Ποιο θα είναι το μέλλον των ελληνικών σούπερ μάρκετ σε μια αγορά που αλλάζει

Είναι από τα πρόσωπα που ταυτίστηκαν με τον κλάδο του λιανεμπορίου αφήνοντας γερά τη «σφραγίδα» τους στο χώρο, εκπαιδεύοντας πλήθος στελεχών που σήμερα βρίσκονται σε καίριες θέσεις. Ο λόγος για τον Κωνσταντίνο Μαχαίρα, τον άνθρωπο που η οικογένεια Παντελιάδη, στην οποία ανήκουν οι αλυσίδες Metro – My Market, εμπιστεύεται για την χάραξη της στρατηγικής της.

Ο τρόπος με τον οποίο διοικούσε για χρόνια την ΑΒ Βασιλόπουλος, κάνοντας πολλούς να πιστεύουν ότι πρόκειται για δική του εταιρεία, δείχνει όχι μόνο την ικανότητά του κ. Μαχαίρα, αλλά παράλληλα και την αφοσίωσή του σε αυτό που κάνει. Αν και έχει, συνειδητά, ρίξει «ταχύτητα», παραμένει ανήσυχο πνεύμα αναζητώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες στον χώρο των startups (βλ. Intale και Convert), ενώ επιτελεί τον ρόλο του μέντορα σε πολλά στελέχη σε Ελλάδα και εξωτερικό. Αυτό που ίσως λίγοι γνωρίζουν είναι ότι ήταν ο εμπνευστής και «πρωτεργάτης» της Green Cola στην οποία παραμένει μέτοχος.

«Η δουλειά που έκανα για 35 χρόνια ήτανε «hands on». Πάντα έδινα  πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην στρατηγική και όχι στο day to day business και ο στόχος μου ήταν να δημιουργήσω στελέχη με τα οποία θα συνεργαζόμουν στη συνέχεια γρήγορα» λέει ο κ. Μαχαίρας στο fortunegreece.com, ο οποίος παραδέχεται πως αφότου άφησε τα «ηνία» της ΑΒ Βασιλόπουλος πέρασε ένα χρονικό διάστημα μέχρι να καταστρώσει τα επόμενα σχέδιά του.

«Είχα προγραμματίσει πώς θα ήμουν την επόμενη μέρα. Δεν θέλησα να γράψω κάποιο βιβλίο, όπως κάνουν πολλοί όταν κλείνει ένας επαγγελματικός κύκλος.  Δημιούργησα ένα γραφείο χωρίς να ξέρω τα επόμενα βήματα μου και για 16 μήνες χωρίς να έχω κάποια επαγγελματική δέσμευση, έκανα τον πρώτο χρόνο πάνω από 160 συνεντεύξεις. Είχα πει στον εαυτό μου ότι δεν θα κάνω τίποτα βιαστικό και ότι θα εξέταζα το επόμενο μου βήμα πολύ προσεκτικά».

Παρότι δέχτηκε αρκετές προτάσεις, σε Ελλάδα και εξωτερικό, από βιομηχανίες για την θέση του export sales manager, ήταν κάτι που δεν τον ενδιέφερε, καθώς, όπως λέει, έπειτα από τόσα χρόνια δουλειάς ήθελε το 30% με 40% του χρόνου να είναι ελεύθερο για να μπορεί να ενημερώνεται και να ταξιδεύει στο εξωτερικό.

«Το σημαντικότερο στοιχείο για μένα είναι η γνώση. Και ίσως η αγορά σήμερα μπορεί να είναι δύσκολη και να μην πληρώνει τη γνώση, όπως θα έπρεπε, όμως αργά ή γρήγορα, αυτή θα μεταφραστεί σε χρήμα όταν χρειαστεί να την αξιοποιήσετε για να πάρετε τις σωστές αποφάσεις» λέει χαρακτηριστικά.

Όραμα του κ. Μαχαίρα είναι κάποια στιγμή να δημιουργήσει έδρα σε κάποιο ελληνικό ή ξένο πανεπιστήμιο για το retail. Η άποψή του είναι πως βρισκόμαστε πίσω στρατηγικά στον κλάδο του λιανεμπορίου και δεν έχουμε επενδύσει σε θέματα υψηλής τεχνολογίας. «Βρισκόμαστε σε μία φάση όπου για πρώτη φορά πρέπει να ικανοποιηθούν πέντε κενά γενεών, στα οποία διαπιστώνει κανείς την τεράστια διαφορά που υπάρχει στην καταναλωτική συμπεριφορά».

Ο ίδιος εξηγεί πως οι νεότερες γενιές παίρνουν πολύ πιο γρήγορες και δραστικές αποφάσεις σε σχέση με το παρελθόν, με έντονο το συναισθηματικό στοιχείο, όμως τους λείπει η υπομονή. «Στην Αμερική οι millennials δε μένουν πάνω από 18 μήνες στην ίδια δουλειά, πράγμα που σημαίνει ότι δεν προλαβαίνει η εταιρεία να τους εκπαιδεύσει σωστά. Στην Ελλάδα το χρονικό διάστημα παραμονής στην ίδια θέση εργασίας είναι τα τρία χρόνια».

Θα συνεχιστούν οι ανακατατάξεις στο λιανεμπόριο μέχρι το 2019

Η πολυετής εμπειρία του στον κλάδο των σούπερ μάρκετ και η παρακαταθήκη που πήρε δουλεύοντας στο πλάι μιας πολυεθνικής, τον έκαναν ήδη από το 2004 να πιστεύει ότι στην ελληνική αγορά θα έμεναν πέντε μεγάλες εταιρείες. «Δεν γίνεται όταν υπάρχει domino effect στον κόσμο με αγοραπωλησίες στα σούπερ μάρκετ, η Ελλάδα να μείνει εκτός. Στην εγχώρια αγορά παρατηρήσαμε ότι υπήρχαν πολλές οικογενειακές εταιρείες που δεν επένδυαν και δεν είχαν την ικανότητα της προσαρμοστικότητας στα νέα δεδομένα. Τα τελευταία χρόνια 17 εταιρείες άλλαξαν χέρια, δημιουργώντας ισχυρούς κραδασμούς στο κοινωνικό σύνολο και το προσωπικό και φυσικά αφήνοντας τεράστια φέσια στους προμηθευτές».

Η εκτίμηση του είναι πως μέχρι το 2019 θα εξακολουθούν να υφίστανται ανακατατάξεις κι αλλαγές στον κλάδο, θα υπάρχει χαμηλή ανάπτυξη και θα επιβιώσει εκείνος που είναι περισσότερο δημιουργικός.

«Μέσα στην κρίση είδαμε εταιρείες που ήταν αρκετά δομημένες να καταρρέουν και μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις να κάνουν σημαντικά άλματα. Για να βελτιωθεί μια αγορά, η γνώμη μου είναι ότι, θα πρέπει να υπάρχει πάντα ένας μεγάλος παίκτης να την οδηγεί για να ακολουθούν οι υπόλοιποι και να βελτιώνονται».

Σχολιάζοντας την είσοδο των SPAR τονίζει πως αυτή τη φορά είναι πολύ διαφορετικός ο τρόπος διείσδυσης τους στην εγχώρια αγορά καθώς υπάρχει έντονη επιρροή στη φίρμα και θα έχουν πραγματική εμπλοκή. «Χρειάζεται υπομονή γιατί τα πράγματα είναι δύσκολα. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από το βαθμό ελευθερίας και πειθαρχίας που θα έχουν οι συνεργάτες και φυσικά από τις επενδύσεις που θα κάνει σε καταστήματα η ίδια η πολυεθνική. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να χτίσει κανείς ταυτότητα στο λιανεμπόριο».

Ερωτηθείς αναφορικά με το εάν θα δούμε στο εγγύς μέλλον κι άλλες εταιρίες να τοποθετούνται στην ελληνική αγορά, ο κ. Μαχαίρας απαντά καταφατικά, λέγοντας πως το οργανωμένο λιανεμπόριο ανέρχεται σε 10 δισεκατομμύρια ευρώ και το μη οργανωμένο σε 13 δισεκατομμύρια ευρώ, μεγέθη που υποδηλώνουν ότι υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης.

Μεταξύ άλλων υπογραμμίζει πως στο εξωτερικό όταν μία εταιρεία του κλάδου εμφανίζει EBITDA κάτω από 4% σημαίνει ότι είναι υπό-εξυπηρετούμενη, όταν στη Ελλάδα με 2,5% δηλώνουν ευτυχισμένοι. «Η εκτίμησή μου είναι πως μετά το 2019 το 2,5%  θα είναι πολύ δύσκολο, ως ποσοστό, γι’ αυτό και σε όσους ζητούν την συμβουλή μου τους προτρέπω να κοιτάξουν πως θα φτιάξουν τα χρηματοοικονομικά τους στοιχεία. Επίσης η άποψή μου είναι πως το ανθρώπινο δυναμικό δεν είναι θα πρέπει να νοείται ως «λίπος» που πρέπει να αφαιρεθεί για να μειωθούν τα κόστη. Δυστυχώς όμως είναι η εύκολη λύση».

Θυμάται πως, όταν βρισκόταν ακόμη στο τιμόνι της ΑΒ Βασιλόπουλος, του ζητήθηκε από το εξωτερικό να προβεί σε απολύσεις. Εκείνος και  η ομάδα του κόσμο αγνόησαν τις εντολές της μητρικής και κατάφεραν μέσα στην κρίση να διπλασιάσουν το τζίρο ανεβάζοντάς τον κατά 400 με 450 εκατομμύρια ευρώ. «Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο, αξιοποιήσαμε με το δίκτυο μας στο εξωτερικό και ήρθαμε σε επαφή με συνεργάτη στην Αργεντινή για να δούμε τι πήγε στραβά εκεί και πώς το διαχειρίστηκαν . Η έρευνα ήταν τόσο βαθιά που καταλήξαμε σε ένα crisis management σενάριο με 60 εναλλακτικές!».

Το «κλειδί» για την ευτυχία και την επιτυχία!

Να έχεις παρατηρητικότητα σε όλα τα επίπεδα, να δέχεσαι τις προκλήσεις, να έχεις το θάρρος της γνώμης σου για καινοτομία και φυσικά να επενδύεις στο ανθρώπινο δυναμικό, έτσι ώστε να βελτιώνεται το service. «Δυστυχώς όλοι δουλεύουν πάνω στην τιμή και όχι στο σέρβις. Το «κλειδί» για την επιτυχία είναι η διαφοροποίηση από τους ανταγωνιστές και η παροχή δυνατών εμπειριών τους καταναλωτές» λέει ο κ. Μαχαίρας και προσθέτει πως η ενημέρωση και η διάδοση της γνώσης στα στελέχη καθιστούν το έργο ενός μάνατζερ σημαντικό.

«Παλαιότερα δούλευα πάνω από 12 ώρες, όμως έκανα καλό καταμερισμό του χρόνου και μπόρεσα να χαρώ την οικογένεια αλλά και τους φίλους μου. Η άποψή μου είναι ότι δεν θα πρέπει κανείς να κάθεται στο γραφείο του. Εγώ πήγαινα στα γραφεία των συναδέλφων και νομίζω πως η «σκόνη» στο δικό μου γραφείο ήταν αυτή που κρατούσε τελικά όλους alert».

Συνεχίζει λέγοντας πως για να διακριθεί κανείς θα πρέπει να αντιλαμβάνεται την πορεία του στον χώρο σαν ένα ομαδικό άθλημα, όπως το μπάσκετ. Πρέπει να κατανοήσει ότι σημασία δεν έχει να είναι ο καλύτερος παίκτης, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού ένας πολύτιμος συμπαίκτης. Η δε ευτυχία έρχεται όταν δεν έχει πολλά προβλήματα να λύσει και νιώθει ισορροπημένος. «Ευτυχία είναι όταν τελειώνεις ένα έργο και όταν το βλέπεις να νιώθεις ότι συνέβαλες κι εσύ στο να δημιουργηθεί. Φυσικά το πιο σημαντικό για μένα είναι όταν με βλέπουν παλιοί συνεργάτες να μην αλλάζουν πεζοδρόμιο, αλλά να έρχονται πάνω μου για να με χαιρετήσουν» καταλήγει.