Ηλεκτρικά πατίνια: Όταν μία επιχειρηματική επιτυχία μετατρέπεται σε εφιάλτη
Νέο φαινόμενο στις μητροπόλεις του κόσμου, τα ηλεκτρικά πατίνια εμφανίσθηκαν στο Παρίσι το καλοκαίρι του 2018 μετά την γιορτή της μουσικής, και έκτοτε έχουν πλημμυρίσει την γαλλική πρωτεύουσα, μετατρέποντας μία επιχειρηματική επιτυχία για τους εμπνευστές της σε σπαζοκεφαλιά για τις αρχές. Φθηνά, διαθέσιμα σε αφθονία, εύκολα στην χρήση με ένα απλό smartphone, τα ηλεκτρικά πατίνια έγιναν αστραπιαία must.
Αλλά ο άναρχος πολλαπλασιασμός τους, αρχικά χωρίς καμία ρύθμιση, γρήγορα μετατράπηκε σε εφιάλτη: πεζοί τρομοκρατημένοι, πατίνια σταθμευμένα οπουδήποτε, πολλαπλασιασμός των ατυχημάτων.
«Έγινε πολύ γρήγορα και άναρχα», λέει η υπουργός Μεταφορών της Γαλλίας Ελιζαμπέτ Μπορν. «Έχει εξελιχθεί σε ζούγκλα». Σήμερα στο Παρίσι κυκλοφορούν περί τα 20.000 πατίνια και ο αριθμός τους θα διπλασιασθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Όμως ο δήμος του Παρισιού, αν και αιφνιδιάσθηκε αρχικά, έβαλε τελικά φρένο στην χαώδη ανάπτυξη αυτής της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Στις αρχές του Ιουνίου, ο δήμος ανακοίνωσε την απαγόρευση στάθμευσης στα πεζοδρόμια και ζήτησε από τις εταιρείες τον περιορισμό του ορίου ταχύτητας στα 20 χιλιόμετρα/ω σε ολόκληρο το Παρίσι και στα 8χλμ/ω στους πεζόδρομους.
Το Παρίσι μιμήθηκε έτσι τα μέτρα που έλαβαν άλλες πόλεις που κατακλύσθηκαν από τα πατίνια.
Το φαινόμενο ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο 2017 στην Καλιφόρνια, όταν μία start-up που ονομάζεται Bird άρχισε να τα διαθέτει στην Σάντα Μόνικα. Έξι μήνες αργότερα, ήταν η σειρά του Σαν Φρανσίσκο και τον Μάιο του 2018 μία ανταγωνιστική εταιρεία, η Lime, έκανε την είσοδό της στην αγορά.
Μέσα σε λίγους μήνες, οι δύο start-up επεκτάθηκαν στο Παρίσι και από εκεί σε ολόκληρη την Ευρώπη, την Ασία και την Λατινική Αμερική. Σήμερα, η Bird και η Lime επικρατούν στην αγορά.
«Είναι το ταχύτερα αναπτυσσόμενο επιχειρηματικό εγχείρημα στην ιστορία των νέων μέσων μεταφοράς», λέει ο Τζόελ Χάζαν, διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Boston Consulting Group. «Έγινε πλανητικό φαινόμενο μέσα σε μόλις δύο χρόνια».
Απαγορεύσεις, άδειες, περιορισμοί
Απέναντι σε αυτήν πλημμυρίδα με διαστάσεις κανονικής εισβολής, το Σαν Φρανσίσκο αντέδρασε σε λιγότερο από δύο μήνες μετά την εμφάνιση των πατινιών, στην αρχή επιβάλλοντας την απαγόρευσή τους, πριν τελικά επιτρέψει την κυκλοφορία τους, όμως σε περιορισμένο αριθμό και στο πλαίσιο δοκιμαστικής περιόδου με δύο εταιρείες.
Ακολούθησαν άλλες πόλεις. Η Νέα Υόρκη τα απαγόρευσε εν αναμονή θέσπισης νομοθεσίας. Το Σικάγο θέσπισε τετράμηνη δοκιμαστική περίοδο σε συνεργασία με δέκα εταιρείες. Η Λισαβόνα εγκατέστησε ζώνες απαγόρευσης στάθμευσης. Η Μαδρίτη απαιτεί από τις εταιρείες έκδοση άδειας και στην Βραζιλία οι χρήστες πρέπει να περάσουν τεστ για να μπορούν να οδηγήσουν ηλεκτρικό πατίνι.
«Οι πλέον διορατικοί πολιτικοί τα απαγορεύουν, όχι οριστικά, αλλά μέχρι να τεθούν με τρόπο αποτελεσματικό, ελεγχόμενο και οργανωμένο σε συντονισμό με τα άλλα μέσα μεταφοράς», εξηγεί ο Τζόελ Χάζαν.
Στο Λονδίνο, τα ηλεκτρικά πατίνια είναι απαγορευμένα τόσο στον δρόμο όσο και στο πεζοδρόμιο, αν ο χρήστης δεν έχει άδεια, ασφάλεια, κράνος, πινακίδα και δεν καταβάλει φόρο. Ο νόμος αυτός εφαρμόζεται αυστηρά.
Ανασύσταση του αστικού χώρου
Στην Σιγκαπούρη νέος νόμος υποχρεώνει τα ηλεκτρικά πατίνια να έχουν πινακίδα και οι παραβάτες απειλούνται με πρόστιμο 1.500 δολαρίων Σιγκαπούρης (1.300 ευρώ) ή τρίμηνη φυλάκιση.
Το όριο ταχύτητας είναι τα 10 χλμ./ω και η τήρησή του ελέγχεται αυστηρά, όπως και η παράνομη στάθμευση.
«Οι πόλεις προσπαθούν να επιβάλουν αυστηρά μέτρα», εξηγεί ο Φιλίπ Κριστ, σύμβουλος του Forum International des Trasports του ΟΟΣΑ.
Η αυστηρότητα αποδίδει: «στην Σιγκαπούρη η άναρχη στάθμευση των ηλεκτρικών πατινιών είναι πολύ λιγότερο άναρχη», λέει.
«Η υποχρέωση της πινακίδας έχει ως στόχο να αποτρέψει επικίνδυνη οδήγηση και να ενισχύσει την ασφάλεια για το σύνολο των χρηστών», εξηγούν οι αρχές της Σιγκαπούρης.
Η ασφάλεια άλλωστε είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα. Ηλικιωμένοι που παρασύρονται από πατίνια, πεζοί με κατάγματα, τραυματισμοί έως και θάνατοι χρηστών σε τροχαία: τα παραδείγματα είναι πολλά, αλλά δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα για τα ατυχήματα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας των Μεταφορών με έδρα τις Βρυξέλλες σε έκθεση που δημοσίευσε τον περασμένο μήνα.
«Οι πόλεις έχουν σχεδιασθεί για το αυτοκίνητο και το θέμα πλέον είναι να μάθουμε πώς θα κατανείμουμε τον χώρο που είναι αφιερωμένος στα αυτοκίνητα για να δημιουργηθεί χώρος για τους πεζούς, τα ποδήλατα και τα ηλεκτρικά πατίνια», εξηγεί ο Τζόελ Χάζαν.
«Η ασφάλεια δεν θα λειτουργήσει παρά μόνο αν διαιρεθεί ο χώρος: μία ζώνη για τα αυτοκίνητα και τα λεωφορεία, μία ζώνη για τα ποδήλατα και τα πατίνια και μία τρίτη για τους πεζούς». «Τρεις διαφορετικές ταχύτητες, τρεις διαφορετικές ζώνες».
