Σύνθετη ονομασία σε ένα σύνθετο ζήτημα: Οι σημαντικότεροι σταθμοί στο Σκοπιανό και το σήμερα

Το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ έλαβε ανησυχητικές διαστάσεις για την Ελλάδα όταν η πρώην Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε το 1991, μετά από μια μακρά περίοδο επεισοδίων. Από τη διάλυση δημιουργήθηκαν πέντε ανεξάρτητα κράτη: Η Σερβία, η Κροατία, η Βόσνια-Ερζεγοβίνη, η Σλοβενία και, τέλος, η «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Ο πρόεδρος της χώρας Κίρο Γκλιγκόροφ αμέσως ζητά διεθνή αναγνώριση της χώρας του ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» με επιστολές του προς τους ηγέτες όλων των κρατών.

Στις 28 Φεβρουαρίου 1992, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής κάλεσε σε σύσκεψη το Συμβούλιο των Ελλήνων Πολιτικών Αρχηγών να πάρει θέση για την ονομασία και την αναγνώριση της «Νοτιοσλαβίας» ως νέου κράτους.

Σε αυτό, συμφωνείται να αλλάξει ο όρος ονομασία «Μακεδονία» και να μην περιλαμβάνονται ούτε τα παράγωγά της, να αναγνωριστεί  ότι το νεοσύστατο κράτος δεν έχει εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας και  επίσης να αποσαφηνιστεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει «μακεδονική μειονότητα».

Η Βουλγαρία γίνεται η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και στην Ελλάδα ξεσπούν διαδηλώσεις που εναντιώνονται προς την ονομασία.

Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς και ενώ ο ΟΗΕ έχει αναλάβει τις διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του, ο Πορτογάλος ΥΠΕΞ, Ζοάο ντε Ντέους Πινέιρο  καταθέτει την πρόταση που άκουγε στο όνομα «Νοβαματσενόνια» η οποία αφενός δεν γίνεται δεκτή από τα Σκόπια, αφετέρου έφερε σε ρήξη τις σχέσεις μεταξύ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον Αντώνη Σαμαρά. Ο πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, απομακρύνει από το υπουργείο Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά και αναλαμβάνει ο ίδιος το υπουργείο.

 

 

Τον Μάιο του 1993, οι διαμεσολαβητές του ΟΗΕ, Βάνς και Όουεν, προτείνουν την ονομασία «Νέα Μακεδονία» η οποία απορρίπτεται από την ΠΓΔΜ.

Είναι τότε που ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δηλώνει ότι το όνομα που θα λάβει η ΠΓΔΜ δεν έχει μεγάλη σημασία, γιατί κανείς δεν θα το θυμάται σε 10 χρόνια…

Τα Σκόπια γίνονται δεκτά στα Ηνωμένα Έθνη το 1993, υπό προσωρινή ονομασία με το Συμβούλιο Ασφαλείας να ζητά συνέχιση των διαπραγματεύσεων υπό τον φόβο απειλής της ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή.

Το 1994, η Ελλάδα με κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου, κηρύσσει μονομερές εμπάργκο στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), εξαιτίας του προβλήματος που ανέκυψε με την ονομασία της γειτονικής χώρας. Ο πρωθυπουργός ανακοινώνει την άμεση διακοπή της λειτουργίας του ελληνικού προξενείου στα Σκόπια και της διακίνησης εμπορευμάτων από και προς τη χώρα αυτή, μέσω του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. ΝΔ και ΠΟΛΑΝ συμφωνούν με τα μέτρα, ενώ ΚΚΕ και Συνασπισμός εκφράζουν την αντίθεσή τους. Η ηγεσία της ΠΓΔΜ άσκησε οξεία κριτική κατά της Ελλάδας, ενώ ανησυχίες και επικρίσεις για τα μέτρα εξέφρασαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ΕΕ, οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Δανία, το Βέλγιο, η Τουρκία και η Βουλγαρία. Τουρκία και Αλβανία πρότειναν στα Σκόπια τη χρησιμοποίηση λιμανιών τους για τη διακίνηση εμπορευμάτων.

Το 1995, η Ελλάδα και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας συνομολόγησαν μια Ενδιάμεση Συμφωνία, η οποία επέβαλε έναν δεσμευτικό «κώδικα συμπεριφοράς». Αξίζει να αναφερθεί ότι τα Σκόπια τότε, «κάθισαν» στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων καθώς είχε προηγηθεί, εμπάργκο από τον τότε πρωθυπουργό, Ανδρέα Παπανδρέου. 

Ωστόσο, τα χρόνια περνούν και οι προσπάθειες που γίνονται στο παρασκήνιο για την εύρεση ενός «κοινού τόπου» είναι ατελέσφορες.

Φθάνουμε, έτσι, στο 2005 όπου με  διαμεσολαβητή από τον ΟΗΕ τον Μάθιου Νίμιτς ακούγεται το όνομα «Republika Makedonija-Skopje» η οποία επίσης απορρίπτεται με συνοπτικές διαδικασίες από την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας

Τον Απρίλιο του 2008, η ελληνική αντιπροσωπεία με πρωθυπουργό τον Κώστα Καραμανλή, μεταβαίνει στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι και ασκεί βέτο για την ένταξή της ΠΓΔΜ.

Σήμερα

Έκτοτε, οι προσπάθειες «παγώνουν» για να φτάσουμε στο σήμερα όπου το ζήτημα τίθεται σε μια νέα βάση με αμφότερες τις πλευρές να δείχνουν «ανοιχτές» στον διάλογο.

Το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα τη δεδομένη χρονική στιγμή, καθώς η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ είναι προγραμματισμένη για τον Ιούνιο, με την ΠΓΔΜ να προσδοκά την ένταξή της, η οποία δεν θα μπορέσει να προχωρήσει χωρίς την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας.

Σε επίπεδο πολιτικής διαπραγμάτευσης, αυτές είναι οι κρίσιμες ημερομηνίες για την εξέλιξη του όλου θέματος σε πρωτόλειο στάδιο:

– 9 Ιανουαρίου: Ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς θα έχει γεύμα εργασίας με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ αρμόδιο για τις σχέσεις με την Ε.Ε. Μπουτζάρ Οσμάνι.

– 17 Ιανουαρίου: Ο γενικός γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ θα βρεθεί στα Σκόπια. Θα είναι η πρώτη επίσκεψη γενικού γραμματέα της Συμμαχίας από το 2014.

– 19 Ιανουαρίου: Θα συναντηθούν στην Νέα Υόρκη, μαζί με τον απεσταλμένο του γγ του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς, οι εκπρόσωποι της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ, ο πρέσβης Αδαμάντιος Βασιλάκης με τον Βάσκο Ναουμόφσκι. Οι πληροφορίες που υπάρχουν αναφέρουν πως ο κ.Νίμιτς αναμένεται να καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση για το θέμα της ονομασίας. Ειδικότερα τα τρία ονόματα που θα παρουσιάσει στις 19 Ιανουαρίου στη Νέα Υόρκη ο κ. Νίμιτς είναι το «Βόρεια Μακεδονία», το «Άνω Μακεδονία» και το «Nova Macedonia».

– 23 με 26 Ιανουαρίου: Στο Νταβός, εκτός απρόοπτου, θα μεταβούν και ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά και ο Σκοπιανός ομόλογός του Ζόραν Ζάεφ.

– Το Φεβρουάριο θα πραγματοποιηθεί νέα συνάντηση των διαμεσολαβητών στις Βρυξέλλες.