Φοβού τους πιο αδύναμους

Του Richard Haass

Οι στρατηγοί της Αµερικής περνούν τον περισσότερο χρόνο τους ανησυχώντας για τις ισχυρές χώρες – και αυτό είναι κατανοητό. Όµως, στο εγγύς µέλλον οι Ηνωµένες Πολιτείες έχουν να φοβούνται πολύ περισσότερο τις αδύναµες χώρες. Στον σύγχρονο κόσµο είναι θέµα λίγου χρόνου προτού οι συνέπειες της αδυναµίας των πιο αποµακρυσµένων περιοχών γίνουν παγκόσµιες.

Ας πάρουµε το παράδειγµα της Κίνας. Λέγονται πολλά σχετικά µε το πώς η Κίνα µπορεί να χρησιµοποιήσει την αυξανόµενη ισχύ της στην Ασία και πέρα απ’ αυτή. Ίσως, αλλά η απόσταση που έχει να διανύσει µέχρι το σηµείο αυτό είναι µακρά. Εν τω µεταξύ, µια πιο αδύναµη Κίνα, χαρακτηριζόµενη από πιο αργή ανάπτυξη και εντεινόµενο αναβρασµό, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να υιοθετήσει τον εθνικισµό και να στραφεί σε εξωτερικές περιπέτειες για να αποσπάσει την προσοχή του δυσαρεστηµένου πληθυσµού της.

Διαβάστε ακόμη: Ενισχύθηκαν οι πιο αναπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη

Διαφορετικής φύσης προκλήσεις προέρχονται από τις πραγµατικά αδύναµες χώρες, εκείνες δηλαδή που δεν είναι σε θέση να καλύψουν τις ευθύνες τους ούτε προς άλλες χώρες ούτε προς τους ίδιους τους πολίτες τους, οι οποίες συνιστούν απειλή τόσο προς το εσωτερικό τους όσο και προς το εξωτερικό. Οι χώρες που δεν µπορούν να ελέγξουν τι εισέρχεται από τα σύνορά τους αποτελούν πόλο έλξης τροµοκρατών, εµπόρων ναρκωτικών, πειρατών, σωµατεµπόρων, και άλλων εγκληµατιών. Ένας ατελής κατάλογος τέτοιων χωρών περιλαµβάνει την Υεµένη, τη Σοµαλία, τον Λίβανο, τη Λιβύη, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, το Μάλι, τη Νικαράγουα, την Αϊτή, την Κεντρική Αφρικανική Δηµοκρατία, τη Μαυριτανία και το Αφγανιστάν.

Το Μεξικό βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση και δεν διατρέχει τον κίνδυνο εξασθένισης. Ωστόσο, η κρατική του οντότητα είναι περιορισµένη και θα χρειαστεί τουλάχιστον µία δεκαετία για να ενδυναµώσουν οι Αρχές τις αστυνοµικές δυνάµεις και να αναπτύξουν ένα δικαστικό σύστηµα αρκετά ισχυρό για την αντιµετώπιση των καλά οπλισµένων καρτέλ ναρκωτικών.

Τα αδύναµα κράτη συνιστούν κίνδυνο για τον καθένα. Η Ινδονησία και η Βραζιλία δεν είναι πάντα σε θέση να προλαµβάνουν την αποψίλωση µεγάλων εκτάσεων γης στην επικράτειά τους, οξύνοντας έτσι την κλιµατική αλλαγή. Η Ινδονησία δεν µπορεί να αστυνοµεύσει επαρκώς κάποιες αγροτικές περιοχές της ώστε να προασπίσει την υγεία των κατοίκων τους, µε αποτέλεσµα την ανάδειξη επικίνδυνων µορφών γρίπης σε εκτρεφόµενα ζώα, που µεταδίδονται στον ανθρώπινο πληθυσµό εντός και εκτός της χώρας.

Διαβάστε ακόμη: Αναδυόμενες Αγορές: Μειώνοντας το Χάσμα

Τα αδύναµα κράτη τείνουν επίσης να είναι προβληµατικοί οικονοµικοί εταίροι. Είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί µια επένδυση σε µια χώρα όπου καταπατώνται τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Οµοίως, δεν είναι έξυπνη η εξάρτηση από έναν κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας ο οποίος δεν είναι αξιόπιστος. Η πολιτική αναταραχή, τα νοσήµατα και οι συγκρούσεις µεγεθύνουν σηµαντικά το επιχειρηµατικό ρίσκο.

Η καλύτερη δυνατή επιλογή για τις Ηνωµένες Πολιτείες είναι η πρόληψη: χρειάζεται αποτροπή της αποδυνάµωσης των ήδη αδύναµων κρατών και στήριξη κρατών που ήδη αντιµετωπίζουν δυσκολίες. Κάτι τέτοιο απαιτεί την παροχή οικονοµικής βοήθειας σε κυβερνήσεις διατεθειµένες να υιοθετήσουν εκείνα τα πολιτικά, οικονοµικά και κοινωνικά µέτρα που είναι γνωστό ότι έλκουν τις επενδύσεις και παράγουν οικονοµική ανάπτυξη. Κάτι τέτοιο µπορεί να απαιτεί την παροχή εκπαίδευσης και συµβουλών, τον εξοπλισµό των εθνικών ή τοπικών αστυνοµικών δυνάµεων για την αντιµετώπιση εσωτερικών προκλήσεων, αλλά και του στρατού ή της ακτοφυλακής για την αντιµετώπιση ενδεχόµενων εξωτερικών απειλών. Κι αν αυτό ακούγεται σαν «οικοδόµηση εθνών», αυτό ακριβώς είναι. Τα καλά νέα; Θα αποδώσει καρπούς.

Ο Richard Haass είναι πρόεδρος του Council on Foreign Relations και συγγραφέας του βιβλίου Foreign Policy Begins at Home: The Case for Putting America’s House in Order.

*To κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα