New York Times για Brexit: Το Ηνωμένο Βασίλειο… τρελάθηκε!
του Thomas Friedman (*)
Το Politico έγραψε τις προάλλες ότι η Γαλλίδα υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ναταλί Λουαζό βάφτισε τον γάτο της «Brexit». Όπως είπε, διάλεξε αυτό το όνομα επειδή «με ξυπνάει κάθε πρωί νιαουρίζοντας με μανία για να βγει έξω, κι όταν ανοίγω την πόρτα στέκεται αναποφάσιστος και μου ρίχνει ένα κακό βλέμμα όταν τελικά τον βγάζω έξω».
Αν δεν σας αρέσουν τα ανέκδοτα είναι καλύτερα να μην έρθετε αυτόν τον καιρό στο Λονδίνο. Η πραγματικότητα βέβαια δεν είναι καθόλου αστεία. Είναι τραγική. Αυτό που βλέπουμε είναι μια χώρα που έχει αποφασίσει να διαπράξει οικονομική αυτοκτονία και δεν μπορεί να συμφωνήσει ποιον τρόπο να χρησιμοποιήσει. Πρόκειται για μια επική αποτυχία της πολιτικής ηγεσίας.
Η πέμπτη οικονομία του κόσμου, η χώρα όπου δημιουργήθηκε η σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατία, το σύγχρονο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, η Βιομηχανική Επανάσταση και η έννοια της παγκοσμιοποίησης, είναι έτοιμη να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς ένα καλά επεξεργασμένο σχέδιο, ίσως και χωρίς καθόλου σχέδιο.
Τόσο οι Συντηρητικοί όσο και οι Εργατικοί βουλευτές εξακολουθούν να καταψηφίζουν το ένα σχέδιο μετά το άλλο, αναζητώντας την ανώδυνη έξοδο από την ΕΕ. Τέτοιο πράγμα όμως δεν υφίσταται.
Το ίδιο το δίλημμα γύρω από το Brexit τέθηκε στους πολίτες το 2016 με μια παραπλανητική απλότητα. Συνοδεύτηκε από μια σειρά ψεμάτων για τα οφέλη και την ευκολία της αποχώρησης και εξακολουθεί να προωθείται από τους Συντηρητικούς σκληροπυρηνικούς οι οποίοι έχουν πάθει εμμονή με την αποκατάσταση της βρετανικής «κυριαρχίας». Και δείχνουν να μην ακούνε καθόλου ανθρώπους όπως ο Τομ Εντερς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Airbus, ο οποίος απασχολεί πάνω από 14.000 ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ άλλες 110.000 θέσεις εργασίας συνδέονται με την αυτοκρατορία του. Ο Εντερς προειδοποίησε ότι αν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει χωρίς συμφωνία από την ΕΕ, η Airbus ίσως αναγκαστεί να λάβει μερικές «πολύ επιζήμιες αποφάσεις».
Κατανοώ τη δυσαρέσκεια πολλών από αυτούς που ψήφισαν υπέρ του Brexit. Αισθάνθηκαν ότι δέχθηκαν εισβολή από ευρωπαίους μετανάστες. Λέγεται ότι στο Λονδίνο ζουν 300.000 γάλλοι πολίτες, γεγονός που κάνει τη βρετανική πρωτεύουσα μια από τις μεγαλύτερες γαλλικές πόλεις στον κόσμο. Ηπια τις προάλλες ένα ποτό με έναν βουλευτή στο μπαρ της Βουλής των Κοινοτήτων και μου ψιθύρισε ότι ούτε ένας από τους εργαζόμενους στο κτίριο δεν είναι Βρετανός.
Κατανοώ επίσης τη δυσαρέσκεια των Βρετανών για τους περιορισμούς που θέτουν απρόσωποι γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες. Ακούω τα παράπονά τους για τις ελίτ που τους περιφρονούν. Δεν έχουν δίκιο όταν αποδίδουν τη συρρίκνωση των μισθών τους στην ΕΕ και τους μετανάστες, αλλά το δέχομαι κι αυτό. Το πιο σημαντικό απ’ όλα όμως είναι τι σε κάνει ηγέτη τον 21ο αιώνα. Κι αυτό που σε κάνει ηγέτη σίγουρα δεν είναι να τοποθετείς την εθνική σου κυριαρχία πάνω απ’ όλα ή να αποχωρείς από τη γιγαντιαία ευρωπαϊκή αγορά χωρίς να έχεις μετρήσει πρώτα τα υπέρ και τα κατά.
Τι έχουν κοινό σήμερα οι πιο αποτελεσματικοί ηγέτες στον κόσμο; Ότι ξυπνούν κάθε πρωί και διερωτώνται τα ίδια πράγματα: «Σε τι κόσμο ζω; Ποιες είναι οι κυρίαρχες τάσεις σε αυτόν τον κόσμο; Και πώς θα εκπαιδεύσω τους πολίτες μου για να αποκομίσουν τα μεγαλύτερα κέρδη από αυτές τις τάσεις;»
Σε τι κόσμο ζούμε λοιπόν; Σε έναν κόσμο που έχει γίνει τόσο δικτυωμένος, ώστε έχουμε γίνει όλοι αλληλοεξαρτώμενοι σε έναν πρωτοφανή βαθμό. Η ανάπτυξη εξαρτάται όλο και περισσότερο από την ικανότητα της κοινότητάς σου, της πόλης σου, του εργοστασίου σου, του σχολείου σου και της χώρας σου να συνδεθεί με τις ροές γνώσης και επενδύσεων- και όχι να στηριχθεί στον εαυτό της.
Οι πιο ευφυείς ηγέτες αντιλαμβάνονται επίσης ότι όλα τα μεγάλα προβλήματα σήμερα είναι παγκόσμια προβλήματα και έχουν μόνο παγκόσμιες λύσεις. Αναφέρομαι στην κλιματική αλλαγή, στους εμπορικούς κανόνες, στα τεχνολογικά πρότυπα και στην αποφυγή υπερβολών στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Αν η χώρα σου θέλει να έχει λόγο στην επίλυση αυτών των προβλημάτων- και δεν λέγεται Αμερική, Ρωσία, Κίνα ή Ινδία- πρέπει να είναι μέρος μιας συμμαχίας σαν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Υπάρχει τέλος κάτι ακόμη που γνωρίζουν οι ηγέτες: λίγη ιστορία. Ο Τραμπ είναι μια χαρά με έναν κόσμο ανταγωνιστικών ευρωπαϊκών εθνικισμών. Το ίδιο κι ο Πούτιν. Το ίδιο, απ’ ό,τι φαίνεται, και οι Brexiteers. Πόσο γρήγορα έχουν ξεχάσει ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκαν για να εμποδίσουν αυτόν ακριβώς τον εθνικισμό που οδήγησε σε δύο παγκοσμίους πολέμους.
Η Βρετανία έχει σήμερα ένα Συντηρητικό Κόμμα που έχει μια εμμονή με την αποχώρηση από την Ευρώπη κι ένα Εργατικό Κόμμα που έχει γίνει μαρξιστικό. Αν ο λαός δεν μπορέσει να υποχρεώσει τους πολιτικούς να συμβιβαστούν μεταξύ τους και με την πραγματικότητα, το βρετανικό πολιτικό σύστημα θα καταρρεύσει. Και αυτό είναι πολύ ανησυχητικό.
(*) Ο Τόμας Φρίντμαν είναι αρθρογράφος των New York Times
(Πηγή: New York Times)
