Η ελληνική ναυτιλία στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού

Οι προκλήσεις που επιφέρει ο τεχνολογικός μετασχηματισμός της αγοράς, οι επιταγές για περιβαλλοντική συμμόρφωση των εταιρειών, οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και η ανάγκη για άριστα εκπαιδευμένα στελέχη στον χώρο της ναυτιλίας, ήταν τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν στο συνέδριο της The seaNation με τίτλο: «Η επιρροή της ναυτιλίας σε παγκόσμιο επίπεδο (The global impact of shipping)». Προσωπικότητες από τον χώρο της πολιτικής, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις έδωσαν το παρών σε ένα συνέδριο που στόχο είχε να θέσει επί τάπητος τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ελληνική ναυτιλία προκειμένου να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα της, διευρύνοντας παράλληλα τα μερίδια αγοράς της.

«Η ελληνική ναυτιλία συνιστά μια παγκόσμια πραγματικότητα. Μολονότι χώρα μικρή, μπορεί να υπερηφανεύεται ότι οι άνθρωποι της τα έχουν καταφέρει». Με αυτή τη φράση ξεκίνησε την ομιλία του ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Παναγιώτης Κουρουπλής, υπογραμμίζοντας πως η κρίση στον χώρο της ναυλαγοράς μπορεί να θεωρήθηκε ως το τέλος της ελληνικής ναυτιλίας, το δαιμόνιο, ωστόσο, των Ελλήνων εφοπλιστών κατάφερε τελικά να λύσει τον «γόρδιο δεσμό».

«Το υπουργείο ναυτιλίας μετατρέπεται σε ένα στρατηγείο που επιχειρεί να λάβει υπόψη την παγκόσμια πραγματικότητα για τη σωστή λήψη πολιτικών. Είμαστε από τις λίγες χώρες που έχουμε κυρώσει σχεδόν όλες τις συμβάσεις του ΙΜΟ», δήλωσε ο Υπουργός Ναυτιλίας, δίνοντας έμφαση στη σημασία θέσπισης μιας ενιαίας  εθνικής πολιτικής για τη ναυτιλία.

Όπως ανέφερε, τα επόμενα χρόνια θα έχουμε ανάγκη από 15.000 στελέχη πρώτης γραμμής, γι’ αυτό και επιχειρείται μια αναβάθμιση του υφιστάμενου εκπαιδευτικού χώρου. «Εξασφαλίσαμε την έγκριση για τη σύσταση εκατό νεων θέσεων για καθηγητές. Παράλληλα, ξεκλειδώσαμε κονδύλια ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ για την εκπόνηση ναυτιλιακών προγραμμάτων, τη σίτιση των μαθητών καθώς και την εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος εκπαίδευσης εξ αποστάσεως», τόνισε.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Κουρουπλής αναφέρθηκε στη δημιουργία δυο κέντρων επιμόρφωσης ναυτικών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Υπογράμμισε την ανάγκη ανάπτυξης της λιμενικής βιομηχανίας, ενώ δεσμεύτηκε ότι το λιμάνι του Πειραιά που βρίσκεται σήμερα στην 38η θέση τα επόμενα χρόνια θα καταλάβει την 20η θέση.

«Δεν νοείται ναυτιλία χωρίς επαρκώς καταρτισμένους ναυτικούς. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει επάρκεια πληρωμάτων και αξιωματικών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδη, κ. Λεωνίδας Ευγενίδης. Ο ίδιος επεσήμανε την ανάγκη επενδύσεων στις ναυτικές ακαδημίες. Ήδη, όπως είπε, έχουν προσληφθεί περί τους 290 νέους ωρομίσθιους καθηγητές και αναμένεται να ανοίξουν επιπλέον εκατό νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο, για να υπάρξουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, θα πρέπει να γίνει αναθεώρηση των προγραμμάτων των ακαδημιών ώστε να είναι πιο απλοποιημένα και πιο ρεαλιστικά για τους σπουδαστές.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το 90% του παγκόσμιου εμπορίου διακινείται σήμερα δια θαλάσσης, γεγονός που υπογραμμίζει την άμεση εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από τις θαλάσσιες αγορές. Από τις συναντήσεις που είχαμε πρόσφατα με αξιωματούχους στις ΗΠΑ, η εικόνα που έχουν για εμάς είναι θετική. Αναγνωρίζουν την Ελλάδα ως σημαντικό εμπορικό εταίρο για μεταφορά πρώτων υλών, ενέργειας κ.ά.», δήλωσε ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Θεόδωρος Βενιάμης. Αναγνώρισε πως μετά από μια περίοδο υψηλής ευμάρειας, ο κλάδος βρέθηκε, λόγω της οριζόντιας ύφεσης στην παγκόσμια οικονομία, σε δυσμενή θέση και πως παρ’ όλες τις δυσκολίες, κατόρθωσε να διατηρήσει  τη «μερίδα του λέοντος» σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Παράλληλα, υπενθύμισε τις δύο περιβαλλοντικές προκλήσεις: τα χαμηλής περιεκτικότητας καύσιμα και τη δέσμευση για μείωση των περιβαλλοντικών εκπομπών μέχρι  το 2020.

Η στροφή στην κανονικότητα και τη σοβαρότητα, η απομάκρυνση από τα φαινόμενα του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, η υιοθέτηση ενός διαφορετικού μείγματος πολιτικής, ο περιορισμός των φόρων και η εφαρμογή των καλών ευρωπαϊκών πρακτικών, μακρυά από ιδεοληψίες, είναι σύμφωνα με τον  Αντιπρόεδρο του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, Κωστή Χατζηδάκη, τα στοιχεία που θα επιτρέψουν στην χώρα την επιστροφή σε αναπτυξιακή τροχιά. Ο κ. Χατζηδάκης μίλησε για την ανάγκη διεξαγωγής δημόσιων ανοιχτών διαγωνισμών για τις μαρίνες, για την παραχώρηση άδειας λειτουργίας σε ιδιωτικές σχολές εμπορικού ναυτικού, αλλά και για την παροχή κινήτρων για την ενασχόληση περισσότερων νεων με το ναυτικό επάγγελμα.

«Το ποσοστό της ανεργίας παραμένει σε υψηλά επίπεδα, η οικονομική μετανάστευση (brain drain) συνεχίζεται, τη στιγμή που η ελληνόκτητη ναυτιλία στελεχώνεται σε σημαντικό βαθμό από μη Έλληνες. Ένα άλλο θέμα που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη είναι η συρροή λαθών που έχουν γίνει στα ναυπηγεία. Η καταστροφή παραγωγικών κλάδων, όπως τα ναυπηγεία ζημιώνουν την χώρα στο σύνολό της. Επιβάλλεται να στηρίξουμε τις υγιείς επιχειρηματικές πρωτοβουλίες», κατέληξε.

Αποτιμώντας την εικόνα του κλάδου με στοιχεία και αριθμούς, ο Ted Πετροπουλος, ιδρυτής της Petrofin και επικεφαλής της Petrofin Research, ανέφερε πως η συνολική χρηματοδότηση της ελληνικής ναυτιλίας άγγιξε το 2016 τα 57 δισ. δολάρια, λίγο κάτω από τα 63 δισ. που ήταν το 2015, και πως οι εταιρείες που είχαν πάνω από ένα εκατομμύριο τόνους από 60 έγιναν 75, ενώ μειώθηκαν εκείνες που είχαν στην κατοχή τους από 1 έως 4 πλοία.

Νούμερο ένα χρηματοδότης της παγκόσμιας ναυτιλίας είναι η Bank of China. Οι δε 40 μεγαλύτερες τράπεζες παγκοσμίως που τροφοδοτούν με ρευστότητα την αγορά, ρίχνουν σε ετήσια βάση περί τα 400 δισ. δολάρια. Οι ιαπωνικές τράπεζες επανέρχονται στο προσκήνιο, με τις HSBC και RBS, που θεωρούνταν παραδοσιακοί «παίχτες», να υποχωρούν.

Τέλος, με την παρουσία τους τίμησαν την εκδήλωση οι Πρεσβευτές της Νορβηγίας, της Κορέας, της Ιαπωνίας, των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Όλοι ανέφεραν πως τα κράτη τους εφαρμόζουν πολιτικές που δίνουν έμφαση στα νέα τεχνολογικά εργαλεία και στη στήριξη ναυτιλιακών clusters για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.

Ειδικότερα, στη Νορβηγία έχουν επενδύσει σημαντικά ποσά σε LNG και ηλεκτρικά πορθμεία, ενώ στην Ιαπωνία το βάρος έχει μετατοπιστεί στη βιομηχανία κατασκευής πλοίων και στα αυτόματα πλοία. Όπως ανέφερε ο Ιάπωνας Πρέσβης στην Αθήνα, Yasuhiro Shimizu, στην χώρα του δραστηριοποιούνται 1.000 εταιρείες που απασχολούν 83.000 εργαζόμενους με τις 13 μεγαλύτερες εξ αυτών να καταγράφουν έσοδα ύψους 20 δισ. δολαρίων. Αξίζει δε να αναφερθεί πως η Ιαπωνία έχει πετύχει 30% του στόχου για μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα από πλοία που απαιτεί το ΙΜΟ του 2025 και πως το 2015 ξεπέρασε την Κίνα, κατακτώντας τη δεύτερη θέση στη βιομηχανία της ναυτιλίας, με μερίδιο 29%.

Από την πλευρά της, η Πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου στην Αθήνα, Kate Smith, τόνισε πως η Ελλάδα συνιστά ενα κεφάλαιο για την παγκόσμια ναυτιλία που δεν πρεπει να υποτιμάται, αλλά να διαφυλάσσεται, και πρότεινε να δούμε την Ευρώπη ως ενιαία ναυτιλιακή δύναμη, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει το 40% του παγκόσμιου στόλου. Τέλος ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Geoffrey Pyatt, αποκάλυψε ότι υπάρχει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον από Αμερικανούς για το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.