Παπαστράτος: Μεταμόρφωση με το βλέμμα στο μέλλον

Φέτος είναι η χρονιά της. Έπειτα από έρευνες πολλών χρόνων, οι οποίες ξεπέρασαν τα 4 δισ. ευρώ, η Philip Morris International, έχοντας δώσει ψήφο εµπιστοσύνης στην Παπαστράτος, την πιο ιστορική καπνοβιοµηχανία της Ελλάδας, εγκαινίασε το δεύτερο σε µέγεθος υπερσύγχρονο εργοστάσιο αποκλειστικής παραγωγής θερµαινόµενων ράβδων καπνού για το IQOS στη χώρα µας. Ο Χρήστος Χαρπαντίδης έχει κάθε λόγο να νιώθει υπερήφανος. Γιορτάζοντας τα 15 χρόνια του στην Παπαστράτος, τα τελευταία τρία ως πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας που έχει συνδέσει το όνοµά της όσο λίγες µε την οικονοµική και επιχειρηµατική ιστορία της Ελλάδας, µιλάει στο Fortune για τη µεταµόρφωση που συντελείται στον κόσµο, επηρεάζοντας τις ζωές εκατοµµυρίων ανθρώπων. Μας υποδέχτηκε στο νέο εργοστάσιο, φορέσαµε ειδικά παπούτσια και ωτοασπίδες και περπατήσαµε στους διαδρόµους του µέλλοντος και της ψηφιακής καινοτοµίας που υπαγορεύει η παραγωγή των νέων προϊόντων που αλλάζουν όλα όσα ξέραµε µέχρι σήµερα για το τσιγάρο.

«Αλλάζουµε προϊόν, αλλάζουµε την κουλτούρα της εταιρείας και αλλάζουµε, ως έναν βαθµό, τον κόσµο µέσα στον οποίο λειτουργούµε» µου λέει συγκινηµένος και τον παρατηρώ. Είναι fit, εξαιρετικά ευγενής, χαµηλών τόνων, µε ένα βλέµµα ευθύ και καθαρό. Δεν παραλείπει να χαιρετά έναν έναν τους εργαζοµένους που εκπαιδεύονται στα νέα digital µηχανήµατα και η λέξη που τον χαρακτηρίζει είναι το «µέλλον». Εκεί τέµνονται, όπως θα διαπιστώσετε στη συνέντευξη που ακολουθεί, το δικό του DNA µε εκείνα της PMI και της Παπαστράτος.

Φέτος συμπληρώνετε τρία χρόνια ως πρόεδρος και CEO της Παπαστράτος και τα «γενέθλια» συμπίπτουν με τα εγκαίνια του νέου υπερσύγχρονου εργοστασίου. Πώς αισθάνεστε;

Αισθάνοµαι εξαιρετικά. Γιατί παράλληλα συµπληρώνω 15 χρόνια στην Παπαστράτος, οπότε αυτή η συγκυρία µε γεµίζει µεγάλη χαρά. Η Παπαστράτος βρίσκεται στο κέντρο µιας µεγάλης αλλαγής που συµβαίνει στον κόσµο. Καινοτοµία παράγεται και εξάγεται από τη χώρα µας. Την ίδια στιγµή αισθάνοµαι συγκινηµένος, γιατί η Παπαστράτος, έπειτα από 87 χρόνια, σταµατά να παράγει τσιγάρα και βρίσκεται στο µέσον µιας µεταµόρφωσης που είναι πολυδιάστατη. Αλλάζουµε προϊόν, αλλάζουµε την κουλτούρα της εταιρείας και αλλάζουµε, ως έναν βαθµό, τον κόσµο µέσα στον οποίο λειτουργούµε.

Φέρατε μια επένδυση 300 εκατ. ευρώ, σε μια κρίσιμη στιγμή για τη χώρα. Πώς πείσατε την PΜΙ να δημιουργήσει εδώ το δεύτερο μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής θερμαινόμενων ράβδων καπνού;

Δεν ήταν εύκολο, όπως µπορεί κανείς να φανταστεί. Ήταν αποτέλεσµα, όµως, συλλογικής δουλειάς. Είµαι ευλογηµένος, θα έλεγα, που έχω εξαιρετικούς συνεργάτες µε τους οποίους δουλέψαµε συστηµατικά, για µεγάλο χρονικό διάστηµα, µε ξεκάθαρο πλάνο και, κυρίως, όραµα, για να φέρουµε αυτή την επένδυση. Η πυξίδα µας γι’ αυτήν τη µεγάλη αλλαγή που θα συµβεί στον κόσµο ήταν να µην ακολουθούµε, αλλά να είµαστε πρωτοπόροι, να παράγουµε και να εξάγουµε από τους πρώτους, πράγµα το οποίο συµβαίνει.

Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Παπαστράτος που οδήγησαν την PMI να την εμπιστευτεί, όταν ήδη από το 2008 η χώρα μας αντιμετώπιζε τεράστιο πρόβλημα στην οικονομία της;

Είναι αλήθεια ότι η PΜΙ έχει επενδύσει στην Ελλάδα από το 2003 περίπου ένα δισ. ευρώ. Είναι τα 300 εκατ. ευρώ της επένδυσης που υλοποιείται σήµερα συν τα 700 εκατ. ευρώ από την εξαγορά της Παπαστράτος έως πρόσφατα. Νοµίζω ότι δεν υπάρχει µεγαλύτερη επιβεβαίωση της εµπιστοσύνης την οποία δείχνει η µητρική εταιρεία στην Ελλάδα και την Παπαστράτος, αλλά, κυρίως, στο ανθρώπινο δυναµικό µας. Είναι µια ψήφος εµπιστοσύνης στη χώρα µας. Ο λόγος που συµβαίνει αυτό είναι γιατί η χώρα έχει κάποια σηµαντικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα που και εµείς οι ίδιοι κάποιες φορές ξεχνάµε να τα αναγνωρίζουµε. Είναι η γεωγραφική της θέση, είναι η εγγύτητα που υπάρχει στην καπνοπαραγωγή και στους εργαζοµένους του κλάδου, είναι οι υψηλές δεξιότητες, οι ικανότητες, το πάθος και η αφοσίωση που δείχνουν οι Έλληνες ιδίως όταν τους δίνεις ένα όραµα στο οποίο πιστεύουν.

Τι σημαίνει πρακτικά αυτή η επένδυση για την ελληνική οικονομία;

Είναι µια επένδυση που ήδη έχει δείξει το θετικό της αποτύπωµα στην οικονοµία και την κοινωνία, και έχει πολλές διαστάσεις. Θα σταθώ, όµως, σε µία: στην ενίσχυση της απασχόλησης. Αυτήν τη στιγµή δηµιουργούνται 400 νέες θέσεις εργασίας, άρα µιλάµε για 400 ανθρώπους που θα βρουν δουλειά, 400 οικογένειες που θα αποκτήσουν εισόδηµα. Θωρακίζουµε µια αλυσίδα απασχόλησης και δηµιουργίας που αρχίζει από το καπνοχώραφο και φτάνει έως τη λιανική.

Και φαντάζομαι ότι έχει και βάθος χρόνου…

Βεβαίως. Όπως είδατε και από τη βόλτα που κάναµε µαζί στο εργοστάσιο, µιλάµε για βαριά βιοµηχανία, για µια επένδυση που ήρθε για να µείνει. Άρα και η απασχόληση ελπίζω και πιστεύω ότι θα µείνει πολλά χρόνια.

Στο στο νέο εργοστάσιο είδαμε ομάδες εργαζομένων να εκπαιδεύονται στις νέες τεχνολογίες που απαιτεί η IQOS εποχή. Ισχύει για όλους η εκπαίδευση ή παράλληλα γίνεται και αλλαγή φρουράς;

Αυτό που θα αναρωτιόταν κανείς είναι κατά πόσο το ανθρώπινο δυναµικό θα αντεπεξέλθει στα νέα προϊόντα και τις νέες τεχνολογίες της νέας εποχής. Αποδείχτηκε ότι η πρόκληση δεν ήταν καθόλου µεγάλη τελικά. Είµαι πολύ ευτυχής και περήφανος που οι άνθρωποί µας, πολλοί από τους οποίους εργάζονται για δεκαετίες στην εταιρεία, πίστεψαν στο όραµά µας, έθεσαν τον εαυτό τους στη διάθεση της εταιρείας και σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα ενσωµατώθηκαν στη νέα κουλτούρα και εκπαιδεύονται συνεχώς στις νέες τεχνολογίες. Το ωραίο που συµβαίνει σε αυτήν τη συγκυρία είναι ότι οι νέοι συνάδελφοι που µπαίνουν στον οργανισµό λειτουργούν ως καταλύτες αλλαγής. Εκπαιδεύονται µε όρεξη και φέρνουν τις νέες συµπεριφορές που χρειαζόµαστε στη νέα εποχή.

Όραμα της PMI και ένα από τα μότο που και εσείς χρησιμοποιείτε είναι «ένας κόσμος απαλλαγμένος από τον καπνό του τσιγάρου». Δεν ηχεί παράδοξα αυτή η φράση για μια παραδοσιακή καπνοβιομηχανία όπως η Παπαστράτος;

Ακούγεται παράδοξο, αλλά δεν είναι. Όποιος γνωρίζει την Παπαστράτος και τη Philip Morris International ξέρει ότι είναι εταιρείες που έχουν στο µυαλό τους τον καταναλωτή και προσπαθούν να σχεδιάσουν το µέλλον. Εκεί τέµνεται το DNA της Παπαστράτος µε τη Philip Morris. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη των καταναλωτών για λιγότερο βλαβερά, εναλλακτικά καπνικά προϊόντα από πολύ νωρίς, η PMI επένδυσε στην ανάπτυξη αυτών των προϊόντων. Η προσπάθεια άρχισε πριν από περίπου µία δεκαετία, µε επενδύσεις που έχουν ξεπεράσει τα τέσσερα δισ. ευρώ, στο Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης στην Ελβετία, όπου απασχολούνται πάνω από 400 επιστήµονες οι οποίοι προσπαθούν να «δηµιουργήσουν» το µέλλον που θέλουµε να είναι απαλλαγµένο από τον καπνό του τσιγάρου.

Συνδέεται η καινοτομία του IQOS μόνο με τη μείωση των βλαβερών συνεπειών του καπνίσματος ή συναντά και μια στιγμή στη σύγχρονη ιστορία που το κλασικό τσιγάρο είναι πλέον «ντεμοντέ;»

Αλίµονο αν ήταν µόδα. Είναι κάτι µεγαλύτερο από ένα ακόµη προϊόν στην αγορά ή από µια τάση της εποχής. Φέρνουµε προϊόντα που είναι λιγότερο βλαβερά για την υγεία των καταναλωτών. Και εάν αναλογιστεί κάποιος τον αριθµό των καπνιστών στην κοινωνία, σου δίνεται η δυνατότητα να βελτιώσεις προς το καλύτερο τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων συνανθρώπων µας. Είναι µια αλλαγή στον κόσµο όπως τον ξέραµε µέχρι σήµερα.

Έχετε, φαντάζομαι, μετρήσεις για το πόσο λιγότερο βλαβερό είναι το IQOS από το κλασικό τσιγάρο…

Εκεί είναι και η διαφορά της PMI από άλλες πιθανές προσπάθειες που γίνονται. Μέρος της επένδυσης, για την οποία αναφέρθηκα προηγουµένως, είναι η ανάπτυξη έρευνας για την επίδραση που έχουν αυτά τα προϊόντα στην υγεία των καταναλωτών. Έχουµε κάνει σοβαρές έρευνες τα τελευταία χρόνια και εργαστηριακές, αλλά, κυρίως, κλινικές µελέτες, έτσι ώστε να δείξουµε και να µοιραστούµε µε την επιστηµονική κοινότητα τα αποτελέσµατα της χρήσης αυτών των προϊόντων. Είναι σηµαντικό ότι αυτές τις επιστηµονικές έρευνες αξιολογούν κορυφαίοι οργανισµοί στον κόσµο, όπως ο FDA (Food and Truck Administration) στην Αµερική, όπου καταθέσαµε φάκελο στο τέλος του 2016 και ελπίζουµε ως το τέλος του 2018 να έχουµε τη θετική του γνωµάτευση.

Πώς σας αντιμετωπίζει ο ανταγωνισμός;

Νοµίζω ότι πρέπει να ρωτήσετε εκείνους καλύτερα (γελάει). Αν ήµουν στη θέση τους, θα προσπαθούσα να φανταστώ το µέλλον, να αφουγκραστώ τις ανάγκες των καταναλωτών και να προσπαθήσω να δηµιουργήσω λύσεις που είναι ασφαλέστερες από το τσιγάρο και κάνουν τον κόσµο καλύτερο.

Από το 2003 περάσατε από διάφορες θέσεις ευθύνης στην Παπαστράτος, όμως διακριθήκατε ως ένας από τους κορυφαίους διευθυντές Πωλήσεων της εταιρείας. Έχετε χάρισμα;

Δεν ξέρω ποιος τα λέει αυτά (γελάει). Το να είσαι καλός πωλητής δεν είναι χάρισµα, είναι απλά δουλειά. Εγώ ήµουν ντροπαλός όταν ξεκίνησα. Αλλά όταν µαθαίνεις να ακούς −βασικό χαρακτηριστικό για να κτίσεις µια σωστή σχέση−, όταν µαθαίνεις να δίνεις αξία στη σχέση και να κατανοείς τις ανάγκες του πελάτη σου, όχι µόνο τις σηµερινές, αλλά και τις αυριανές, τότε γίνεσαι σιγά σιγά, µε πολλή δουλειά, καλός πωλητής. Για µένα, το σηµαντικό για τον πωλητή είναι να βλέπει το µέλλον, δεν είναι να πουλήσει δέκα κάσες από οποιοδήποτε προϊόν. Οι σωστοί πωλητές είναι αυτοί που φέρνουν το µέλλον σήµερα, αυτοί που το αποκωδικοποιούν.

Η θέση σας ως υπεύθυνου Στρατηγικής Πωλήσεων και Καινοτομίας στο επιχειρησιακό κέντρο της PMI στη Λωζάννη φαντάζομαι ότι ήταν το turning point στην καριέρα σας. Τι σας δίδαξε;

Ήταν µια εξαιρετική εµπειρία, γιατί βρέθηκα εκεί που κτιζόταν το µέλλον. Ήµουν τυχερός, γιατί τα προϊόντα ήταν στο τελικό στάδιο και ετοιµάζαµε το εµπορικό τους λανσάρισµα. Αν ξεχώριζα κάτι, αυτό θα ήταν οι επιστήµονες που δούλευαν στο Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας. Άνθρωποι που άφησαν σηµαντικές καριέρες, για έναν υψηλότερο σκοπό. Δούλευαν για να δηµιουργήσουν προϊόντα δυνητικά λιγότερο βλαβερά. Για να το πετύχουν, πέρασαν από µια εσωτερική µεταµόρφωση. Αν θα κρατούσα κάτι, είναι ότι, για να µπορέσεις να µεταµορφώσεις, πρέπει πρώτα να µεταµορφωθείς ο ίδιος.

Εσείς αλλάξατε τότε;

Άλλαξα πολύ. Έγινα πιο πελατοκεντρικός, έµαθα να κατανοώ τις βαθύτερες ανάγκες του καταναλωτή και πώς να τον προσεγγίζω µε τον πιο σωστό τρόπο, γιατί αυτά τα προϊόντα δεν είναι τσιγάρα. Πρέπει να εξηγήσεις, να εκπαιδεύσεις, να ετοιµάσεις τον καταναλωτή αλλά και την κοινωνία να τα υποδεχτεί. Με αυτή την έννοια, συνέβη µια µεγάλη αλλαγή σ’ εµένα ως επαγγελµατία, και αυτό το είδαν και οι συνάδελφοί µου εδώ µόλις επέστρεψα.

Επιστρέφοντας, αναλαμβάνετε CEO της Παπαστράτος. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε;

Αρκεί να σας πω ότι ήλθα τον Ιούλιο του 2015 (γελάει).

Μιλάμε για τα capital controls σε όλο τους το μεγαλείο (γέλια).

Άρα, σκεφτείτε, ήρθα από εκεί που φτιάχνεται το µέλλον, µε όλη την όρεξη, την ελπίδα και τον αέρα να αλλάξουµε τον κόσµο προς το καλύτερο, σε ένα περιβάλλον όπου συνέβαιναν τότε όλα αυτά που γνωρίζουµε στην πολιτική και οικονοµική ζωή του τόπου, εν µέσω capital controls. Το να µιλούσε κανείς για ανάπτυξη και για µέλλον εκείνη τη χρονική στιγµή ήταν δύσκολο. Δούλεψαµε µε µια µικρή, στην αρχή, οµάδα συνεργατών, για να δηµιουργήσουµε δυνατότητες. Δεν ήµασταν σίγουροι πώς θα το κάνουµε, αλλά, διαβλέποντας τι έρχεται, γνωρίζοντας καλά την Παπαστράτος και πιστεύοντας στις δυνατότητες της χώρας, αυτή η µικρή οµάδα έγινε µεγαλύτερη και µε ένα πολύ ξεκάθαρο όραµα και µικρά αλλά σταθερά βήµατα, οδηγήσαµε την εταιρεία στο σήµερα. Με ένα καινούργιο προϊόν, ένα νέο εργοστάσιο που κτίζεται δίπλα και περηφάνια γι’ αυτό που έχουµε πετύχει.

Καταλαβαίνω ότι μεταγγίσατε μια νέα κουλτούρα στους εργαζομένους και στα στελέχη της Παπαστράτος. Τι χαρακτηριστικά επιθυμείτε να έχουν και με ποια κριτήρια τους επιλέγετε;

Νοµίζω, αυτά που και αυτοί ζητούν από εµένα. Το πιο σηµαντικό στο κοµµάτι της συνεργασίας είναι να βάζουν το εµείς πάνω από το εγώ. Να µη φοβούνται την ευθύνη, να είναι ανοικτοί, να βλέπουν µπροστά και να παραµένουν ανήσυχοι ακόµη και όταν πετυχαίνουν τους στόχους τους.
Με το λαθρεμπόριο τσιγάρων τι γίνεται; Σύμφωνα με υπολογισμούς του ΙΟΒΕ, η Ελλάδα χάνει 670 εκατ. ευρώ έσοδα τον χρόνο και οι αριθμοί βαίνουν αυξανόμενοι. Εσείς πρωτοστατείτε στον αγώνα κατά του λαθρεμπορίου τσιγάρων.

Η πολιτεία είναι αρωγός στην προσπάθειά σας;

Το θέµα είναι σοβαρό, ιδίως αν σκεφτεί κανείς τις περικοπές που γίνονται την ίδια στιγµή που χάνονται 700 εκατ. ευρώ από το λαθρεµπόριο. Εµείς αναδείξαµε από νωρίς το θέµα. Από το 2012 έχουµε κάνει ενέργειες που συνδέονται µε την ενηµέρωση του κοινού, αλλά και µε την ενίσχυση των αρµόδιων υπηρεσιών µε εξοπλισµό. Η πιο πρόσφατη είναι η δωρεά στο Λιµενικό Σώµα πέντε φουσκωτών σκαφών αξίας 2,5 εκατ. δολαρίων. Είµαστε εκεί, συνεχίζουµε, αλλά δεν µπορούµε να λύσουµε µόνοι µας το πρόβληµα. Η πολιτεία προσπαθεί. Μετά το scanner που δωρίσαµε το 2016 και ήταν το πρώτο στην Ελλάδα, τα τελωνεία µας έχουν ήδη προµηθευτεί άλλα τέσσερα. Χρειαζόµαστε, όµως, και άλλα.

Ένα άλλο θέμα είναι η διαρκής αύξηση των φόρων. Όμως, ενώ οι φόροι στα τσιγάρα αυξάνονται, τα έσοδα από τους φόρους μειώνονται. Ποια είναι τα επιχειρήματα του κράτους γι’ αυτό το παράδοξο;

Δυστυχώς, στο κοµµάτι της φορολογίας δεν τα έχουµε πάει καλά. Τα καπνικά είναι ένας χαρακτηριστικός τοµέας. Μέσα στην κρίση είχαµε εννέα αυξήσεις φορολογίας, µε αποτέλεσµα στην τελική τιµή ο φόρος να είναι περίπου στο 90% της αξίας της τελικής τιµής του προϊόντος. Αυτό πίεσε τις τιµές προς τα πάνω και οδήγησε πολλούς συνανθρώπους µας στα παράνοµα τσιγάρα. Η νόµιµη αγορά συρρικνώθηκε κατά 50% και οδήγησε σε µεγάλη αύξηση του λαθρεµπορίου.

Δηλώσατε αισιόδοξος στην αρχή της συζήτησής μας. H Ελλάδα τον Αύγουστο βγαίνει τυπικά από το τρίτο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής. Πόσο αισιόδοξος παραμένετε;

Είµαι από τη φύση µου αισιόδοξος, αλλά τα ψέµατα έχουν τελειώσει. Μπορεί να µην έχουµε κάνει τις δοµικές αλλαγές που έπρεπε στη λειτουργία του κράτους, στη φορολογία, στο τραπεζικό σύστηµα, βρισκόµαστε όµως σε µια περίοδο σχετικής σταθερότητας. Είναι στο χέρι µας −πιστεύω πάρα πολύ στο κοµµάτι της ατοµικής ευθύνης− ως θεσµός, ως πολιτεία, ως επιχείρηση, ως πολίτες, να προχωρήσουµε µπροστά. Είναι µονόδροµος.

Ποιος πιστεύετε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος που καλούνται να παίξουν μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Παπαστράτος την επόμενη μέρα;

Οι επιχειρήσεις, ιδίως σε περιόδους κρίσης, καλούνται να έχουν ηγετικό ρόλο και µεγάλο µερίδιο ευθύνης. Όχι µόνο επειδή µπορούν, αλλά και γιατί το αναµένει η κοινωνία. Η επιχείρηση πρέπει να δει τον εαυτό της ως κοινωνικό ηγέτη και η δραστηριότητά της να µην είναι καθαρά επιχειρηµατική. Αυτό κάνει η Παπαστράτος. Η Παπαστράτος δεν παράγει και πουλάει τσιγάρα, η Παπαστράτος προσπαθεί να δηµιουργεί κοινωνικό πλεόνασµα και αξία η οποία διαχέεται στην κοινωνία. Αυτό κάνουµε µε την υποστήριξη των καπνοπαραγωγών και του λιανεµπορίου, µε την ενίσχυση των εξαγωγών και της εργασίας, µε όλες τις δράσεις που αναπτύσουµε, πολλές από τις οποίες δεν ανακοινώνουµε προς τα έξω, για τη στήριξη κοινωνικών οµάδων, που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες.

Εσείς για ποια από τις κοινωνικές δράσεις που αναπτύσσετε είστε περισσότερο περήφανος;

Αναπτύσσουµε µια σειρά επαναλαµβανόµενων δράσεων µε συνέπεια τα τελευταία χρόνια που δεν είναι πολύ γνωστή και αφορά σε µονογονεϊκές οικογένειες. Μας γεµίζει χαρά ότι µέσα από αυτές τις ενέργειες λύνονται προβλήµατα. Άνθρωποι που έρχονται σε επαφή µε αυτές τις οικογένειες µου λένε ότι, µέσω της βοήθειας που παρέχουµε, γυναίκες κυρίως βρίσκουν και πάλι τη θέση τους στην κοινωνία.

Έχετε σπουδάσει φυσικός. Μικρός τι θέλατε να γίνετε όταν θα μεγαλώνατε;

Δεν ήµουν ξεκάθαρος. Με γοήτευε η διδασκαλία, το µοίρασµα της γνώσης. Πάντα εµπνεόµουν από τους δασκάλους, ιδίως στο πανεπιστήµιο. Με ενθουσίαζαν οι κόσµοι που ανοίγονται µπροστά µας. Τρέφω µεγάλο σεβασµό και εκτίµηση για το έργο των δασκάλων, βρίσκω ότι η διδασκαλία, σε έναν βαθµό, είναι σηµαντικό λειτούργηµα. Είχα στο µυαλό µου, αν µπορέσω, να προσφέρω και εγώ µε αυτό τον τρόπο. Ίσως να µην είναι αργά, ποτέ δεν ξέρει κανείς.

Σήμερα πλέον, ως CEO της Παπαστράτος, ποιο πιστεύετε ότι είναι το απαραίτητο προσόν που πρέπει να έχει ένας επιχειρηματικός ηγέτης;

Νοµίζω, πρέπει να βλέπει µπροστά και να οδηγεί τον εαυτό του, τον οργανισµό του και, στον βαθµό που µπορεί, την κοινωνία σε µεταµόρφωση. Το λέω γιατί η ψηφιακή επανάσταση, που ήδη συµβαίνει, αλλάζει δραµατικά τον τρόπο µε τον οποίο σκεφτόµαστε, λειτουργούµε, τον τρόπο µε τον οποίο υπάρχουµε. Καµία συνταγή του σήµερα δεν λειτουργεί αύριο. Πρέπει οι ηγέτες, πολιτικοί και επιχειρηµατικοί, να οραµατίζονται το µέλλον, να το σχεδιάζουν και να οδηγούν οργανισµούς και κοινωνικές οµάδες σε αυτό. Πρόκειται για µια δυναµική και διαρκής διαδικασία.

Και ως φυσικός, ποιο θεωρείτε ότι είναι, εάν υπάρχει, το μυστικό της επιτυχίας;

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει, αλλά και να υπήρχε τώρα που µιλάµε, θα ήταν ήδη παρελθόν. Θα είχε ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Άρα συνέχισε να ψάχνεις, µείνε ανήσυχος, σκέψου ελεύθερα, ανοικτά, σκέψου διαφορετικά και στο τέλος, ίσως το βρεις.

Δείτε αποσπάσματα από τη συνέντευξη σε βίντεο:

* Το άρθρο δημοσιεύεται στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα.