Η Αγγλία αυτοανακαλύπτεται ως ποδοσφαιρικό έθνος

Με τίτλο «Η σύγχρονη Αγγλία», ο Φον Κιτ Χόλντεν, αναλύει στη γερμανική εφημερίδα “ Die Zeit” το φαινόμενο της εθνικής Αγγλίας του Γκάρεθ Σάουθγκέιτ, μετά την πρόκριση στα ημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου, σε συνάρτηση με την εθνική ταυτότητα των Βρετανών.

«Όπως και στη Γερμανία, έτσι και στην Αγγλία, το Παγκόσμιο Κύπελλο προκάλεσε μια συζήτηση σχετικά με την εθνική ταυτότητα. Σε αντίθεση με τη Γερμανία, η συζήτηση στην Αγγλία είναι ελπιδοφόρα», αναφέρει συγκεκριμένα ο αρθρογράφος Φον Κιτ Χόλντεν και προσθέτει για το ματς της φάσης των «16» με την Κολομβία:
«Ο Γκάρεθ Σάουθγκεϊτ στάθηκε μπροστά από μία κερκίδα γεμάτη Άγγλους που πανηγύριζαν και άφησε να του βγει όλη η πίεση. Με σφιγμένες γροθιές και μισόκλειστα μάτια έβγαλε ιαχή μέσα στη μοσχοβίτικη νύχτα. Ο Ομοσπονδιακός προπονητής της Αγγλίας, που συνήθως παραμένει τόσο αντικειμενικός, τόσο ευγενικός, τόσο ήρεμος… έμοιαζε σαν να είχε λυτρωθεί! Είχε λυτρωθεί από την απίστευτη πίεση της ισοπαλίας μέχρι την παράταση απέναντι στον νοκ άουτ αγώνα της φάσης των “ 16” με την Κολομβία, αγώνα που η Αγγλία νίκησε. Είχε λυτρωθεί από την κατάρα των πέναλτι για την Αγγλία. Είχε λυτρωθεί από το δικό του πέναλτι, το οποίο είχε βρει δίχτυα, στο ματς με τη Γερμανία, στο EURO του 1996, όταν ήταν ακόμη παίκτης. Λύτρωση από την ιστορία, τα κλισέ και όλα όσα στα οποία είχαν αποτύχει “ τα Τρία Λιοντάρια”».

Το άρθρο αναφέρει εν συνεχεία: «Τώρα, ο Σάουθγκέιτ οδήγησε την Αγγλία στα ημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου και έχει την καλύτερη ευκαιρία, από το 1990, να κατακτήσει τον τίτλο. Η ομάδα, η οποία στο EURO πριν από δύο χρόνια, αποκλείστηκε από την Ισλανδία λίγο μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο για το Brexit, και που αποτελούσε για χρόνια το σύμβολο της φαντασίας και της αυτο-υπερεκτίμησης ενός ολόκληρου έθνους, είναι ξαφνικά και πάλι αξιολάτρευτη. Ως ποδοσφαιρικό έθνος, η Αγγλία αυτοανακαλύπτεται αυτές τις εβδομάδες. Και όσο περισσότερο διαρκεί η ευφορία, τόσο περισσότερο μεγαλώνει το συναίσθημα ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από απλά… ποδόσφαιρο.

“ Έχουμε την ευκαιρία να επηρεάσουμε κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό μας,” δήλωσε ο Σάουθγκέιτ την περασμένη εβδομάδα. “ Με την πολυμορφία μας και τους νέους μας, εκπροσωπούμε τη σύγχρονη Αγγλία. Στην Αγγλία, έχουμε χαθεί λίγο όσον αφορά στην σύγχρονη ταυτότητά μας. Μπορούμε να εκπροσωπήσουμε αυτή τη σύγχρονη ταυτότητα, και ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι θα μπορέσουν να ταυτιστούν μαζί μας.”

Τώρα το ποδόσφαιρο, ειδικά στο Παγκόσμιο Κύπελλο, έχει τάση προς τη μεγαλομανία. Οι παραλληλισμοί στην κοινωνία ή ακόμη στην πολιτική είναι συχνά υπερβολικοί, μερικές φορές ακόμη και εξωφρενικοί. Μετά τη νίκη επί της Κολομβίας, το αριστερής κατεύθυνσης περιοδικό “New Statesman” βλέπει στον Σάουθγκεϊτ “ την απαρχή ενός νέου, αγγλικού προοδευτισμού”. Ο ιστορικός ποδοσφαίρου Ντέιβιντ Γκόλντμπλατ γράφει για ένα “ εναλλακτικό έθνος”, το οποίο εισάγει η ομάδα του Σάουθγκεϊτ. Όπως και στη Γερμανία, αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο προκάλεσε μια συζήτηση σχετικά με την εθνική ταυτότητα. Σε αντίθεση με τη Γερμανία, αυτή η συζήτηση στην Αγγλία είναι ελπιδοφόρα.

Η ελπίδα είναι επί του παρόντος κάτι σπάνιο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι μια βαθιά διαιρεμένη χώρα. Το Brexit έχει αποκαλύψει πολυάριθμα κοινωνικά ρήγματα που κανείς δεν ήθελε να δει για πάρα πολύ καιρό. Ρωγμές μεταξύ ηλικιωμένων και νέων, πόλεων και χωριών, βορά και νότου, πλούσιων και φτωχών. Στα δύο χρόνια από την “έκρηξη”, τα μέτωπα έχουν γίνει πιο σκληρά. Η συμφιλίωση και ο συμβιβασμός δεν είναι τίποτε άλλο από φαντασιώσεις. Η χώρα είναι παραλυμένη.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Σάουθγκεϊτ έχει δεσμευτεί να δώσει στην εθνική ομάδα μια νέα ταυτότητα. Μέσω της διαφορετικότητας και της νεολαίας. Σε ένα διηρημένο έθνος, όλοι στη χώρα μπορούν να ταυτιστούν με αυτήν την ομάδα. Υπάρχει κάτι για όλους. Ο Ραχίμ Στέρλινγκ, γεννημένος στην Τζαμάικα, μεγάλωσε στη σκιά του Γουέμπλεϊ. Υπάρχουν οι προσγειωμένοι Χέντερσον και Πίκφορντ από τα βορειοανατολικά. Υπάρχει ο αστός Έρικ Ντάιερ, ο οποίος μεγάλωσε στην Πορτογαλία. Νέοι παίκτες που προέρχονται από κάθε κοινωνικό υπόβαθρο, αλλά παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να λειτουργούν ως «ενωμένη μονάδα».

Μόνο που δεν εγγυάται μία πολύχρωμη, επιτυχημένη ομάδα την κοινωνική αρμονία για μεγάλο διάστημα. Η κοινωνικοπολιτική επίδραση ενός αθλητικού γεγονότος έχει υιοθετηθεί με πολύ εύκολη την υπερβολή. Και στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν ξανά αυτή την εμπειρία. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, ο Μουσουλμάνος σομαλικής καταγωγής Μο Φάρα, αποθεώθηκε από τους Βρετανούς, με χιλιάδες σημαίες του Ηνωμένου Βασιλείου, “Union Jack”. Κάποιοι πίστεψαν πως ο αθλητισμός είχε αλλάξει την κοινωνία. Λίγα χρόνια αργότερα, δεν υπήρε λιγότερη Ισλαμοφοβία στο νησί, αλλά πολύ περισσότερες σημαίες».

Η συζήτηση του Brexit έδειξε πόσο δύσκολο είναι να διαμορφωθεί μια ενιαία ταυτότητα. Ο Σάουθγκεϊτ, σε συνέντευξη Τύπου τον Φεβρουάριο, είχε δηλώσει: «Είναι επίσης και κάτι άλλο που τα αγόρια λένε. “ Είμαστε Ευρωπαίοι, θέλουμε να ταξιδέψουμε σε όλο τον κόσμο”, και λαχταρούν αυτά που είχε η παλαιότερη γενιά στο παρελθόν, κάτι που δεν υπάρχει πια».

Αυτή η λαχτάρα ήταν πάντα το πρόβλημα. Είτε το 1966 όταν κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο η Αγγλία, είτε η… αυτοκρατορία, στο ποδόσφαιρο και στην πολιτική, το παρελθόν ήταν πάντα ένα βάρος για το παρόν. Ο Σάουθγκεϊτ, όμως έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η Αγγλία δεν έχει μόνο μια λαμπρή ιστορία ποδοσφαίρου, απελευθερώνοντας τους παίκτες του από αυτό το βάρος. «Πρέπει να μαθαίνουμε από τα λάθη του παρελθόντος,» τονίζει ο προπονητής της εθνικής Αγγλίας. Η εξύμνηση του 1966 και η πεποίθηση ότι η Αγγλία είναι το κέντρο του κόσμου και της ιστορίας είναι υπερβολή. Ο Σάουθγκεϊτ συνειδητοποιεί ότι με τέτοια νοοτροπία δεν θα μπορούσε ποτέ η ομάδα να γράψει νέες σελίδες επιτυχιών. Αλλά τουλάχιστον προς το παρόν, ο Σάουθγκεϊτ δημιούργησε την ελπίδα για κάτι καλύτερο. Προς το παρόν, μια διαιρεμένη χώρα βαδίζει ενωμένη»