Ποιοι διεκδικούν τα ισχυρότερα πόστα της ΕΕ και πόσο πολύπλοκες θα είναι οι διαδικασίες

Στα ανώτερα διοικητά επίπεδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η απάντηση  στις σχετικές ερωτήσεις είναι απλή. «Είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για πρόσωπα». Και έχουν δίκιο.

Το θέμα αυτό είναι πολυοπαραγοντικό και συνεπώς έχει μεγάλο βαθμό πολυπλοκότητας. Παρ΄ όλα αυτά η συζήτηση στον Τύπο έχει αρχίσει. Μέχρι τώρα διακριτικά. Αλλά από τη στιγμή που η Καγκελάριος μίλησε δημόσια για την πρόθεσή της να διεκδικήσει το πόστο του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πρόσωπο του σημερινό επικεφαλής της μεγαλύτερης πολιτικής ομάδας του κοινοβουλίου ΕΛΚ – Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – κ. Βέμπερ, η συζήτηση άρχισε  για τα καλά.

Δεν θα αποφύγουμε να κάνουμε εκτιμήσεις, αλλά θα επιμείνουμε λίγο περισσότερο στην προσπάθεια κατανόησης της πολυπλοκότητας που λέγαμε.

Κατανομή ανωτάτων αξιωμάτων στα  27 κράτη μέλη

Η Μεγάλη Βρετανία δεν θα συμμετάσχει λόγω Brexit. Οι ισορροπίες που τηρούνται σε κάθε τέτοια επιλογή  υπακούν σε κάποιες προφανείς αρχές. Μικρές και μεγάλες χώρες μοιράζονται τα ανώτατα αξιώματα της ΕΕ. Δεύτερη μοιρασιά είναι η πολιτική προέλευση. Μέχρι τώρα τα πράγματα ήταν σχετικά απλά. Το πρώτο σε αριθμό Πρωθυπουργών Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είχε τον πρώτο λόγο. Επίσης και το πρώτο σε αριθμό ευρωβουλευτών. Τα δυο κριτήρια συνήθως συνέπιπταν. Τρίτο κριτήριο  η ισορροπία παλαιών-νέων κρατών μελών της τελευταίας διεύρυνσης με κύριο βάρος τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, που προσχώρησαν μετά την πτώση του Τείχους.

Οι ισορροπίες στο Ε. Κοινοβούλιο

Όλες οι προβλέψεις για την σύνθεση του Κοινοβουλίου  μετά τις εκλογές τον Μάιο του 2019 προδικάζουν σημαντική ανατροπή. Τα δυο πρώτα σε αριθμό ευρωβουλευτών κόμματα , οι Λαϊκοί και οι σοσιαλιστές, σχημάτιζαν την, ας την πούμε, μεγάλη συμμαχία, με την οποία διοικούσαν το σημαντικό αυτό όργανο. Συνήθως ψήφιζαν από κοινού για τη μισή θητεία τον σοσιαλιστή και την άλλη μισή τον λαϊκό. Το πόστο αυτό του προέδρου «μετρούσε» στην μοιρασιά των αξιωμάτων, όπως και τα πόστα του Διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Τράπεζας επενδύσεων κλπ. Η σύνθεση του νέου Κοινοβουλίου φαίνεται να αποδυναμώνει σημαντικά τον σοσιαλιστικό-σοσιαλδημοκρατικό άξονα με κίνδυνο να βρεθεί τρίτο ή και τέταρτο σε αριθμό εδρών. Οι αντιευρωπαίοι, οι ακροδεξιοί, οι ακροαριστεροί και οι ευρωσκεπτικιστές αναμένεται να είναι ο δεύτερος ή τρίτος πόλος, ανάλογα με το τι θα κάνει ο Μακρόν.

Τι θα κάνει ο Μακρόν;

Ο Πρόεδρος της Γαλλίας δεν είχε κρύψει την επιθυμία του να παρέμβει στης ευρωεκλογές με την συνταγή που τον έφερε θριαμβευτή στην Γαλλία. Μάλιστα στην αρχή της προσπάθειάς του, υπήρχε η αισιοδοξία, ότι κατεβαίνοντας με ένα ενωτικό ψηφοδέλτιο φιλοευρωπαϊκών και μεταρρυθμιστικών δυνάμεων του Κέντρου, των φιλελευθέρων και των σοσιαλ-φιλελεύθερων δυνάμεων  θα μπορούσε να σταθεί ανάχωμα στους λαϊκιστές, και ίσως εκλεγεί δεύτερο σε βουλευτές. Η αρχική του πρόταση για ενιαία ευρωψηφοδέλτια, καταψηφίστηκε από τις κοινοβουλευτικές δυνάμεις. Στη δεύτερη φάση προανήγγειλε την κάθοδο δικού του ευρωπαϊκού ψηφοδελτίου. Μάλιστα την εποχή εκείνη είχε βρει σύμμαχο το ανερχόμενο φιλελεύθερο κόμμα της Ισπανίας, τους Σιουδαδίνος, και κάποια από τα κόμματα των πρασίνων και των φιλελευθέρων, αλλά όχι το σύνολό τους. Ο Γκι Φερχόφστατ στάθηκε μέχρι πρόσφατα διστακτικός.

Πάντως, η σοσιαλιστική ομάδα θα αποδυναμωθεί, όχι μόνο από την απουσία  των εργατικών της Μεγάλης Βρετανίας από την νέα Βουλή, αλλά και την αριστερή στροφή που παρατηρείται σε κάποια από τα σοσιαλιστικά κόμματα. Σε ότι αφορά την γερμανική αριστερά, που είναι και η ισχυρότερη στην ομάδα που ανήκει ο ΣΥΡΙΖΑ, η διασπαστική κατά τους ίδιους πρόταση των Βάγκενκνεχτ -Λαφοντέν, εκφράζει την  τάση για ριζοσπαστικοποίηση, αντί την τάση για κυβερνησιμότητα του Die Linke. Ιδιαίτερα η στάση των δυο απέναντι στους μετανάστες προκαλεί αισθήματα τρόμου στην παραδοσιακή Αριστερά, για ευνόητους λόγους.

Ας σταματήσουμε εδώ. Είπαμε ο βαθμός πολυπλοκότητας της διεκδίκησης και του μοιράσματος των εξουσιών απαιτεί μελέτη και πολλών άλλων διαστάσεων, όπως τις επιλογές προσώπων σε άλλους διεθνείς οργανισμούς που μπαίνουν στο ίδιο «καλάθι». Και είναι θέμα διδακτορικής διατριβής.

Ας προχωρήσουμε σε ένα βαθμό και στα πρόσωπα με βάση τα κοινοτικά όργανα.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τρία είναι τα βασικά αξιώματα. Ο πρόεδρος της ΕΕ -σήμερα ο «καλός» Ντόναλτ Τουσκ-  ο πρόεδρος της ευρωπαϊκής Επιτροπής – σήμερα ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ- και ο Αντιπρόεδρος Ύπατος Αρμοστής για τις Διεθνείς σχέσεις και την Ασφάλεια-σήμερα η Ιταλίδα Μπογκερίνι.

Η πιο πολύπλοκη επιλογή είναι η επιλογή του προέδρου της Επιτροπής. Κι αυτό γιατί ισχύει η αρχή της «εκλέξιμης θέσης» (Spitzenkandidat). Αυτό σημαίνει ότι ναι μεν το συμβούλιο των κρατών μελών θα κάνει την επιλογή, αλλά η πρόταση θα προέλθει από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, με βάση την ψήφο της πρώτης πολιτικής ομάδας σε βουλευτές.

Είναι μια αρχή που υιοθετήθηκε το 2014 και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά για την επιλογή του Γιούνκερ. Ο λόγος ήταν ότι με αυτό τον τρόπο ο μέλλων πρόεδρος του εκτελεστικού και εν μέρει νομοθετικού βραχίονα της Ένωσης αποκτά το αξίωμά του με λαϊκή ψήφο. Με αυτήν την έννοια ο δρόμος του κ. Βέμπερ μοιάζει ανοιχτός. Αλλά υπάρχουν όλο και περισσότερες φωνές που αμφισβητούν την διαδικασία αυτή. Για διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, τι θα συμβεί, αν παρ΄ ελπίδα το Λαϊκό Κόμμα έρθει δεύτερο, μετά τους ευρω-λαϊκιστές; Θα σημαίνει απλά την διάλυση της Ένωσης.

Υπάρχουν και άλλοι υποψήφιοι για την θέση του Γιούνκερ. Η πιο αξιοπερίεργη είναι της Δανέζας Επιτρόπου Μαργκρέτε Βεστάγκερ, της πιο «μισητής γυναίκας στην Ευρώπη», από τους GAFA –Google, Apple, Facebook, Amazon- στους οποίους ως Επίτροπος ανταγωνισμού έχει επιβάλει πρωτοφανή πρόστιμα για παραβίαση των νόμων περί ανταγωνισμού.

Από την άλλη, η κοινωνικά φιλελεύθερη επίτροπος χαίρει της εκτίμησης των προοδευτικών δυνάμεων στην Ευρώπη και στις  ΗΠΑ, που βλέπουν τις πρακτικές των μεγάλων ως επικίνδυνες για την δημοκρατία της ψηφιακής εποχής, αλλά και παραβάτες στοιχειωδών κανόνων δίκαιης φορολόγησης. Με όλα αυτά, προσωπικά πιστεύω ότι οι πιθανότητες εκλογής του Βαυαρού πολιτικού είναι μεγάλες. Παρ ότι είναι μέλος του υπερσυντηρητικού  συνέταιρου της κ. Μέρκελ Χριστιανοκοινωνικού Κόμματος, ως πρόεδρος του ΕΛΚ επέδειξε άψογη συμπεριφορά και σταθερή φιλοευρωπαϊκή και αντιλαϊκιστική πολιτική τοποθέτηση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο σχετικά νέος θεσμός του Προέδρου της ΕΕ απεδείχθη χρήσιμος και αποτελεσματικός για τα συμφέροντα  της Ένωσης και την ισορροπία μεταξύ μικρών και μεγάλων από τον κ. Τουσκ. Όμως υπάρχει μια διάσταση απόψεων μεταξύ Επιτροπής και ισχυρών κρατών. Η Επιτροπή προτείνει οι δυο θεσμοί -Πρόεδρος της Επιτροπής και κ Πρόεδρος της Ένωσης- να συγχωνευθούν στο ίδιο πρόσωπο. Ο Γάλλος Πρόεδρος και άλλοι δεν συμφωνούν με τα επιχειρήματα του κ. Γιούνκερ. Σε αυτήν την περίπτωση μια καλή επιλογή θα ήταν η επιλογή του κ. Μπαρνιέ, με την άψογη δουλειά του στο θέμα του Brexit. Αλλά και παλαιοτέρα, ως επίτροπος με τις προτάσεις του για την τιθάσευση των άγριων αγορών. Για την ώρα πάντως δεν έχει την υποστήριξη του Μακρόν.

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Πολλοί οι υποψήφιοι. Λικάινεν, από την Φιλανδία, Ντα Γκαλουά ο σημερινός Γάλλος Κεντρικός Τραπεζίτης, Βάιντεμαν, ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης, που συνεχίζει να διεκδικεί το πόστο, αλλά μάλλον χωρίς ελπίδες αν τελικά επιλεγεί ο Βέμπερ ως πρόεδρος της Κομισιόν. Και ο Κερέ, ο Γάλλος που γνωρίζει όσο κανείς τις αγορές και εκτελεστικός βραχίονας του Ντράγκι στην περίοδο της ποσοτικής χαλάρωσης , που τελειώνει.

Οι γυναίκες της Επιτροπής

Η Βάσω Παπανδρέου ήταν το 1989 η πρώτη γυναίκα Επίτροπος. Από τότε ο αριθμός των γυναικών αυξήθηκε σημαντικά.  Και απεδείχθη ότι πολλές φορές τα κατάφεραν καλύτερα από τους άνδρες. Εκτός από την Δανέζα Επίτροπο που αναφέραμε, η Ύπατος Αρμοστής για την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια κ. Μπογκερίνι και η Σουηδή επίτροπος εμπορίου κ. Βάλστρομ και η Ρουμάνα κ. Κρέτσου απέδωσαν άριστα στην δουλειά τους. Καθώς όμως δεν έχουν υποστήριξη από τις κυβερνήσεις τους , δεν φαίνεται εύκολο να επιστρέψουν στο Μπερλεμόν.

Αλλά, θα τα ξαναπούμε..