή οικονομική κατάσταση να δώσεις φορολογικά κίνητρα, αυτά μπορεί να είναι αναβαλλόμενα, όταν δηλαδή θα λήγουν αυτά τα προγράμματα σε ηλικίες, για παράδειγμα, άνω των 65 ετών. Σχετικά όμως με τον 2ο πυλώνα των επαγγελματικών ταμείων θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι οι επαγγελματικές ασφαλίσεις, παρότι είναι διαδεδομένες στην Ευρώπη, στη χώρα μας δεν έχουν αναπτυχθεί.

Ο ν. 3029/2002, που καθιέρωσε τον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα, αντί να ρυθμίσει, κατά το κυρίαρχο ευρωπαϊκό μοντέλο, τη συμπληρωματική επαγγελματική ασφάλιση ως αυτοτελή πυλώνα σύνταξης με δυνατότητα συμμετοχής σ’ αυτόν φορέων όπως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, αναγνώρισε έναν μόνο φορέα παροχής επαγγελματικής σύνταξης, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, με διαδικασίες που απαιτούν κόστος και χρόνο, αποκλείοντας ουσιαστικά τις ασφαλιστικές εταιρείες. Η επιλογή αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αποτυχία στην πράξη του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης στη χώρα μας. Αντί, λοιπόν, να αφήσουμε τον υγιή ανταγωνισμό να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να επιτρέψουμε στους ίδιους τους πολίτες να επιλέγουν κάθε φορά τον φορέα που προτιμούν ανάλογα με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, τις χρεώσεις διαχείρισης και τις αποδόσεις των επενδύσεων, εμείς επιμένουμε σε ένα αναχρονιστικό και καταδικασμένο από τη διεθνή πρακτική μοντέλο.

Πάντως, οι ασφαλιστικές με ισχυρά ερείσματα άντεξαν και αντεπεξήλθαν στις δυσκολίες.

Το βασικότερο είναι ότι ο κλάδος μας έδειξε ωριμότητα και προσαρμοστικότητα. Σε μια κατάσταση ήδη βεβαρημένη, οι κανόνες έγιναν ακόμα αυστηρότεροι λόγω της επιβολής του νέου εποπτικού πλαισίου που ισχύει για όλες τις ασφαλιστικές στην Ε.Ε. και σχετίζεται με διοικητικές προσαρμογές που ανεβάζουν κατά πολύ τα κόστη. Αυτή την «καταιγίδα» την ξεπέρασε η αγορά και, αν δείτε τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα διαθέσιμα κεφάλαια είναι 2,7 δισ. ευρώ, ενώ τα απαιτούμενα είναι 1,7 δισ. ευρώ. Πέρα όμως από το αυστηρό εποπτικό πλαίσιο και τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και της Τράπεζας της Ελλάδας στις οποίες όλες οι εταιρείες-μέλη έχουν προσαρμοστεί πλήρως, εμείς οι ίδιοι έχουμε πια υιοθετήσει εσωτερικούς μηχανισμούς ελέγχου, ώστε να είναι πάντα ο ασφαλισμένος το κέντρο των δραστηριοτήτων μας προκειμένου να απολαμβάνει καλύτερη εξυπηρέτηση.

Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένας εργαζόμενος για να ανέβει στην ιεραρχία μιας εταιρείας και να εξελιχθεί όπως εσείς;

Οι εργαζόμενοι πρέπει, εκτός από τα τυπικά προσόντα, να αποδεικνύουν καθημερινά την αξία τους μέσω της δουλειάς τους, να κυνηγούν τη συνεχή προσωπική εξέλιξη, να επενδύουν στην επικοινωνία και την ομαδικότητα, να αγαπούν την ευθύνη και να έχουν ως moto το «think out of your agenda». Να μη μένουν μόνο στα τυπικά προσόντα μιας θέσης, αλλά να αναδεικνύουν τις δεξιότητές τους, να συνεργάζονται με τους γύρω τους, να εκφράζουν τις ιδέες τους. Επίσης, χρειάζεται κανείς να αγαπά την ευθύνη και από τη θέση του να παίρνει ρίσκα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι μεγάλες αλλαγές γίνονται από κάτω προς τα πάνω. Την ίδια ώρα και οι εργοδότες οφείλουν να δίνουν κίνητρα στους εργαζόμενους ώστε να αυξάνουν την παραγωγικότητά τους, γεγονός που διεφάνη και στα αποτελέσματα της έρευνας EBTS.

Αλήθεια, ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Σημασία έχει να είναι κανείς «διψασμένος», να έχει σχέδια και φιλοδοξίες. Προσωπικά μου αρέσουν τα δύσκολα. Σε πιο μικρές ηλικίες, θυμάμαι να με φοβίζουν κάπως οι αλλαγές. Τώρα πια θέλω να μπαίνω μέσα στις προκλήσεις.

* Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα.