«Πραξικόπημα» στο παλάτι του Σουλτάνου;

Οι εισαγγελείς ερευνούν τους υπουργούς του, διασημότητες εγκαταλείπουν το κόμμα του και οι πρότεροι ισχυροί σύμμαχοί έχουν γίνει επικίνδυνοι εχθροί του. Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν θα πρέπει να νιώθει και πολύ καλά βλέποντας την εξουσία του να υπονομεύεται πολύ σοβαρά, εκ των έσω.

Η άνευ προηγουμένου επιχείρηση της αστυνομίας που ξεκίνησε τα την Τρίτη ξημερώματα, ήταν το πιο πρόσφατο κεφάλαιο αυτής της κρίσης και λέγεται ότι η είδηση βρήκε την Άγκυρα απροετοίμαστη.

Στο πλαίσιο τριών διαφορετικών ερευνών συνελήφθησαν 49 άτομα μεταξύ αυτών: οι γιοί των υπουργών Εσωτερικών Μουαμάρ Γκιουλέρ (γνωστού από από τις βίαιες επιχειρήσεις κατά των διαδηλωτών του Γκεζί το καλοκαίρι), Οικονομίας Ζαφέρ Τσαγλαγιάν και Περιβάλλοντος, Ερντογάν Μπαϊρακτάρ, μαζί με στελέχη και υπαλλήλους των υπουργείων, τον Δήμαρχο του Φατιχ, περιφέρειας της Κωνστνατινούπολης, τον γενικό διευθυντή της κρατικής Λαικής Τράπεζας (Halkbank), τον μεγιστάνα Αλί Αγάογλου -έναν από τους πιο πλούσιους επιχειρηματίες στην Τουρκία- και τον επιχειρηματία Ρεζά Ζαράμπ από το Αζερμπαϊτζάν. Οι υποθέσεις λέγεται ότι αφορούν σε δωροδοκίες για παράνομη απόκτηση αδειών κατασκευής και ανάθεση δημοσίων έργων, σε ξέπλυμα μαύρου χρήματος και σε λαθρεμπόριο χρυσού.

Διαβάστε ακόμη: Ένας μακρύς δρόμος στρωμένος με αγκάθια…

Παρότι οι έρευνες είχαν αρχίσει πριν από περίπου δυο χρόνια- μετά από «ανώνυμο γράμμα καταγγελία» με παρακολουθήσεις ηλεκτρονικές και μη, σύμφωνα με την εφημερίδα Hurriyet ο Ερντογάν δεν είχε ιδέα! Έμαθε για τις συλλήψεις όταν οι επιχειρήσεις ήταν ήδη σε εξέλιξη, αρνήθηκε αρχικά να σχολιάσει, αλλά αργότερα επετέθη στους γνωστούς… αγνώστους. «Αυτοί που υποστηρίζονται από σκοτεινές δυνάμεις και συμμορίες δεν μπορούν να καθορίσουν την πορεία αυτή της χώρας», είπε σε ομιλία του στη συντηρητική πόλη Ικόνιο. «Κανείς ούτε μέσα από την χώρα ούτε έξω από αυτήν μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις και να στήνει άσχημες παγίδες».

Ποιους εννοούσε δεν διευκρίνισε, αλλά τα τουρκικά μέσα και όχι μόνο, είχαν βγάλει ήδη τα συμπεράσματά τους. Τα σχόλια και οι αναλύσεις συνδέουν αυτές τις επιχειρήσεις κατά της διαφθοράς με τον πανίσχυρο κληρικό Φετουλάχ Γκιουλέν, που μέσω της έδρας του στις ΗΠΑ κινεί πολλά νήματα στην Τουρκία. Οπαδοί του λέγεται ότι κατέχουν σημαντικές θέσεις επιρροής σε θεσμικά όργανα -από την αστυνομία μέχρι το δικαστικό σώμα, αλλά και το κόμμα του Ερντογάν.

Ο Φετουλάχ Γκιουλέν

Διαβάστε ακόμη: Υπό τη σκιά της Μόσχας μοιράζεται πάλι η «τράπουλα» στη Μέση Ανατολή

Με τη βοήθεια του κινήματος του Γκιουλέν, ο Τούρκος πρωθυπουργός έχει καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο να ανέβει στην εξουσία, αλλά και να στεριώσει εκεί, πετυχαίνοντας ιστορικές νίκες στις κάλπες, ψαλιδίζοντας τα φτερά του Στρατού, επιβιώνοντας άνετα απόπειρας ανατροπής του και αποκτώντας τον έλεγχο όχι μόνο του κρατικού μηχανισμού, αλλά και του ιδιωτικού τομέα.

Τώρα μετά από όλους αυτούς τους θριάμβους, έχει εμπλακεί σε μια μάχη εξουσίας που μπορεί να του κοστίσει ακριβά. Ακόμα και οι επικριτές του παραδέχονταν ότι ούτε οι μαζικές διαδηλώσεις του Γκεζί, ούτε φυσικά η αντιπολίτευση μπορεί να ανατρέψουν  τον «Σουλτάνο της Άγκυρας». Τώρα όμως στο κίνημα του Γκιουλέν έχει βρει ένα νέο εχθρό, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του.

Ο Γκιουλέν ζει από το 1999 αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ, εγκαταλείποντας την πατρίδα του μετά από πληροφορίες ότι η εισαγγελία ήταν έτοιμη να στραφεί εναντίον του με την κατηγορία ότι είχε στόχο την εγκαθίδρυση ισλαμικού κράτους.

Το κίνημα του (Hizmet), με εκατομμύρια οπαδούς πίσω στην Τουρκία, έχει ιδρύσει  ένα δίκτυο με σχολεία, μέσα ενημέρωσης, τράπεζες, νοσοκομεία σε 140 χώρες σε όλο τον κόσμο. Ακόμα και το κυβερνών κόμμα AKP είναι χωρισμένο σε δυο φράξιες: του Ερντογάν και του Γκιουλέν. Μετά την εκλογική νίκη του ΑΚP το 2002 αυτές φράξιες συνεργάστηκαν: ο μεν Γκιουλέν εξασφάλιζε τις ψήφους και ο Ερντογάν εξασφάλιζε την προστασία του κινήματος. Αυτή η συνεργασία είναι ολοφάνερο πλέον ότι τερματίστηκε με ένα «άσχημο, αιματηρό διαζύγιο», όπως έγραψε και ο σχολιογράφος της εφημερίδας Milliyet. Οι σχέσεις είχαν πάρει την κάτω βόλτα εδώ και μήνες με τις ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των δυο «εταίρων» να διευρύνονται σημαντικά.

Ο μεν Ερντογάν είχε φροντίσει να αρχίσει να απολύει οπαδούς του Γκιουλέν από θέσεις κλειδιά στο δικαστικό σώμα και το κόμμα και έχει διαρρεύσει στην εφημερίδα Taraf ότι το κίνημα παρακολουθείται. Ο δε Γκιουλέν από την μακρινή Πενσυλβάνια, επέκρινε τον πρωθυπουργό για τους χειρισμούς στη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Γκεζί, κατηγορώντας τον για αυταρχισμό και αλαζονεία.

Διαβάστε ακόμη: Απόπειρα δολοφονίας κατά του Ερντογάν

Τον περασμένο μήνα ο Ερντογάν προκάλεσε τη ρήξη, ανακοινώνοντας την πρόθεση του να κλείσει τα προπαρασκευαστικά σχολεία για το Πανεπιστήμιο που διαχειρίζεται το κίνημα, στα οποία φοιτούν πάνω από δυο εκατομμύρια Τούρκοι και που, σύμφωνα με τους επικριτές του Γκιουλέν, αποτελούν κέντρα στρατολόγησης νέων μελών. Παρότι δυο βουλευτές του είχαν παραιτηθεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ο Ερντογάν, προφανώς νιώθοντας υπερβολικά σίγουρος, θέλησε να υποβαθμίσει την δύναμη του κινήματος του Γκιουλέν, υποστηρίζοντας ότι το έρεισμα του στην λαϊκή ψήφο δεν ξεπερνά το 1% με 2%.

Η Hurriyet είχε χαρακτηρίσει τότε την απειλή του πρωθυπουργού «κήρυξη πολέμου». Τώρα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης πιστεύουν ότι ο Γκιουλέν αποφάσισε να πάρει το αίμα του πίσω.

«Πρόκειται για μια πολύ τολμηρή κίνηση εκ μέρους του κινήματος, που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει», λέει ο Αχμέτ Σικ, δημοσιογράφος που είχε περάσει ένα χρόνο στα κρατητήρια για ένα βιβλίο που είχε γράψει για την ζωή και την ισχύ του Γκιουλέν. Όσο για το ίδιο το κίνημα, δεν υπήρξε επίσημη ανακοίνωση, ωστόσο την απάντηση έδωσε ο αρθρογράφος της εφημερίδας Zaman, Χουσείν Γκιουλερτζέ που διατηρεί σχέσεις με τον Γκιουλέν: «Γίνονται προσπάθειες να εκτραπεί η προσοχή και να κατηγορηθεί το κίνημα για μια επιχείρηση που βρίσκεται σε εξέλιξη», έγραψε στο Twitter. «Πώς, λοιπόν, μπορούν άνθρωποι που λέγεται ότι καταδιώκονται από τις δικαστικές και τις αστυνομικές αρχές να έχουν φέρει εις πέρας την πιο μυστική επιχείρηση στην ιστορία της Δημοκρατίας;».

Πάντως οι σχολιαστές δεν θεωρούν ότι είναι τυχαίοι οι εισαγγελείς που ανέλαβαν αυτή την επικίνδυνη εκστρατεία. Ο ένας από αυτούς είναι ο Ζεκερίγια Οζ, επικεφαλής εισαγγελέας και στην υπόθεση «Εργκενεκόν», που είχε κάνει σημαία του και ο Φετουλάχ Γκιουλέν. Και ο άλλος είναι ο Τζελάλ Καρά που ήταν επίσης εισαγγελέας σε άλλες παρόμοιες υποθέσεις, μεταξύ αυτών της κατασκοπείας του στρατού.

Οι εξελίξεις προκάλεσαν σοβαρές αναταραχές και στην οικονομία. Ο δείκτης στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έπεσε περίπου 5%, η λίρα έχασε έναντι του δολαρίου και μεγάλη πτώση σημείωσαν οι μετοχές των επιχειρήσεων και της Λαϊκής Τράπεζας, που έχουν μπει στο μικροσκόπιο των εισαγγελέων.

Σε κάθε περίπτωση,  το θέαμα της σύγκρουσης μεταξύ του κόμματος του Ερντογάν -που έχει ισλαμικές ρίζες- και του κινήματος του Γκιουλέν, που γεννήθηκε από διαφορετικές τουρκικές ισλαμικές παραδόσεις, έχει αποσβολώσει τους εκτός Τουρκίας αναλυτές, καθώς αναμένεται περαιτέρω κλιμάκωση ενόψει των τοπικών και μετά των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία.

«Εάν είσαι οπαδός του κοσμικού κράτους, το μόνο που μπορείς να κάνεις τώρα είναι να πάρεις πασατέμπο, να χαλαρώσει και απολαύσεις το σόου», λέει ο Ουλάς Ακιντζιλάρ, οικονομικός σύμβουλος με έδρα την Κωσταντινούπολη. «Η πλειοψηφία δεν είναι ακόμα σε κατάσταση πανικού, αλλά οι επενδυτές νιώθουν μια νευρικότητα γιατί πολλοί ήταν αυτοί που δεν είχαν συνειδητοποιήσει την δύναμη του κινήματος Γκιουλέν».